Физика: Физика - жаратылыш жөнүндөгү илим
1. Физика – жаратылышты изилдөөчү илимдердин бири. Физика өзүнүн атын грек сөзүнөн «фюзис» алынган , ал которгондо «жаратылыш» дегенди билдирет. Алгач физика деп бардык жаратылыш кубулуштарын караган илимди айтышкан. Кийин физикалык кубулуштарды окутуучу айлампа жетишээрлик даана белгиленди. Жаратылыш кубулуштары деп эмнени аташат? Жаратылыш кубулуштары- бул андагы ар дайым болуп туруучу өзгөрүүлөр. Кубулуштарды түшүндүрүү- демек алардын себептерин көрсөтүү: күн менен түндүн алмашуусу Жердин өз огунда айлануусу менен түшүндүрүлөт; жыл мезгилдеринин алмашуусун түшүндүрүү үчүн, Жердин орбита боюнча Күндү айлануу кыймылын туура так түшүнүү керек болду; шамалдын пайда болушу ар кайсы жерлерде ар кандай абалардын ысышы менен байланыштуу.
Физика бул жаратылышты түшүнүү илими. Физика эмнени окутат?
2. Физика кандай пайда болгонун билелик. Байыртан эле адамзат бизди курчаган дүйнөнү изилдеп баштаган. Адегенде бул күнүмдүк муктаждыктан болгон: жаан-чачындан же жырткыч жаныбарлардан ишеничтүү коргонуу, түшүм жыйноо, душманга каршы туруу д.у.с. Бышык дубалдары менен үйлөрдү салыш үчүн адамдарга көтөрүүнү жана оор таштарды жылдырууну үйрөнүү керек болгон; соко, балта, жаанын учтарын жасоо үчүн рудадан металлдарды эритүү.
Кызыктуу жаратылыш кубулуштарынын анимацияларын бул жерден көрсөңөр болот здесь
Жаңы баштап аткан физиктер үчүн кызыктуу формадагы жаратылыш кубулуштары
3. 3. Жаратылыштын өзгөчө кубулуштары:
4. Жаратылыш –бул бардык материалдык дүйнө, бизди курчап турган: суу, жер, адамдар, жаныбарлар, өсүмдүктөр, планета, жылдыздыр, бактериялар жана башкалар. Жаратылышта үзгүлтүксүз өзгөрүүлөр болуп турат, бул өзгөрүүлөр жаратылыш кубулуштары деп аталат. Кубулушту түшүндүрүү- демек анын себептерин көрсөтүү.
Пайдалуу шилтемелер
- В. Г. Барьяхтар, С. А. Довгий учебник физики 7 класс
- Видеоурок «Что изучает физика?» (https://www.youtube.com/watch?v=0ylcG03c57g)- до 5.38мин.
- Обучающие карточки по методике Г. Домана - явления природы. (https://www.youtube.com/watch?v=GmL-ASuSeEo)
- 15 самых необычных явлений природы (http://billionnews.ru/priroda/424-15-samyx-neobychnyx-yavlenij-prirody-15-foto.html)
- Самые необычные явления природы(https://scientificrussia.ru/articles/samye-neobychnye-yavleniya-prirody).
- Стихи для детей о явлениях природы под классическую музыку. Наше всё! https://www.youtube.com/watch?v=HNZlhsGA6SM
- Анимация физических процессов http://ashuninaphysics.blogspot.com/2013/11/blog-post_16.html
Библиография
Илгертен эле адамзат айланасындагы жаратылыш кубулуштарынын жүрүшү жөнүндө ойлонуп көзөмөлдөп келген. Алар алгач аны таң калтырган, кээде коркуткан, анткени адам аны түшүндүрө алган эмес, эмне үчүн жаратылышта даана ушундай, башкача эмес, мындай же андай өзгөрүүлөр. Убакыттын өтүшү менен адамдар ар кандай кубулуштарды жөнөкөй үйрөнүүдөн аны максатуу байкоого өтүштү. Акырында алар жаратылыш кубулуштарынын закон ченемдүү өтүшүн издеп башташты, алардын себептерин ачуу үчүн жөнөкөй тажрыйбаларды жасашты. Логигалык уландысы алынган жыйынтыктарды корутундулоо, божомолду көтөрүү жана аны текшерүү болгон. Мына ушинтип жаратылыш кубулуштары жана процесстери жөнүндөгү илим, жандуу жана жансыз материялардын касиеттеринен турган курчаган дүйнө жаралган. Физика илим катары илгери эле пайда болгон. Жаратылыш кубулуштарын түшүндүрүү аракеттери Кытайда, Байыркы Грецияда жана Индияда болгон. Алгач физика менен философтор, дин аалымдары, астрономдор, деңизде сүзүүчүлөр, дарыгерлер алектенишкен. Биздин заманга чейин IV кылымда Аристотель “ФИЗИКА” (грек сөзүнөн “фюзис” - жаратылыш) деген түшүнүктү киргизген. Орус тилинде “физика” сөзү Михаил Васильевич Ломоносовдун аркылуу XVIII кылымда пайда болгон, ал окумуштуу-энциклопедист, ата мекендик илимдердин негиздөөчүсү, философ-материалист, акын, азыркы орус тилинин негизин түптөөчү, көрүнүктүү агартуучу ишмер, немец тилинен физика боюнча биринчи китеп которгон. Ушул убакыттан баштап Россияда бул илим менен чындап алектенип башташты. Физика биз жашаган дүйнөнү, андагы жүргөн кубулуштарды окутат, бул кубулуштар баш ийген закондорду ачат. Физиканын башкы милдети- жаратылыштагы жүргөн ар кандай физикалык кубулуштарды изилдөө, бул кубулуштардын арасындагы байланыштарын аныктоочу закондорду ачуу. Жаратылыш закондорун, ар кандай заттардын касиеттерин билүү жана аларды адамзаттын кызматына коюу. Жаратылыштын фундаменталдык закондорун белгилөө менен, адам аларды өзүнүн ишмердигинин процессинде пайдаланат. </p>
Бизди физика , кап, курчап турат.
Таңы үйдөн мектепке узатат.
Окуучулар чыдамкай болушуп:
Төшөктөн тартылып турушат,
Жуунушат, сүрүлүү күчүн колдонуп
Лифтин кабинасында жыгылууну сезип,
Тротуарда- күчтүү тайгалануу.
А мына - түбөлүк кыймылдуу мектеп!
Баардык физиктерге- ардак жана сыйлоо!
Каретникова Н.
Алар бөлүнбөс
Дос жана курбу
Жагымдуу жана жаркырак ал
Көрүнсө спутниги- досун
Бизге андай берилген эмес.
Күндүн күркүрөшү жана чагылган
Бул эмне деген зат
Асмандан ал түшөт.
Биз аны ичебиз, төгөбүз,
Жана да үч ат коёбуз.
суу, муз, буу
Алгач-жаркырак
Жарыктан кийин-чартылдак,
Чартылдактан кийин- шарпылдак.
чагылган, күркүрөк, жаан
Эч ким көргөн эмес,
Бирок бары угушкан.
Денеси жок, бирок жашайт,
Тили жок кыйкыра алат.
Жаңырык
Жерден эмнени көтөрө албайсың?
Көлөкө