БИЛИМ БУЛАГЫ

KR

Дүйнөлүк адабият: Мен жазуучумун — различия между версиями

(→‎Библиография)
 
(не показаны 34 промежуточные версии этого же участника)
Строка 1: Строка 1:
 
{{Якорь|Начало}}
 
{{Якорь|Начало}}
 
<div class="row mir-bg"><div class="maintext large-8 medium-7 columns"><!-- Page Content -->
 
<div class="row mir-bg"><div class="maintext large-8 medium-7 columns"><!-- Page Content -->
−
<div class="cutok">[[#Кеменгерлердин кеңештери|Кеменгерлердин кеңештери]] [[#Чыгармачылык иштер үчүн куралдар |Чыгармачылык иштер үчүн куралдар ]] [[Адабий долбоорлор )|Адабий долбоорлор ]]</div>
+
 
 
{{left-p|[[Файл:Yap1.jpg|203px|Сүрөтчү А. Волокитина]]}}
 
{{left-p|[[Файл:Yap1.jpg|203px|Сүрөтчү А. Волокитина]]}}
 
<p align="center" style="font-style:italic;"> «Отө чукул! Дилбаян жазууга жардам бергилечи.Ыйлап-ыйлап атам», -  ушул өңдүү кайрылууларды интернет айдыңынан көп кездештирүүгө болот. Чынында эле моюнга алсак, мындай «драма» ар бирибиздин эле башыбыздан өткөн.  </p>
 
<p align="center" style="font-style:italic;"> «Отө чукул! Дилбаян жазууга жардам бергилечи.Ыйлап-ыйлап атам», -  ушул өңдүү кайрылууларды интернет айдыңынан көп кездештирүүгө болот. Чынында эле моюнга алсак, мындай «драма» ар бирибиздин эле башыбыздан өткөн.  </p>
Строка 9: Строка 9:
 
==Кеменгерлердин кеңештери==
 
==Кеменгерлердин кеңештери==
 
<div class="large-12 left mtop">   
 
<div class="large-12 left mtop">   
−
{{left-p|[[Файл:Yap2.jpg|160px|Томас Манн, немец жазуучусу
+
{{left-p|[[Файл:Yap2.jpg|160px|Томас Манн, немец жазуучусу]]}}  
−
]]}}  
 
 
Томас Манн (Thomas Mann, немец жазуучусу) айткандай:, «''Жазуучу – бул башкаларга караганда жазуудан кыйналган адам''».  
 
Томас Манн (Thomas Mann, немец жазуучусу) айткандай:, «''Жазуучу – бул башкаларга караганда жазуудан кыйналган адам''».  
  
Строка 18: Строка 17:
 
===== '''5 Британ жазуучусу Жордж Оруэллдин 6 эрежеси (George Orwell)''' =====
 
===== '''5 Британ жазуучусу Жордж Оруэллдин 6 эрежеси (George Orwell)''' =====
  
−
* Басма сөздөн көрүп, көзүң жатыккан метафора, салыштыруу же башка кеп фигураларын эч качан колдонбогула. {{right|[[Файл:Yap3.jpg|250px|]]}}
+
* Басма сөздөн көрүп, көзүң жатыккан метафора, салыштыруу же башка кеп фигураларын эч качан колдонбогула. {{right|[[Файл:Yap3KG.jpg|250px|]]}}
 
* Кыска сөз колдонсо боло турган жерде эч качан узун сөз колдонбогула.
 
* Кыска сөз колдонсо боло турган жерде эч качан узун сөз колдонбогула.
 
* Эгер эле мүмкүн болсо – ашыкча сөздү алып салгыла, дайыма алып салгыла.
 
* Эгер эле мүмкүн болсо – ашыкча сөздү алып салгыла, дайыма алып салгыла.
Строка 46: Строка 45:
 
<ul class="example-orbit" data-orbit data-options="animation:slide; pause_on_hover:true;animation_speed:500;navigation_arrows:true; resume_on_mouseout: true; timer_speed:4500;">
 
<ul class="example-orbit" data-orbit data-options="animation:slide; pause_on_hover:true;animation_speed:500;navigation_arrows:true; resume_on_mouseout: true; timer_speed:4500;">
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[file:Бросаю работу и становлюсь писателем-01.jpg|Бросаю работу и становлюсь писателем]]
+
[[file:BrosaurabotuKG.jpg|Ишимди таштап жазуучу болом]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
−
Бросаю работу и становлюсь писателем
+
Ишимди таштап жазуучу болом
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[file:Время на отдых-01.jpg|Время на отдых]]
+
[[file:VremyotdyhKG.jpg|Эс алуу убактысы]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
−
Время на отдых
+
Эс алуу убактысы
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[file:Спасибо, но не возьму-01.jpg|Спасибо, но не возьму]]
+
[[file:SpasiboKG.jpg|Рахмат, бирок албайм]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
−
Спасибо, но не возьму
+
Рахмат, бирок албайм
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
Строка 66: Строка 65:
 
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#Начало|В начало]]</div><br clear=all />
 
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#Начало|В начало]]</div><br clear=all />
  
−
=== Чыгармачылык иштер үчүн куралдар  ===
+
== Чыгармачылык иштер үчүн куралдар  ==
 
{{right|[[Файл:Yapa.png|230px|]]}}
 
{{right|[[Файл:Yapa.png|230px|]]}}
 
Бир нерсе жасоо же бир нерсеге жетишүү үчүн каражатты курал деп атайбыз.  Китеп менен иштөөдөгү негизги курал катары сизге кереги тие тургандары бул – интеллектуалдык куралдар. Булар маалыматты ыратташтыруу, иштеп чыгуу, мындан тышкары жеке өзүңдүн текстини түзө турган каражаттар. Бул жазуу иштеринин  алгоритмдери,  форматы жана графикалык жабдуу: схемалар, таблицалар.
 
Бир нерсе жасоо же бир нерсеге жетишүү үчүн каражатты курал деп атайбыз.  Китеп менен иштөөдөгү негизги курал катары сизге кереги тие тургандары бул – интеллектуалдык куралдар. Булар маалыматты ыратташтыруу, иштеп чыгуу, мындан тышкары жеке өзүңдүн текстини түзө турган каражаттар. Бул жазуу иштеринин  алгоритмдери,  форматы жана графикалык жабдуу: схемалар, таблицалар.
Строка 77: Строка 76:
  
 
<ul class="large-block-grid-4 small-block-grid-2">
 
<ul class="large-block-grid-4 small-block-grid-2">
−
<li>{{center|[[Файл:Yaps2.png|thumb|150px|{{center|}}]]}} <br></li>
+
<li>{{center|[[Файл:Yaps2KG.png|thumb|150px|{{center|}}]]}} <br></li>
−
<li>{{center|[[Файл:Yaps3.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
+
<li>{{center|[[Файл:Yaps3KG.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
−
<li>{{center|[[Файл:Yaps4.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
+
<li>{{center|[[Файл:Yaps4KG.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
−
<li>{{center|[[Файл:Yaps5.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
+
<li>{{center|[[Файл:Yaps5KG.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
 
</ul>
 
</ul>
 
<ul class="large-block-grid-4 small-block-grid-2">
 
<ul class="large-block-grid-4 small-block-grid-2">
−
<li>{{center|[[Файл:Yaps6.png|thumb|150px|{{center|}}]]}} <br></li>
+
<li>{{center|[[Файл:Yaps6KG.png|thumb|150px|{{center|}}]]}} <br></li>
−
<li>{{center|[[Файл:Yaps7.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
+
<li>{{center|[[Файл:Yaps7KG.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
−
<li>{{center|[[Файл:Yaps8.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
+
<li>{{center|[[Файл:Yaps8KG.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
−
<li>{{center|[[Файл:Yaps9.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
+
<li>{{center|[[Файл:Yaps9KG.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
 
</ul>
 
</ul>
 
<ul class="large-block-grid-4 small-block-grid-2">
 
<ul class="large-block-grid-4 small-block-grid-2">
−
<li>{{center|[[Файл:Yaps10.png|thumb|150px|{{center|}}]]}} <br></li>
+
<li>{{center|[[Файл:Yaps10KG.png|thumb|150px|{{center|}}]]}} <br></li>
−
<li>{{center|[[Файл:Yaps11.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
+
<li>{{center|[[Файл:Yaps11KG.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
−
<li>{{center|[[Файл:Yaps12.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
+
<li>{{center|[[Файл:Yaps12KG.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
−
<li>{{center|[[Файл:Yaps1.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
+
<li>{{center|[[Файл:Yaps1KG.png|thumb|350px|{{center|}}]]}}</li>
 
</ul>
 
</ul>
 
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА|БАШЫНДА]]</div><br clear=all />
 
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА|БАШЫНДА]]</div><br clear=all />
  
−
==== '''Аңгемени кантип жазууга болот''' ====
+
== Аңгемени кантип жазууга болот ==
  
 
Ар бир аңгеменин башы, ортосу жана аягы болот. Аңгемени тоо сыяктуу элестетсе болот. Эгер чындап эле тоого чыксак, бир картина экинчиси менен улам-улам алмашканын көрөбүз. Баяндоодо да ошондой эле:бир окуя экинчиси менен алмашат. Жазаардын алдында, ар бир бөлүктө кандай окуялар боло турганын ойлонгула. Башы, ортосу жана аягы тууралуу элестетүүңөр абдан маанилүү, мындан тышкары '''көркөм кепти''' ойлонуш керек.  
 
Ар бир аңгеменин башы, ортосу жана аягы болот. Аңгемени тоо сыяктуу элестетсе болот. Эгер чындап эле тоого чыксак, бир картина экинчиси менен улам-улам алмашканын көрөбүз. Баяндоодо да ошондой эле:бир окуя экинчиси менен алмашат. Жазаардын алдында, ар бир бөлүктө кандай окуялар боло турганын ойлонгула. Башы, ортосу жана аягы тууралуу элестетүүңөр абдан маанилүү, мындан тышкары '''көркөм кепти''' ойлонуш керек.  
  
−
{{center|[[Файл:Пещера.png|700px|{{center|Схема. Аңгеме тоого окшош.  }}]]}} {{center|Схема. Аңгеме тоого окшош.}}
+
{{center|[[Файл:PesheraKG.png|700px|{{center|Схема. Аңгеме тоого окшош.  }}]]}} {{center|Схема. Аңгеме тоого окшош.}}
  
 
==== '''Эссе. Мыкты текстке 7 кадам ''' ====
 
==== '''Эссе. Мыкты текстке 7 кадам ''' ====
Строка 122: Строка 121:
  
  
−
===== '''Эсиңиздердеби, эсседе башкы ролду төмөнкүлөр ойнойт ''' =====
+
==== '''Эсиңиздердеби, эсседе башкы ролду төмөнкүлөр ойнойт ''' ====
  
 
* Жазып аткан адамда козголгон фактынын өзү эмес, таасир жана ассоциация;
 
* Жазып аткан адамда козголгон фактынын өзү эмес, таасир жана ассоциация;
Строка 128: Строка 127:
 
* образдык жана афоризмге жыш  болгон кеп.
 
* образдык жана афоризмге жыш  болгон кеп.
  
−
===== '''Китеп тууралуу пикир''' =====
+
== Китеп тууралуу пикир ==
  
 
Китептин мазмунун  майда-чүйдөсүнө чейин кайталап айтып бербестен, китеп тууралуу, каарманы тууралуу өзүңүн пикириңи билдирип, авторго, китепке, каармандарга баасын берип, б.а. чыгарма тууралуу пикир жаза алган окурман чыныгы окурман.  
 
Китептин мазмунун  майда-чүйдөсүнө чейин кайталап айтып бербестен, китеп тууралуу, каарманы тууралуу өзүңүн пикириңи билдирип, авторго, китепке, каармандарга баасын берип, б.а. чыгарма тууралуу пикир жаза алган окурман чыныгы окурман.  
Строка 134: Строка 133:
 
Чыгарма тууралуу пикир төмөнкү учурларды чагылдыра алат:
 
Чыгарма тууралуу пикир төмөнкү учурларды чагылдыра алат:
  
−
{{right|[[Файл:Yap9.jpg|220px|]]}}         
+
{{right|[[Файл:Yap9KG.jpg|220px|]]}}         
 
* чыгарма тууралуу жалпы таасир;
 
* чыгарма тууралуу жалпы таасир;
 
* чыгармага карата эмоционалдык баа берүү,  
 
* чыгармага карата эмоционалдык баа берүү,  
Строка 147: Строка 146:
 
<br>Ой жүгүртүүдөгү автордун негизги милдети – тиги же бул коюлган жоболорду негиздөө (тезис), тиги же бул кубулуштун, окуянын, анын маңызынын себептерин түшүндүрүү.
 
<br>Ой жүгүртүүдөгү автордун негизги милдети – тиги же бул коюлган жоболорду негиздөө (тезис), тиги же бул кубулуштун, окуянын, анын маңызынын себептерин түшүндүрүү.
  
−
{{center|[[Файл:Yap32.png|500px|{{center|Синквейн}}]]}}
+
{{center|[[Файл:Yap32KG.png|500px|{{center|Синквейн}}]]}}
  
  
−
{{left|[[Файл:Yap10.jpg|250px|]]}}  
+
{{left|[[Файл:Yap10KG.jpg|250px|]]}}  
 
Ырастоо менен (тезис менен)  аргументтердин ортосунда логикалык, маанилик жана грамматикалык байланыш маанилүү. Эгер деталдарга тыкыр көңүл буруп, чыгармада сизди эмне таасирлентип, эмне таң калтырганын эстөө да маанилүү, мына ошондо китеп тууралуу пикир жазуу оор болбойт.  
 
Ырастоо менен (тезис менен)  аргументтердин ортосунда логикалык, маанилик жана грамматикалык байланыш маанилүү. Эгер деталдарга тыкыр көңүл буруп, чыгармада сизди эмне таасирлентип, эмне таң калтырганын эстөө да маанилүү, мына ошондо китеп тууралуу пикир жазуу оор болбойт.  
 
<br> Пикир жазуу жеңил болсун үчүн китепти окуп жаткан учурда '''окурмандын күндөлүгүн''' жазгыла!
 
<br> Пикир жазуу жеңил болсун үчүн китепти окуп жаткан учурда '''окурмандын күндөлүгүн''' жазгыла!
 +
<br clear=all>
  
−
===== '''Окурмандын күндөлүгү''' =====
+
== Окурмандын күндөлүгү ==
  
−
{{right|[[Файл:Yap11.png|300px|]]}}  
+
{{right|[[Файл:Yap11KG.png|300px|]]}}  
 
Окурмандын күндөлүгү – бул окуган китеп тууралуу жеке таасирлер, пикирлер, корутундулар. Бул ойду, жеке пикирди  туура берүүнүн куралы. Кызыктуу ойлорду, жаркын образдуу сүйлөмдөрдү көчүрүп алуга болот. Мына ушунун бардыгы жеке чыгармачылык ишти жазууга жардам берет.  
 
Окурмандын күндөлүгү – бул окуган китеп тууралуу жеке таасирлер, пикирлер, корутундулар. Бул ойду, жеке пикирди  туура берүүнүн куралы. Кызыктуу ойлорду, жаркын образдуу сүйлөмдөрдү көчүрүп алуга болот. Мына ушунун бардыгы жеке чыгармачылык ишти жазууга жардам берет.  
  
Строка 162: Строка 162:
  
 
<br> ''Электрондук окурман күндөлүгүн түзүү эмнени берет?''   
 
<br> ''Электрондук окурман күндөлүгүн түзүү эмнени берет?''   
−
{{left|[[Файл:Yap13.png|350px|]]}}   
+
{{left|[[Файл:Yap13KG.jpg|350px|]]}}   
  
 
* Маалыматтык сабаттуулуктун жана маданияттын өнүгүшү.   
 
* Маалыматтык сабаттуулуктун жана маданияттын өнүгүшү.   
Строка 174: Строка 174:
 
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА|БАШЫНДА]]</div><br clear=all />
 
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА|БАШЫНДА]]</div><br clear=all />
  
−
===== '''Синквейн жана даймонд''' =====
+
== Синквейн жана даймонд ==
  
 
Мектеп окуучуларынын дил баяндарынын ичинен формасы жагынан бөтөнчөлөрү бар. Синквейн жана даймонд –  бул ойдон чыгарылган (шарттуу) япон миниатюраларына окшош ыр формасы. Үйрөнгөн нерселерди кыска, нуска жалпылоо [http://cinquain.ru/vidy-sinkvejnov-s-primerami// Cinquain.ru].
 
Мектеп окуучуларынын дил баяндарынын ичинен формасы жагынан бөтөнчөлөрү бар. Синквейн жана даймонд –  бул ойдон чыгарылган (шарттуу) япон миниатюраларына окшош ыр формасы. Үйрөнгөн нерселерди кыска, нуска жалпылоо [http://cinquain.ru/vidy-sinkvejnov-s-primerami// Cinquain.ru].
Строка 190: Строка 190:
 
''' 5-сап''' – Бир сөз – теманын синоними.
 
''' 5-сап''' – Бир сөз – теманын синоними.
  
−
{{center-p|[[Файл:Yap14.jpg|500px|Синквейн]]}}
+
{{center-p|[[Файл:Yap14KG.jpg|500px|Синквейн]]}}
  
  
 
<ul class="large-block-grid-2 small-block-grid-1">
 
<ul class="large-block-grid-2 small-block-grid-1">
−
<li>{{center|[[Файл:Yap15.png|Синквейнге мисал]]}} <br></li>
+
<li>{{center|[[Файл:Yap15KG.png|Синквейнге мисал]]}} <br></li>
−
<li>{{center|[[Файл:Yap16.png|Синквейнге мисал]]}}</li>
+
<li>{{center|[[Файл:Yap16KG.png|Синквейнге мисал]]}}</li>
 
</ul>
 
</ul>
  
Строка 207: Строка 207:
  
 
'''2-сап''' – теманы сүрөттөө, зат атоочту сүрөттөөчү эки сын атооч.  
 
'''2-сап''' – теманы сүрөттөө, зат атоочту сүрөттөөчү эки сын атооч.  
−
{{right|[[Файл:Diamond1.png|300px|]]}}
+
{{right|[[Файл:Diamond1KG.png|300px|]]}}
  
 
'''3-сап''' – ушул зат атоочко тиешелүү үч этиш.
 
'''3-сап''' – ушул зат атоочко тиешелүү үч этиш.
Строка 213: Строка 213:
 
'''4-сап''' – төрт зат атооч: анын экөө биринчи зат атоочко тишелүү болот  (биринчи сапта), кийинки экөө – акыркы саптагы зат атоочко тиешелүү болот (жетинчи). Бул сапка темага карата белгилүү бир мамилени туюндурган төрт зат атоочтун ордуна, фраза же сүйлөм жазса да болот.  
 
'''4-сап''' – төрт зат атооч: анын экөө биринчи зат атоочко тишелүү болот  (биринчи сапта), кийинки экөө – акыркы саптагы зат атоочко тиешелүү болот (жетинчи). Бул сапка темага карата белгилүү бир мамилени туюндурган төрт зат атоочтун ордуна, фраза же сүйлөм жазса да болот.  
  
−
'''5-сап''' – <span  style = "color: red ">  три глагола, относящиеся к существительному в последней (седьмой) строке </span>
+
'''5-сап''' – акыркы (жетинчи) саптагы зат атоочко таандык үч этиш.
  
−
'''6-сап''' – жетинчи саптагы зат атоочко тиешелүү эки сын атооч..  
+
'''6-сап''' – жетинчи саптагы зат атоочко тиешелүү эки сын атооч.
  
 
'''7-сап''' – бир зат атооч – биринчи саптагы зат атоочтун антоними.
 
'''7-сап''' – бир зат атооч – биринчи саптагы зат атоочтун антоними.
Строка 221: Строка 221:
 
Тогуз сапты жазууда 4-сап –  бул биринчи сөзгө тиешелүү 4 тактооч,  6-сап –  4-сапка карата 4 тактооч-тактоочко-антонимдер. Калган бардыгы көрсөтүлгөн мазмунга ээ, болгону саптардын катар ирети гана өзгөрөт. ([[KR:Дүйнөлүк адабият: Мен окурманмын|«Мен окурманмын»]]).
 
Тогуз сапты жазууда 4-сап –  бул биринчи сөзгө тиешелүү 4 тактооч,  6-сап –  4-сапка карата 4 тактооч-тактоочко-антонимдер. Калган бардыгы көрсөтүлгөн мазмунга ээ, болгону саптардын катар ирети гана өзгөрөт. ([[KR:Дүйнөлүк адабият: Мен окурманмын|«Мен окурманмын»]]).
  
−
===== '''Графикалык баяндар – комикстер''' =====
+
== Графикалык баяндар – комикстер ==
  
 
Комикс – бул абдан жаш искусство. Комикстин жаралуу мезгили катары 1896-жылды эсептешет. Так мына ушул мезгилде New York World газетасына жарыяланган сүрөттөр менен тартылган аңгеме жанры катары эсептелип,, "комикс" деп аталган. <br>
 
Комикс – бул абдан жаш искусство. Комикстин жаралуу мезгили катары 1896-жылды эсептешет. Так мына ушул мезгилде New York World газетасына жарыяланган сүрөттөр менен тартылган аңгеме жанры катары эсептелип,, "комикс" деп аталган. <br>
 
Балдарга да, чоңдорго да арналган комикстер бар, көңүлдүү жана олуттуу баяндар, жомоктор жана триллерлер,  фантастика жана курч окуялар, мелодрамалар жана согуш тасмалары, детективдер жана фэнтезилер. Японияда балдарды мектепте комикс тартууга үйрөтүшөт. Ал эми манга  (япон комикси) – өлкөнүн маданиятынын жана билим берүүсүнүн маанилүү бөлүгү. Жордж Рэймонд Ричард Мартин (англ. George Raymond Richard Martin,  20 сентябрь, 1948-жылы туулган, “Тактылар оюну” романы.) – азыркы америкалык жазуучу-фантаст, сценарист, продюсер жана редактор,  көптөгөн адабий сыйлыктардын лауреаты, комикстерден улам жазуучу болуп калгандыгын айткан.<br>
 
Балдарга да, чоңдорго да арналган комикстер бар, көңүлдүү жана олуттуу баяндар, жомоктор жана триллерлер,  фантастика жана курч окуялар, мелодрамалар жана согуш тасмалары, детективдер жана фэнтезилер. Японияда балдарды мектепте комикс тартууга үйрөтүшөт. Ал эми манга  (япон комикси) – өлкөнүн маданиятынын жана билим берүүсүнүн маанилүү бөлүгү. Жордж Рэймонд Ричард Мартин (англ. George Raymond Richard Martin,  20 сентябрь, 1948-жылы туулган, “Тактылар оюну” романы.) – азыркы америкалык жазуучу-фантаст, сценарист, продюсер жана редактор,  көптөгөн адабий сыйлыктардын лауреаты, комикстерден улам жазуучу болуп калгандыгын айткан.<br>
  
−
{{left|[[Файл:Yap17.jpg|400px|]]}}'''Комикс (от англ. comic — күлкүлүү)''' – сүрөттөгү тарых, картинкалардагы аңгеме. Комикс  өзүнө адабият, көркөм искусство сыяктуу искусство түрлөрүн камтыйт. Комикстеги сүрөттөр – бул маңызы боюнча кинотасманын токтоп калган кадрлары. <br>
+
{{left|[[Файл:Yap17KG.jpg|400px|]]}}'''Комикс (от англ. comic — күлкүлүү)''' – сүрөттөгү тарых, картинкалардагы аңгеме. Комикс  өзүнө адабият, көркөм искусство сыяктуу искусство түрлөрүн камтыйт. Комикстеги сүрөттөр – бул маңызы боюнча кинотасманын токтоп калган кадрлары. <br>
 
Мындай бир тенденция бар: классикалык адабиятты  комикске которушат. Комикстерди адабий чыгармаларды кыскача айтып берүү деген туура эмес. Комикстер адабияттан башкача, бул баяндоонун башка тили, музыка, скульптура  же искусствонун башка түрү сыяктуу. Ага жасалуучу ыкмалардын бири – комикс үчүн тандалып алынган китептерге кылдат мамиле жасоо,  түп нусканын ички рухун, маңызын өтө кылдат сактоо,  роман же тамсил, анча чоң эмес ыр болгону мааниге ээ эмес. Комикс жазуу адабий чыгармаларды экрандаштырууну эске салат. Комикс формасында өз алдынча чыгарма жазууга да болот. Азыркы мезгилде эң  ийгиликтүүлөрү DC же Marvel компаниялары жараткан суперкаармандар тууралуу аңгемелер. Так мына ушул компанияларга Супермен, Бэтмен, Адам-Жөргөмүш, Икс Адамдар жана башкалар таандык. Алар дүйнөгө комикстерди этабы менен тартууну ойлоп чыгарышкан АКШдан келишкен.
 
Мындай бир тенденция бар: классикалык адабиятты  комикске которушат. Комикстерди адабий чыгармаларды кыскача айтып берүү деген туура эмес. Комикстер адабияттан башкача, бул баяндоонун башка тили, музыка, скульптура  же искусствонун башка түрү сыяктуу. Ага жасалуучу ыкмалардын бири – комикс үчүн тандалып алынган китептерге кылдат мамиле жасоо,  түп нусканын ички рухун, маңызын өтө кылдат сактоо,  роман же тамсил, анча чоң эмес ыр болгону мааниге ээ эмес. Комикс жазуу адабий чыгармаларды экрандаштырууну эске салат. Комикс формасында өз алдынча чыгарма жазууга да болот. Азыркы мезгилде эң  ийгиликтүүлөрү DC же Marvel компаниялары жараткан суперкаармандар тууралуу аңгемелер. Так мына ушул компанияларга Супермен, Бэтмен, Адам-Жөргөмүш, Икс Адамдар жана башкалар таандык. Алар дүйнөгө комикстерди этабы менен тартууну ойлоп чыгарышкан АКШдан келишкен.
  
Строка 234: Строка 234:
 
<ul class=" example-orbit" data-orbit="" data-options="animation:slide; pause_on_hover:true; animation_speed:500; navigation_arrows:true; resume_on_mouseout: true; timer_speed:4500;" >
 
<ul class=" example-orbit" data-orbit="" data-options="animation:slide; pause_on_hover:true; animation_speed:500; navigation_arrows:true; resume_on_mouseout: true; timer_speed:4500;" >
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
     [[file:Yap21.jpg|450px|Идея]]
+
     [[file:Yap21KG.jpg|450px|Идея]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
 
<small>Идея</small>
 
<small>Идея</small>
Строка 240: Строка 240:
 
   </li>
 
   </li>
 
  <li>
 
  <li>
−
     [[file:Yap23.gif|450px| Репликалар]]
+
     [[file:Yap23KG.jpg|450px| Репликалар]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
 
<small>Репликалар</small>
 
<small>Репликалар</small>
Строка 258: Строка 258:
 
   </li>
 
   </li>
 
  <li>
 
  <li>
−
     [[file:Yap26.jpg|600px| Эмоцияларды кантип тартууга болот]]
+
     [[file:Yap26KG.jpg|600px| Эмоцияларды кантип тартууга болот]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
 
<small>Эмоцияларды кантип тартууга болот</small>
 
<small>Эмоцияларды кантип тартууга болот</small>
Строка 264: Строка 264:
 
   </li>
 
   </li>
 
  <li>
 
  <li>
−
     [[file:Yap27.png|450px| Каармандарды кантип тартууга болот]]
+
     [[file:Yap27KG.png|450px| Каармандарды кантип тартууга болот]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
 
<small>Каармандарды кантип тартууга болот</small>
 
<small>Каармандарды кантип тартууга болот</small>
Строка 287: Строка 287:
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[file:Yap20.jpg|450px| Л. Кэрроллдун  «Алиса укмуштар дүйнөсүндө» китебине тартылган комикстер]]
+
[[file:Yap20KG.jpg|450px| Л. Кэрроллдун  «Алиса укмуштар дүйнөсүндө» китебине тартылган комикстер]]
 
<div class="orbit-caption">
 
<div class="orbit-caption">
 
<small>Л. Кэрроллдун  «Алиса укмуштар дүйнөсүндө» китебине тартылган комикстер </small>
 
<small>Л. Кэрроллдун  «Алиса укмуштар дүйнөсүндө» китебине тартылган комикстер </small>
Строка 293: Строка 293:
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[file:Yap28.jpg|450px| Америкалык жазуучу–фантаст  Айзек  Азимовдун «Алар кандай көңүлдүү» чыгармасына комикс (Давид Н., 7-класс, Бишкек ш.)]]
+
[[file:Yap28KG.jpg|450px| Америкалык жазуучу–фантаст  Айзек  Азимовдун «Алар кандай көңүлдүү» чыгармасына комикс (Давид Н., 7-класс, Бишкек ш.)]]
 
<div class="orbit-caption">
 
<div class="orbit-caption">
 
<small>Америкалык жазуучу–фантаст  Айзек  Азимовдун «Алар кандай көңүлдүү» чыгармасына комикс (Давид Н., 7-класс, Бишкек ш.)</small>
 
<small>Америкалык жазуучу–фантаст  Айзек  Азимовдун «Алар кандай көңүлдүү» чыгармасына комикс (Давид Н., 7-класс, Бишкек ш.)</small>
Строка 299: Строка 299:
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[file:Yap29.jpg|500px| Н.В. Гоголдун роману боюнча комикс «Өлүү жандар» (9- класс)]]
+
[[file:Yap29KG.jpg|500px| Н.В. Гоголдун роману боюнча комикс «Өлүү жандар» (9- класс)]]
 
<div class="orbit-caption">
 
<div class="orbit-caption">
 
<small>Н.В. Гоголдун роману боюнча комикс «Өлүү жандар» (9- класс)</small>
 
<small>Н.В. Гоголдун роману боюнча комикс «Өлүү жандар» (9- класс)</small>
Строка 324: Строка 324:
 
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА|БАШЫНДА]]</div><br clear=all />
 
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА|БАШЫНДА]]</div><br clear=all />
  
−
=== Адабий долбоорлор ===
+
== Адабий долбоорлор ==
 
===== '''Долбоор. Бул эмне?''' =====
 
===== '''Долбоор. Бул эмне?''' =====
 
{{left-p|[[Файл:Yap34.jpg|150px|Сүрөтчү. Дж. Уолстенхолм. Жандуу китептер.]]}}  
 
{{left-p|[[Файл:Yap34.jpg|150px|Сүрөтчү. Дж. Уолстенхолм. Жандуу китептер.]]}}  
Строка 332: Строка 332:
  
  
−
{{center-p|[[Файл:Yap46.png|500px|Схема «Долбоор –  бул «беш П»»]]}}
+
{{center-p|[[Файл:Yap46KG.png|500px|Схема «Долбоор –  бул «беш П»»]]}}
  
 
===== '''Коллажды кантип жасаса болот''' =====
 
===== '''Коллажды кантип жасаса болот''' =====
Строка 342: Строка 342:
 
Адабият сабагындагы коллаж  – сүрөт, макет, предмет,  чыгармадагы «образды»анын деталы аркылуу берет. Коллажды чыгарманы ачып берүүчү образ-символдордун тутуму катары эле эмес, аны «коргоо» б.а. тиги же бул образ аркылуу эмне берилгендигин түшүндүрүү зарыл. Мындай иш үчүн чыгарманы түшүнүү зарыл, окулган нерсеге ар тараптан карап, чыгарма эмнени туюндуруп атканын, автордун стилин аныктоо керек.  
 
Адабият сабагындагы коллаж  – сүрөт, макет, предмет,  чыгармадагы «образды»анын деталы аркылуу берет. Коллажды чыгарманы ачып берүүчү образ-символдордун тутуму катары эле эмес, аны «коргоо» б.а. тиги же бул образ аркылуу эмне берилгендигин түшүндүрүү зарыл. Мындай иш үчүн чыгарманы түшүнүү зарыл, окулган нерсеге ар тараптан карап, чыгарма эмнени туюндуруп атканын, автордун стилин аныктоо керек.  
  
−
{{center|[[Файл:Коллаж.png|600px|Схема. Коллажды кантип жасаса болот]]}}
+
{{center|[[Файл:KolajKG.png|600px|Схема. Коллажды кантип жасаса болот]]}}
  
 
Коллажды компьютерде жасаса да болот. MyCollages.ru – бул фотоколлаж үчүн программа. Аталган сервис  онлайн түрүндө укмуштуудай коллаждарды жасоого мүмкүндүк берет, акысыз пайдаланса болот. Сиз коллажды компьютерде, телефондун жардамы менен да жасасаңыз болот. Ыңгайлуу интерфейс жана жөнгө салуунун ийкемдүү системасы өзүңүздүн коллаждын кайталангыс шаблонун жасоого мүмкүнчүлүк берет, эксклюзивдүү чыпкалар жана эффектилери менен бирге. Жасап көргүлө жана өзүңүздүн кайталангыс коллажыңызды жаратыңыз.
 
Коллажды компьютерде жасаса да болот. MyCollages.ru – бул фотоколлаж үчүн программа. Аталган сервис  онлайн түрүндө укмуштуудай коллаждарды жасоого мүмкүндүк берет, акысыз пайдаланса болот. Сиз коллажды компьютерде, телефондун жардамы менен да жасасаңыз болот. Ыңгайлуу интерфейс жана жөнгө салуунун ийкемдүү системасы өзүңүздүн коллаждын кайталангыс шаблонун жасоого мүмкүнчүлүк берет, эксклюзивдүү чыпкалар жана эффектилери менен бирге. Жасап көргүлө жана өзүңүздүн кайталангыс коллажыңызды жаратыңыз.
Строка 355: Строка 355:
  
 
<ul class="large-block-grid-2 small-block-grid-1">
 
<ul class="large-block-grid-2 small-block-grid-1">
−
<li>{{center|[[Файл:Yap43.jpg|thumb|330px|{{center|Инфографиканын үлгүлөрү}}]]}} <br></li>
+
<li>{{center|[[Файл:Yap43KG.jpg|thumb|330px|{{center|Инфографиканын үлгүлөрү}}]]}} <br></li>
−
<li>{{center|[[Файл:816f1c9db8a3aa296406df63e717d072.jpg|thumb|250px|{{center|Инфографиканын үлгүлөрү}}]]}}</li>
+
<li>{{center|[[Файл:816f1c9db8a3aa296406df63e717d072KG.jpg|thumb|250px|{{center|Инфографиканын үлгүлөрү}}]]}}</li>
 
</ul>
 
</ul>
  
−
===== '''Буктрейлер, же  Видеоклиптер''' =====
+
=== Буктрейлер, же  Видеоклиптер ===
  
 
Буктрейлер (англ. booktrailer) – бул кайсы бир китеп тууралуу эркин көркөм формада баяндап берүүчү анча чоң эмес  видеоролик. Биринчи буктрейлерлер АКШда 1980-жылдары, ал эми Россияда – 2010-жылдары пайда болгон. Терминдин өзү 2003-жылы пайда болуп, бүгүнкү күнү китептин мазмуну менен байланышып, кыскаметраждуу кинотасманын мыйзамдары менен жаралган жарнамалык  видеоклиптердин кайсынысы болсо да атала берет.   
 
Буктрейлер (англ. booktrailer) – бул кайсы бир китеп тууралуу эркин көркөм формада баяндап берүүчү анча чоң эмес  видеоролик. Биринчи буктрейлерлер АКШда 1980-жылдары, ал эми Россияда – 2010-жылдары пайда болгон. Терминдин өзү 2003-жылы пайда болуп, бүгүнкү күнү китептин мазмуну менен байланышып, кыскаметраждуу кинотасманын мыйзамдары менен жаралган жарнамалык  видеоклиптердин кайсынысы болсо да атала берет.   
Строка 395: Строка 395:
  
 
== Глоссарий ==
 
== Глоссарий ==
−
:{{bib|'''Драматические произведения''' – литературные произведения, предназначенные для театральных постановок, с напряженно развивающимся действием, написанные в форме диалогов и монологов.}}
+
:{{bib|'''Драмалык чыгармалар''' – театралдык көрүнүштөргө арналган, диалог жана монолог формасында жазылган чыӊалуу менен өнүккөн кыймыл-аракеттер менен коштолгон адабий чыгармалар.}}
−
:{{bib|'''Дэвид Óгилви (1911-1999)''' – классик рекламного дела и один из самых успешных бизнесменов мира. Созданные им тексты становились частью рекламной среды и задавали стандарты на будущее.}}
+
:{{bib|'''Дэвид Óгилви (1911-1999)''' – жарнама ишинин классиги жана дүйнөдөгү эӊ ийгиликтүү бизнесмендердин бири. Ал жараткан тексттер жарнама чөйрөсүнүн бир бөлүгү болуп калуу менен бирге, келечектин стандарттарын түзүшкөн.}}
−
:{{bib|'''Лирика (от греч. lyrikos – произносимый под звуки лиры)''' – один из трех основных родов художественной литературы (наряду с эпосом и драмой), в котором действительность отражается путем передачи душевных переживаний, мыслей и чувств автора, обычно в стихотворной форме.}}
+
:{{bib|'''Лирика (грек тилинен lyrikos – лира үндөрүнө айтылган)''' – көркөм адабияттын үч негизги түрүнүн бири (эпос жана драма менен катар), анда реалдуулук автордун ички кайгы-капаланууларын, ойлонууларын жана сезимдерин берүү жолу менен чагылдырылат, адатта ыр формасында.}}
−
:{{bib|'''Рафаэль Санти (1483-1520)''' –  итальянский живописец и архитектор, один из самых великих художников во всей мировой истории.}}
+
:{{bib|'''Рафаэль Санти (1483-1520)''' –  италиялык сүрөтчү жана архитектор, баардык дүйнөлүк тарыхтагы эӊ улуу сүрөтчүлөрдүн бири.}}
−
:{{bib|'''Уолстенхолм Дж. (род. в 1950)''' – британский художник и иллюстратор. В его работах книги – главные актеры маленьких историй.}}
+
:{{bib|'''Уолстенхолм Дж. (1950-ж. туулган)''' – британиялык сүрөтчү жана иллюстратор. Анын ишинде китептер – кичинекей окуялардын башкы актерлору.}}
  
 
== Пайдалуу шилтемелер ==
 
== Пайдалуу шилтемелер ==
−
{{bib|Электрондук окурман күндөлүгүн кантип түзсө болот/Сост. Н.П. Старикова.- Южно-Сахалинск, 2017. Сайт «Sakhodb.ru» [Электрондук ресурс] // URL: http://sakhodb.ru/site_get_file/6005/eletkronnyiy%20chit%20dnevnik.pdf. Кайрылган күн  (20.11.2017)}}
+
{{bib|Как создать электронный читательский дневник/Сост. Н.П. Старикова.- Южно-Сахалинск, 2017. Сайт «Sakhodb.ru» [Электронный ресурс] // URL: http://sakhodb.ru/site_get_file/6005/eletkronnyiy%20chit%20dnevnik.pdf. Дата посещения (20.11.2017)}}
−
{{bib|Наталья Александровна Зубова, орус тили жана адабияты боюнча репетитор Самарада жана  Skype аркылуу өзүнүн кеңештерин берет. Киришүү жана корутунду кантип жазылат. Дилбаянда кантип аргументтерди туура келтирүүгө болот? Аргументтердин түрлөрү: адабий жана адабий эмес. Өзүңдүн пикирин  аргументациялодогу жаңылыштык. Аргумент жазуунун үлгүсү. Аргументация үчүн клише.}}
+
{{bib|Наталья Александровна Зубова, репетитор по русскому языку и литературе в Самаре и по Skype, дает свои рекомендации. Как написать вступление и заключение. Как правильно приводить аргументы в сочинении? Виды аргументов: литературные и нелитературные. Ошибки при аргументации собственного мнения. Пример написания аргументов. Клише для аргументации.}}
−
{{bib|Киришүү жана корутунду: Сайт "Ютуб" [Электрондук ресурс] // URL: https://youtu.be/ZQjyINFi8mk}}
+
{{bib|Вступление и заключение: Сайт "youtube" [Электронный ресурс] // URL: https://youtu.be/ZQjyINFi8mk}}
−
{{bib|Жеке пикир. Аргументтер: Сайт "Ютуб" [Электрондук ресурс] // URL: https://youtu.be/eBODWJ1omJA}}
+
{{bib|Собственное мнение. Аргументы: Сайт "youtube" [Электронный ресурс] // URL: https://youtu.be/eBODWJ1omJA}}
  
 
== Библиография ==
 
== Библиография ==
−
* {{bib|'''1.''' Бочарский К. Буларсыз текст мыкты. Мителердин рейтинги. Сайт «Изба-читальня» Доступно: https://www.chitalnya.ru/workshop/573/. Кайрылуу күнү 20.11.2017. }}
+
* {{bib|'''1.''' Бочарский К. Без них текст станет лучше. Рейтинг паразитов. Сайт «Изба-читальня». Доступно: https://www.chitalnya.ru/workshop/573/. Дата посещения 20.11.2017. }}
−
* {{bib|'''2.''' Зинсер У. 3. Кантип жакшы жазууга болот: Көркөм эмес тексттерди түзүү боюнча классикалык колдонмо. –  М.: АЛЬПИНА ПАБЛИШЕР, 2013. - 292 с.}}
+
* {{bib|'''2.''' Зинсер У. 3. Как писать хорошо: Классическое руководство по созданию нехудожественных текстов. — М.: АЛЬПИНА ПАБЛИШЕР, 2013. - 292 с.}}
−
* {{bib|'''3.''' Карепина А. В. Ишенимдүү жазабыз. Өзүңө өзүң копирайтерсиң. –  М. : Манн, Иванов жана Фербер, 2013. – 208 с.}}
+
* {{bib|'''3.''' Карепина А. В. Пишем убедительно. Сам себе копирайтер. — М. : Манн, Иванов и Фербер, 2013. – 208 с.}}
−
* {{bib|'''4.''' Менин тарыхымын китеби. Идеяларга. – М.: ООО “Манн, Иванов жана Фербер”, 2014. – 96 с.}}
+
* {{bib|'''4.''' Книга моих историй. Советы и идеи. – М.: ООО “Манн, Иванов и Фербер”, 2014. – 96 с.}}
−
* {{bib|'''5.''' Китепти өзүбүз жазабыз /Автор-түзүүчү. И.А. Низовская. –  Бишкек:ОсОО “Папирус Принт”, 2017. –54 с.}}
+
* {{bib|'''5.''' Книги пишем сами /Автор-сост. И.А. Низовская. - Бишкек:ОсОО “Папирус Принт”, 2017. – 54 с.}}
−
* {{bib|'''6.''' Өзүңүдүн курч окуяларыңын китебин жаз ./П. Даусвел – М.: Манн, Иванов жана Фербер, 2016. – 95с.}}
+
* {{bib|'''6.''' Напиши свою книгу приключений./П. Даусвел – М.: Манн, Иванов и Фербер, 2016. – 95с.}}
−
* {{bib|'''7.''' Приходько В. А. Лириканы аңдоо. – М.: Детская литература, 1988. – 238 с. }}
+
* {{bib|'''7.''' Приходько В. А. Постижение лирики. – М.: Детская литература, 1988. – 238 с. }}
−
* {{bib|'''8.''' Родари Д. Фантазиянын грамматикасы. Тарыхты ойдон чыгаруу искусствосуна киришүү. – М.: Самокат, 2016. – 240с.}}
+
* {{bib|'''8.''' Родари Д. Грамматика фантазии. Введение в искусство придумывания историй. – М.: Самокат, 2016. – 240с.}}
 +
* {{bib|'''9.''' Элиот. Дж. Мировая литература в инфографике. – СПб: Питер, 2017. – 160 с.}}
 
</div>
 
</div>
−
 
  
 
<!-- Sidebar -->
 
<!-- Sidebar -->
 
<div class="large-4 medium-5 columns">
 
<div class="large-4 medium-5 columns">
 
<!-- Первый элемент сайдбара -->
 
<!-- Первый элемент сайдбара -->
−
<div class="shadow radius sbstyle">
+
<div class="sbstyle">
 
<div class="row">
 
<div class="row">
 
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric">Белгилүү жазуучулардын цитаталары</div>
 
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric">Белгилүү жазуучулардын цитаталары</div>
Строка 431: Строка 431:
 
'''Максим Горький'''
 
'''Максим Горький'''
  
−
{{left|[[Файл:Yap50.png|70px|]]}} Көп көрүп, окуп, бир нерсени элестетсе болот, бирок жасоо үчүн, билүү керек, ал эми билгичтикке техниканы үйрөнүү менен гана жетсе болот.
+
{{left|[[Файл:Yap50.png|70px|]]}}Көп көрүп, окуп, бир нерсени элестетсе болот, бирок жасоо үчүн, билүү керек, ал эми билгичтикке техниканы үйрөнүү менен гана жетсе болот.
  
  
Строка 447: Строка 447:
  
 
{{left|[[Файл:Yap53.png|70px|]]}}Кыякчы же пианист күнүнө бир нече сааттан өзүнүн куралында ойногондой эле, күн сайын ыр жазуу керек. Антпесе сиздин талантыңыз кунарсызданып, көптөн бери суу келбеген кудуктай кургап калат.
 
{{left|[[Файл:Yap53.png|70px|]]}}Кыякчы же пианист күнүнө бир нече сааттан өзүнүн куралында ойногондой эле, күн сайын ыр жазуу керек. Антпесе сиздин талантыңыз кунарсызданып, көптөн бери суу келбеген кудуктай кургап калат.
−
 
  
 
'''Антон Чехов'''
 
'''Антон Чехов'''
  
 
{{left|[[Файл:Yap54.png|70px|]]}}Чыныгы жазуучу -  байыркы пайгамбар сыяктуу: ал кадыресе адамдарга караганда, даанараак көрөт.
 
{{left|[[Файл:Yap54.png|70px|]]}}Чыныгы жазуучу -  байыркы пайгамбар сыяктуу: ал кадыресе адамдарга караганда, даанараак көрөт.
−
 
  
 
'''Дэвид Огилви'''
 
'''Дэвид Огилви'''
Строка 464: Строка 462:
 
</div>
 
</div>
 
  <div class="large-12 mtop">   
 
  <div class="large-12 mtop">   
−
[[Файл:Yap56.jpg|400 px]]
+
[[Файл:Yap56KG.jpg|400 px]]
 
</div>
 
</div>
 
  <div class="large-12 left mtop">   
 
  <div class="large-12 left mtop">   
−
[[Файл:Yap57.jpg|470 px]]
+
[[Файл:Yap57KG.jpg|470 px]]
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
Строка 473: Строка 471:
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px;">
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px;">
 
<div class="row">
 
<div class="row">
−
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric">Э! Пыровер себи</div>
+
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric">Өзүңдү текшер</div>
 
</div>
 
</div>
 
'''Текстте украин жазуучусу В.Г. Короленконун «Менин Диккенс менен алгачкы таанышуум» аттуу эссесинен алынган. Сүйлөмдөрдүн орду алмашкан. Окуп чыгып, тексттеги сүйлөмдөрдүн логикалык чынжырын тапкыла.'''
 
'''Текстте украин жазуучусу В.Г. Короленконун «Менин Диккенс менен алгачкы таанышуум» аттуу эссесинен алынган. Сүйлөмдөрдүн орду алмашкан. Окуп чыгып, тексттеги сүйлөмдөрдүн логикалык чынжырын тапкыла.'''
Строка 497: Строка 495:
 
Музалар – грек тилинде ойлонуучу дегенди туюндурат. Музалар Геликон жана Парнас тоолорунда жашашкан. Кудай аял Мнемозина эң жоогрку кудай Зевстен тогуз кыз төрөгөн: мына ушулар музалар. Ар бир музага өзгөчө милдеттер жүктөлгөн.  
 
Музалар – грек тилинде ойлонуучу дегенди туюндурат. Музалар Геликон жана Парнас тоолорунда жашашкан. Кудай аял Мнемозина эң жоогрку кудай Зевстен тогуз кыз төрөгөн: мына ушулар музалар. Ар бир музага өзгөчө милдеттер жүктөлгөн.  
  
−
{{left-p|[[Файл:Yap59.jpg|270px|Рафаэль Санти. Парнас]]}} Музлар ар кандай искусство түрлөрүн жана илимди колдоочулар. Алардын ичинен бешөө адабият  жана жазуучулар менен түздөн түз байланышкан.  Каллиопа (ал биринчи төрөлгөн) – эпикалык поэзиянын музасы. Эвтерпа – лирикалык поэзиянын колдоочусу, Мельпомена – трагедиялык поэзиянын музасы, Талия – комедиянын, Эрато – махабат поэзиясыныкы.  
+
{{left-p|[[Файл:Yap59.jpg|270px|Рафаэль Санти. Парнас]]}}  
 +
 
 +
Музлар ар кандай искусство түрлөрүн жана илимди колдоочулар. Алардын ичинен бешөө адабият  жана жазуучулар менен түздөн түз байланышкан.  Каллиопа (ал биринчи төрөлгөн) – эпикалык поэзиянын музасы. Эвтерпа – лирикалык поэзиянын колдоочусу, Мельпомена – трагедиялык поэзиянын музасы, Талия – комедиянын, Эрато – махабат поэзиясыныкы.  
  
 
Музалар дайыма жаш таптатынакай аялдардын образы аркылуу берилет, ар биринин өзүнүн атрибутикасы бар. Алар өткөндү жана келечекти алдын ала билип,  бир мейкиндиктен башкасына өтүп  кете турган жөндөмгө ээ.  
 
Музалар дайыма жаш таптатынакай аялдардын образы аркылуу берилет, ар биринин өзүнүн атрибутикасы бар. Алар өткөндү жана келечекти алдын ала билип,  бир мейкиндиктен башкасына өтүп  кете турган жөндөмгө ээ.  
Строка 520: Строка 520:
 
5. '''Калп кесиптик терминология.''' «Атмосфералык жаан-чачын» дегендин ордуна  «жамгыр» деп жазабыз, «акча каражаты» дегендин ордуна – «акча». Гдрометборбордун кызматкерлери жана  экономисттер ушунтип жазууга мажбурлашат. Бирок макул болбоңуз.
 
5. '''Калп кесиптик терминология.''' «Атмосфералык жаан-чачын» дегендин ордуна  «жамгыр» деп жазабыз, «акча каражаты» дегендин ордуна – «акча». Гдрометборбордун кызматкерлери жана  экономисттер ушунтип жазууга мажбурлашат. Бирок макул болбоңуз.
  
−
6. '''Көп сөздүүлүк. .'''Бул сөздүн кереги барбы же жокпу, түшүнүүнүн эң жөнөкөй ыкмасы: сүйлөмдөгү кайсы сөз болсун манжаңыз менен жаап көрсөңүз, эгер ансыз мааниси жоголбосо, анда сызып таштайбыз. Эгер сүйлөмсүз абзац маанисин жоготпосо – сызып таштайбыз.
+
6. '''Көп сөздүүлүк. '''Бул сөздүн кереги барбы же жокпу, түшүнүүнүн эң жөнөкөй ыкмасы: сүйлөмдөгү кайсы сөз болсун манжаңыз менен жаап көрсөңүз, эгер ансыз мааниси жоголбосо, анда сызып таштайбыз. Эгер сүйлөмсүз абзац маанисин жоготпосо – сызып таштайбыз.
−
{{right|[[Файл:Yap61.jpg|290px|]]}}
+
{{right|[[Файл:Yap61KG.jpg|290px|]]}}
  
 
7. '''Пассивдүү этиштин мамилеси.''' Болжолу. Ашканада бирөө каза болуп, бирок башка бирөө жатып калат. «Дене ашканадан жылдырылып, конок бөлмөсүндөгү диванга жаткырылган», –  ушунтип жазса деле болот, бирок мага көбүрөөк мындайча жазган жагат: «Майра жана Фредди денени ашканадан жылдырып, конок бөлмөсүндөгү диванга жаткырышты». Эмне үчүн дене ээ (баш мүчө) болуш керек? Ал жансыз да!   
 
7. '''Пассивдүү этиштин мамилеси.''' Болжолу. Ашканада бирөө каза болуп, бирок башка бирөө жатып калат. «Дене ашканадан жылдырылып, конок бөлмөсүндөгү диванга жаткырылган», –  ушунтип жазса деле болот, бирок мага көбүрөөк мындайча жазган жагат: «Майра жана Фредди денени ашканадан жылдырып, конок бөлмөсүндөгү диванга жаткырышты». Эмне үчүн дене ээ (баш мүчө) болуш керек? Ал жансыз да!   
Строка 535: Строка 535:
 
11. '''Бириктирүүчү этиштер.''' ««катышууну чечүү», «билдирүү жасоо», «чечим чыгаруу» каршы «катышуу», «билдирүү», «чечүү».
 
11. '''Бириктирүүчү этиштер.''' ««катышууну чечүү», «билдирүү жасоо», «чечим чыгаруу» каршы «катышуу», «билдирүү», «чечүү».
  
−
[[Файл:Yap63.png]]
+
[[Файл:Yap63KG.jpg]]
  
 
Жазуучу үчүн эң башкы жана биринчи көнүгүүсү – эссе жазуу.  
 
Жазуучу үчүн эң башкы жана биринчи көнүгүүсү – эссе жазуу.  
Строка 569: Строка 569:
 
'''10.''' ЖАЗУУНУ УЛАНТКЫЛА
 
'''10.''' ЖАЗУУНУ УЛАНТКЫЛА
  
−
[[Файл:Yap65.png]]
+
[[Файл:Yap65KG.jpg]]
−
 
 
−
[[Файл:Yap66.png]]
 
  
−
[[Файл:Yap67.png]]
+
[[Файл:Yap66KG.jpg]]
  
−
[[Файл:Yap68.png]]
+
[[Файл:Yap67KG.jpg]]
  
−
[[Файл:Yap69.jpg]]
+
[[Файл:Yap69KG.jpg]]
 
</div>
 
</div>
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px;">
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px;">
Строка 609: Строка 607:
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[file:1Коллаж Моя литература XX века Коллаж Триптих .jpg|490px|]]
+
[[file:Literatura20veka.jpg|490px|]]
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[file:2 Моя литература XXвека КоллажТриптих.jpg|490px|]]
+
[[file:Literatura20veka2.jpg|490px|]]
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[file:3литература XXвека Коллаж Триптих .jpg|490px|]]
+
[[file:Literatura20veka3.jpg|490px|]]
 
</li>
 
</li>
  
 
</ul>
 
</ul>
−
</div></div>
+
</div>
 +
<div class="sbstyle">
 +
<div class="row">
 +
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric" style="margin-top:20px">Тестти өтүңүз</div>
 +
</div>
 +
 +
</div>
 +
</div>
 
{{lang|Мировая литература: Я писатель}}
 
{{lang|Мировая литература: Я писатель}}

Текущая версия на 09:10, 22 октября 2018

Сүрөтчү А. Волокитина

«Отө чукул! Дилбаян жазууга жардам бергилечи.Ыйлап-ыйлап атам», - ушул өңдүү кайрылууларды интернет айдыңынан көп кездештирүүгө болот. Чынында эле моюнга алсак, мындай «драма» ар бирибиздин эле башыбыздан өткөн.

Бул бөлүм чыгармачылык иштерди аткаруунун ар кандай куралдарын сунуштайт жана өзүңордүн ишиңерди тыкан уюштурууга, керектүү ресурстарды тандап алууга, аларды башкарууга, ар кандай тексттерди жазууга жана башка чыгармачылык иштерди аткарууга көмөктөшөт.


Кеменгерлердин кеңештери

Томас Манн, немец жазуучусу

Томас Манн (Thomas Mann, немец жазуучусу) айткандай:, «Жазуучу – бул башкаларга караганда жазуудан кыйналган адам».

Ушундай жазуучу болуш үчүн өзүңдүн өмүрүңү чыгармачылыкка арноо менен эле чектелбестен, тынымсыз өнүгүп туруш керек. Ал үчүн кеменгерлердин кеңештери жардам берет.

5 Британ жазуучусу Жордж Оруэллдин 6 эрежеси (George Orwell)
  • Басма сөздөн көрүп, көзүң жатыккан метафора, салыштыруу же башка кеп фигураларын эч качан колдонбогула.
    Yap3KG.jpg
  • Кыска сөз колдонсо боло турган жерде эч качан узун сөз колдонбогула.
  • Эгер эле мүмкүн болсо – ашыкча сөздү алып салгыла, дайыма алып салгыла.
  • Жигердүү конструкция колдоно турган жерде, эч качан пассивдүү конструкция колдонбогула.
  • Түшүнүктүү, оозеки сөздөгү эквиваленттерди колдонууга боло турган жерде, эч качан чет тилиндеги сөздөрдү, илимий терминдерди жана жаргондорду колдонбогула.
Ж. Оруэллдин айтканы боюнча ар бир жазылган сүйлөмдөн кийин жазуучу өзүнө бере турган суроолор
  • Мен эмнени айткым келет?
  • Муну кандай сөздөр менен мыкты айтууга болот?
  • Кандай образ же фразеологизм бул ойду жакшыраак бере алат?
  • Жазылгандарды кыскарта аламбы?
Америкалык жазуучу Стивен Кингдин алтын эрежелери (Stephen King)
Yap4.jpg
  1. Дароо максатыңа умтул
  2. Черновикке жаза бер. Бир топко чейин жата берсин.
  3. Өзүңүн текстиңи кыскарт
  4. Ырааттуу жана чынчыл бол.
  5. Башка адамдар эмне дейт деп кечке ойлоно бербе.
  6. Көп оку
  7. Көп жаз

БАШЫНДА


  • Ишимди таштап жазуучу болом

    Ишимди таштап жазуучу болом

  • Эс алуу убактысы

    Эс алуу убактысы

  • Рахмат, бирок албайм

    Рахмат, бирок албайм


В начало

Чыгармачылык иштер үчүн куралдар

Yapa.png

Бир нерсе жасоо же бир нерсеге жетишүү үчүн каражатты курал деп атайбыз. Китеп менен иштөөдөгү негизги курал катары сизге кереги тие тургандары бул – интеллектуалдык куралдар. Булар маалыматты ыратташтыруу, иштеп чыгуу, мындан тышкары жеке өзүңдүн текстини түзө турган каражаттар. Бул жазуу иштеринин алгоритмдери, форматы жана графикалык жабдуу: схемалар, таблицалар.

Жомок жаратуу

Белгилүү орус жомок изилдөөчүсү, филолог Владимир Яковлевич Пропп элдик жомоктордун структурасын талдоого алып, жомок жаратуудагы таяныч конструкцияларды түзүүгө боло турган туруктуу структуралык элементтерди же функцияларды бөлүп көрсөткөн. Бул элементтер 31. В. Пропптун концепциясы менен балдар жазуучусу Д. Родари таанышып, конструктор В. Я. Пропптун негизги элементтерине таянып сүрөттөрдү тартып, аларды балдардын адабий курстарында пайдаланган. Балдар бачым эле жомокту байланыштыруучу тексттерди түзүшүп, өздөрүнө өздөрү айтып беришкен. Кийинчерээк В. Я. Пропптун методун автоматтык түрдө жомок жаратуу үчүн компьютерге үйрөтүшкөн. 1977-жылы сюжеттерди генерациялаган Клейндин системасы пайда болгон. Андан кийин В. Пропптун методун америкалык окумуштуу Жозеф Кэмпбелл уланткан. Ж. Кэмпбелл америкалык режиссер Жорджа Лукасты «Жылдыздар согушу» тасмасынын сценарийин жаратууга шыктандырган. Бүгүнкү күнү көптөгөн тасмалар жана китептер ушул метод боюнча жаратылат. Сунушталган схеманы алып көрсөтүлгөн трафарет боюнча өзүңүн жомогуңу же кинотасмага сценарий жазууга болот. Төмөндө изилдөөчү В.Я. Пропп белгилеген негизги мотивдердин бир нече картасы көрсөтүлгөн.

Сүрөттөр. В. Пропптун картасы

  • Yaps2KG.png

  • Yaps3KG.png
  • Yaps4KG.png
  • Yaps5KG.png
  • Yaps6KG.png

  • Yaps7KG.png
  • Yaps8KG.png
  • Yaps9KG.png
  • Yaps10KG.png

  • Yaps11KG.png
  • Yaps12KG.png
  • Yaps1KG.png

БАШЫНДА

Аңгемени кантип жазууга болот

Ар бир аңгеменин башы, ортосу жана аягы болот. Аңгемени тоо сыяктуу элестетсе болот. Эгер чындап эле тоого чыксак, бир картина экинчиси менен улам-улам алмашканын көрөбүз. Баяндоодо да ошондой эле:бир окуя экинчиси менен алмашат. Жазаардын алдында, ар бир бөлүктө кандай окуялар боло турганын ойлонгула. Башы, ортосу жана аягы тууралуу элестетүүңөр абдан маанилүү, мындан тышкары көркөм кепти ойлонуш керек.

Схема. Аңгеме тоого окшош.
Схема. Аңгеме тоого окшош.

Эссе. Мыкты текстке 7 кадам

Эссе — бул эркин формада жазылган, көлөмү анча чоң эмес, прозалык чыгарма. Француз тилинен которгондо үлгү, очерк. Эссе жанрынын биринчи негиздөөчүсү – француз жазуучусу, ойчул М. Монтень.

Эссе — бул эмне туралуу жазса, ошого карата жеке пикирин, мамилесин билдирүүчү дилбаян. Эсседе өзүңүн ой жүгүртүүлөрүң, ой толгоолоруң менен бөлүшүү маанилүү. Белгилүү жазуучулар жазган эссенин үлгүлөрү менен «Мен окурманмын» бөлүмүнөн таанышсаңыздар болот (Шилтеме жасоо керек). «Мен окурманмын».

Адатта көлөмү бюнча эссе анча чоң эмес чыгарма, ал эми баяндоо жеңил келип, чын дилден сүйлөшүүдөгү монологду эске салат.

Сиздерге эссе жазуунун планын сунуштайбыз.

  1. Киришүү. Бул 2-3 сүйлөмдөр алдыда айтыла турган көйгөйлөрдү жазуу үчүн кызмат кылат. Эссе тексттти баяндоодон башталат, мисалы: «Аталган текстте автор булар тууралуу айтат …; текст арналган…; текстте көтөрүлгөн негизги маселе …».
    Yap5.jpg
  2. Көйгөйлөрдү жана аны чечмелөөнү жазуу. Текстте жеке автор үчүн эле эмес, башка ар бир адам үчүн маанилүү көйгөйдү аныктагыла. Муну төмөнкүчө жазса болот: «Автор көйгөйдүн үстүндө ойлонууга мажбурлайт … Автор ушул сыяктуу түбөлүктүү маселелердин үстүндө ой жүгүртөт, мындай … Көйгөй … адамзатты канча бир кылымдан бери ойлонтуп келе жатат …».. Көйгөй тууралуу ой жүгүртүп, ал биздин күнгө канчалык заманбап, кайсы учурларда ушул сыяктуу көйгөйлөргө туш келүүгө туура келет. Текстти кайра айтып бербегиле, каармандар эмне кылып атканын айтпастан, алардын жүрүм-турумун, жасаган жоруктарын чечмелегиле, автор эмне кылып атканын, эмнеге көңүл бурганын жазгыла.
    Yap6.jpg
  3. Үч кит жана кар үймөгү. Ойдун негизги багыттарын жазгыла. Эссенин негизи боло турган үч башкы тезисти тандагыла. Ар бир тезиске 1-2 сүйлөм жазгыла, кайра окуп чыккыла, андан ары өзүңөрдүн оюңарды кар үймөгүндөй «үйө» бергиле: зарыл деталдарды жана мисалдарды келтирип, текстти андан ары өнүктүргүлө, көркөм каражаттарды ойлонуштургула ( «Жазуучунун сырлары»).«Писательские секреты»)
  4. Кеп. Өзүңөрдүн сөзүңөргө көңүл буруп жазылгандарды кайра-кайра окугула. Суроолорго жооп берүүгө аракет жасагыла: оюңардагыны ырааттуу берип жатасызбы? Өзүңүздүн оюңуздагыларды так, ачык жаза алат белеңиз? Бул окурмандарга кызыктуубу?.
  5. Корутунду. Корутунду жасап, айтылгандарды жалпылагыла. Мисалы: «Мына ушунтип, автор, акуталдуу (алгылыктуу) көйгөйлөрдү көтөрүп, чакырат …. Жалпылоо менен көйгөйдүн маанилүүлүгүн белгилөөгө каалоо жаралат …. Чыгарма булар тууралуу… терең ойлонууга мажбурлайт ...».
    Yap8.jpg
  6. Натйыжалуу эссенин корутундусу – окурманга чакырык же риторикалык суроо, мисалы: ”Китептер биздин турмушубуздан чыгып калабы? Ушундай турмуштук баалуулук …. Эгер биз баалабай калсак…. , анда…».
  7. Түзөтүүлөр Эми жазылган текстти кайра окуп чыгуу зарыл жана идеялар менен абзцтардын ортосундагы байланышты текшергиле. Ойду ача алдыңызбы? Ашыкча фрагменттер, сүйлөмдөр жокпу? Бардык учурда бирдиктүү стиль сакталганбы? Өзүңүздү сыйлап жана катуу талап коюңуз.
  8. Аталышы. Мунун үстүндө иштин аягында ойлонуу керек, текстти кайра окуп чыгып, биринчи орунга өзөктүү сөздөрдү алып чыккандан кийин атын коюуга болот. Анткени менен башка да пикир бар: аталышын иштин башында коюп алуу негизги ойго көңүлдү топтоого жана аны тексттин ичинде ачып берүүгө мүмкүндүк берет. Кандай болсо да, сиз тапкан аталыш кыска, өзгөчөлүү болсо оңунан чыгат.


Эсиңиздердеби, эсседе башкы ролду төмөнкүлөр ойнойт

  • Жазып аткан адамда козголгон фактынын өзү эмес, таасир жана ассоциация;
  • ойлонуу жана ой жүгүртүү;
  • образдык жана афоризмге жыш болгон кеп.

Китеп тууралуу пикир

Китептин мазмунун майда-чүйдөсүнө чейин кайталап айтып бербестен, китеп тууралуу, каарманы тууралуу өзүңүн пикириңи билдирип, авторго, китепке, каармандарга баасын берип, б.а. чыгарма тууралуу пикир жаза алган окурман чыныгы окурман.

Чыгарма тууралуу пикир төмөнкү учурларды чагылдыра алат:

Yap9KG.jpg
  • чыгарма тууралуу жалпы таасир;
  • чыгармага карата эмоционалдык баа берүү,
  • өзүнүн жеке мамилесин билдирүү;
  • чыгармадагы башкы ойду инсандык деңгээлде түшүнүү;
  • каармандарга жана алардын жүрүм-турумуна баа берүү;
  • аталган тексттеги автор пайдаланган көркөм сөз каражаттарына баа берүү;
  • автордун позициясына баа берүү;
  • коюлган жоболорду негиздөө.

Пикирдин негизинде – баа берүүчүлүк ой жүгүртүү жатат, ошондуктан пикирдин негизги өзгөчөлүгү – баа берүүнүн аргументтелиши. Бул пикирди структуралык жактан текстке жакындатат – ой жүгүртүүгө.
Ой жүгүртүүдөгү автордун негизги милдети – тиги же бул коюлган жоболорду негиздөө (тезис), тиги же бул кубулуштун, окуянын, анын маңызынын себептерин түшүндүрүү.

Синквейн


Yap10KG.jpg

Ырастоо менен (тезис менен) аргументтердин ортосунда логикалык, маанилик жана грамматикалык байланыш маанилүү. Эгер деталдарга тыкыр көңүл буруп, чыгармада сизди эмне таасирлентип, эмне таң калтырганын эстөө да маанилүү, мына ошондо китеп тууралуу пикир жазуу оор болбойт.
Пикир жазуу жеңил болсун үчүн китепти окуп жаткан учурда окурмандын күндөлүгүн жазгыла!

Окурмандын күндөлүгү

Yap11KG.png

Окурмандын күндөлүгү – бул окуган китеп тууралуу жеке таасирлер, пикирлер, корутундулар. Бул ойду, жеке пикирди туура берүүнүн куралы. Кызыктуу ойлорду, жаркын образдуу сүйлөмдөрдү көчүрүп алуга болот. Мына ушунун бардыгы жеке чыгармачылык ишти жазууга жардам берет.

Электрондук окурмандын күндөлүгү – бул маалымат технологияларынын жардамы менен маалыматты берүүнүн визуалдуу форматында түзүлгөн күндөлүк.


Электрондук окурман күндөлүгүн түзүү эмнени берет?

Yap13KG.jpg
  • Маалыматтык сабаттуулуктун жана маданияттын өнүгүшү.
  • Интернет-коомчулуктун биргелешкен изилдөө, чыгармачылык ишмердигине катышуу мүмкүнчүлүгү.
  • Тармактык кабарлашуунун көндүмдөрүнө ээ болуу.
  • Маалыматты өз алдынча иргеп алуу билгичтигинин калыптанышы.
  • Айлана-чөйрөнү таануунун кеңейиши, кептин жакшыруусу.


Электрондук окурман күндөлүгүн түзүүгө кришердин алдында бир нече суроонун үстүндө ойлонууга туура келет: Эмне жөнүндө айтууну каалайсыз? Маалыматты кандай формада берүүнү каалайсыз? Кандай программаларды колдоносуз? Күндөлүк китеп, презентация, өз алдынча жасалган, YouTubда, жеке вики-барактарда (социалдык тармактагы барактарда) жайгаштырылган ролик, блог түрүндө болушу мүмкүн. Электрондук окурман күндөлүгүн түзүү үчүн сервистер: Google-презентациялар, Calameo, Google-карталар, Timeline JS, ThingLink, Imagechef, Audacity – акысыз аудиоредактор жана рекордер, YouTubдагы видеоредактор (Microsoft PowerPoint программасын пайдалануу менен мисалы, видеороликтер). Өзүңүздүн информатика мугалимиңиз менен кеңешиңиз.


БАШЫНДА

Синквейн жана даймонд

Мектеп окуучуларынын дил баяндарынын ичинен формасы жагынан бөтөнчөлөрү бар. Синквейн жана даймонд – бул ойдон чыгарылган (шарттуу) япон миниатюраларына окшош ыр формасы. Үйрөнгөн нерселерди кыска, нуска жалпылоо Cinquain.ru.

Синквейн - беш сап, ар бир сап өзгөчө мазмунга жана структурага ээ. Синквейндин схемасы:

1-сап – Тема. Бир зат атоочтун же сөз айкашынын жардамы менен жазылат..

2-сап – Теманы сүрөттөө. Эки сын атооч, зат атооч-темага карата жазылат.

3-сап – Теманын кыймыл-аракети. Теманы билдирген зат атоочко байланыштуу этиш (анын кыймыл аракетин билдирүүчү).

4-сап – Темага байланыштуу, темага карата мамиле. Төрт сөздөн турган сүйлөм.

5-сап – Бир сөз – теманын синоними.

Синквейн


  • Синквейнге мисал

  • Синквейнге мисал

Даймонд (англ. бриллиант). Окуган материалды жалпылоонун чыгармачылык формасы. Даймонд антонимдерди колдонууга негизделген (мааниси карама-каршы сөздөр). Синквейн сыяктуу текстте бериле турган керектүү ойду ачып берүү үчүн дал келе турган сөздөрдү тандап алына турган кылдат ишти талап кылат. Түзүүдө алдын ала тилдик каражаттарды тандап алуу үчүн машыгуу керек.

Жети же тогуз саптан турат.

Төмөнкү схемага:

1-сап – тема, зат атооч.

2-сап – теманы сүрөттөө, зат атоочту сүрөттөөчү эки сын атооч.

Diamond1KG.png

3-сап – ушул зат атоочко тиешелүү үч этиш.

4-сап – төрт зат атооч: анын экөө биринчи зат атоочко тишелүү болот (биринчи сапта), кийинки экөө – акыркы саптагы зат атоочко тиешелүү болот (жетинчи). Бул сапка темага карата белгилүү бир мамилени туюндурган төрт зат атоочтун ордуна, фраза же сүйлөм жазса да болот.

5-сап – акыркы (жетинчи) саптагы зат атоочко таандык үч этиш.

6-сап – жетинчи саптагы зат атоочко тиешелүү эки сын атооч.

7-сап – бир зат атооч – биринчи саптагы зат атоочтун антоними.

Тогуз сапты жазууда 4-сап – бул биринчи сөзгө тиешелүү 4 тактооч, 6-сап – 4-сапка карата 4 тактооч-тактоочко-антонимдер. Калган бардыгы көрсөтүлгөн мазмунга ээ, болгону саптардын катар ирети гана өзгөрөт. («Мен окурманмын»).

Графикалык баяндар – комикстер

Комикс – бул абдан жаш искусство. Комикстин жаралуу мезгили катары 1896-жылды эсептешет. Так мына ушул мезгилде New York World газетасына жарыяланган сүрөттөр менен тартылган аңгеме жанры катары эсептелип,, "комикс" деп аталган.
Балдарга да, чоңдорго да арналган комикстер бар, көңүлдүү жана олуттуу баяндар, жомоктор жана триллерлер, фантастика жана курч окуялар, мелодрамалар жана согуш тасмалары, детективдер жана фэнтезилер. Японияда балдарды мектепте комикс тартууга үйрөтүшөт. Ал эми манга (япон комикси) – өлкөнүн маданиятынын жана билим берүүсүнүн маанилүү бөлүгү. Жордж Рэймонд Ричард Мартин (англ. George Raymond Richard Martin, 20 сентябрь, 1948-жылы туулган, “Тактылар оюну” романы.) – азыркы америкалык жазуучу-фантаст, сценарист, продюсер жана редактор, көптөгөн адабий сыйлыктардын лауреаты, комикстерден улам жазуучу болуп калгандыгын айткан.

Yap17KG.jpg
Комикс (от англ. comic — күлкүлүү) – сүрөттөгү тарых, картинкалардагы аңгеме. Комикс өзүнө адабият, көркөм искусство сыяктуу искусство түрлөрүн камтыйт. Комикстеги сүрөттөр – бул маңызы боюнча кинотасманын токтоп калган кадрлары.

Мындай бир тенденция бар: классикалык адабиятты комикске которушат. Комикстерди адабий чыгармаларды кыскача айтып берүү деген туура эмес. Комикстер адабияттан башкача, бул баяндоонун башка тили, музыка, скульптура же искусствонун башка түрү сыяктуу. Ага жасалуучу ыкмалардын бири – комикс үчүн тандалып алынган китептерге кылдат мамиле жасоо, түп нусканын ички рухун, маңызын өтө кылдат сактоо, роман же тамсил, анча чоң эмес ыр болгону мааниге ээ эмес. Комикс жазуу адабий чыгармаларды экрандаштырууну эске салат. Комикс формасында өз алдынча чыгарма жазууга да болот. Азыркы мезгилде эң ийгиликтүүлөрү DC же Marvel компаниялары жараткан суперкаармандар тууралуу аңгемелер. Так мына ушул компанияларга Супермен, Бэтмен, Адам-Жөргөмүш, Икс Адамдар жана башкалар таандык. Алар дүйнөгө комикстерди этабы менен тартууну ойлоп чыгарышкан АКШдан келишкен.

Комикс жазуунун эрежеси
    • Идея

      Идея

    • Репликалар

      Репликалар

    • Үндөр

      Үндөр

    • Каармандар

      Каармандар

    • Эмоцияларды кантип тартууга болот

      Эмоцияларды кантип тартууга болот

    • Каармандарды кантип тартууга болот

      Каармандарды кантип тартууга болот


    Комикстер мисал


    • Үйлөрдүн дубалындагы комикстер. Брюссель шаары

      Үйлөрдүн дубалындагы комикстер. Брюссель шаары

    • Үйлөрдүн дубалындагы комикстер. Брюссель шаары

      Үйлөрдүн дубалындагы комикстер. Брюссель шаары

    • Л. Кэрроллдун «Алиса укмуштар дүйнөсүндө» китебине тартылган комикстер

      Л. Кэрроллдун «Алиса укмуштар дүйнөсүндө» китебине тартылган комикстер

    • Америкалык жазуучу–фантаст Айзек Азимовдун «Алар кандай көңүлдүү» чыгармасына комикс (Давид Н., 7-класс, Бишкек ш.)

      Америкалык жазуучу–фантаст Айзек Азимовдун «Алар кандай көңүлдүү» чыгармасына комикс (Давид Н., 7-класс, Бишкек ш.)

    • Н.В. Гоголдун роману боюнча комикс «Өлүү жандар» (9- класс)

      Н.В. Гоголдун роману боюнча комикс «Өлүү жандар» (9- класс)

  • 1. Окуяны картинкалар аркылуу тартып берет. Тартылган сүрөттүн өзү сизден ашыкча чеберчиликти талап кылбайт: символикалык картинкаларды колдонсо болот (“чекит, үтүр – тумшугу чыкты…”). Маанилүү: эпизод же чыгарманын маңызын берүү керек..

    2. Биринчи барак киришүү иретинде кызмат аткарат, автор анда жалпы башкы идеяларды берет: окуя кайсы учурда болуп өтүүдө, кайсы жерде жана бул окуянын башкы каарманы ким. Ири кадр, ошону менен комикс аякташы керек

    3. Ар бир өзүнчө картинка бүткөн бир ойду билдирет, ал эми бардык окуя все действие на развороте, китептеги сыяктуу, – аягына чыккан абзац.

    4. Каармандардын репликасын алардын башынан жогору жакка жазып, анча чоң эмес төрт бурчка алып, басма тамгалар менен жазылат. Комикстин каармандарынын сөзү узун болбойт.

    5. Каармандардын ой жүгүртүүсү тоголок формада көрсөтүлөт. Алардын түшүндө көргөндөрү, ойлору комиксте булутттун формасы менен берилет.

    6. Үндөр илеп, суроо же башка тыныш белгилери аркылуу берилет. Каармандын кыйкырыгы шиштери бар айлана аркылуу берилет. .

    7. Бир нерсе тууралуу же эмне кайда болуп аткандыгы туралуу анча чоң эмес маалымат, же окуяга чейинки окуялар, жеке өзүнүн корутундулары комикстин сыртынан тышкары төрт бурчтук аркылуу берилет. Ал комикстердин арасында, жогору же ылдыйкы жактарында берилет..


БАШЫНДА

Адабий долбоорлор

Долбоор. Бул эмне?
Сүрөтчү. Дж. Уолстенхолм. Жандуу китептер.

Долбоор (латын тилинен алганда projectus – алдыга чыккан) – баяндоо формасы аркылуу жалпыланган ой, идея, образ, ойдун маңызын ачып берүүчү эсептерди, схема, картина, образдарды негиздөө.

Адабият сабагында ар кандай долбоорлорду иштеп чыгууга болот: адабий конок, поэтикалык альбом, адабий-музыкалык композиция, конкурс, презентация, театрлаштыруу, мезгилдин «жандуу картиналарын» кайра жаратуу, сырттан экскурсия жасоо, ойдон чыгарылган адабий каармандын музейи, «Жазуучуну такка отургузуу» жарнамалык акция, бир күндүн музейи, адабий каарманга эстелик, «Оку жана сүрөтүн тарт», адабияттын музыкалык барактары, “Жибек жолунун поэзиясы” жана башка көптөгөн.


Схема «Долбоор – бул «беш П»»


Коллажды кантип жасаса болот

Коллаж – бул кагаз, газета, фотография, лента жана башка обьектилер сыяктуу көптөгөн материалдардан турган искусство чыгармасы, ал негизге, адатта кадимки эле кагазга бекитилген. Коллаж (франц.тилинен алынган «coller», "чаптоо") дегенди туюндурат.

Коллаждын техникасы Байыркы Кытайда колдонулган, бирок айрыкча 20 кылымда белгилүү боло баштаган. Искусстводогу коллаждын техникасын биринчи болуп сүрөтчү Пабло Пикассо 1910-1912-жылдары колдонгон. Иштин негизин колдон жасалган материалдар түзөт: кездеме жана жүргүнчүлөрдүн билетине чейинки сүрөттөр фото сүрөттөр.

Адабият сабагындагы коллаж – сүрөт, макет, предмет, чыгармадагы «образды»анын деталы аркылуу берет. Коллажды чыгарманы ачып берүүчү образ-символдордун тутуму катары эле эмес, аны «коргоо» б.а. тиги же бул образ аркылуу эмне берилгендигин түшүндүрүү зарыл. Мындай иш үчүн чыгарманы түшүнүү зарыл, окулган нерсеге ар тараптан карап, чыгарма эмнени туюндуруп атканын, автордун стилин аныктоо керек.

Схема. Коллажды кантип жасаса болот

Коллажды компьютерде жасаса да болот. MyCollages.ru – бул фотоколлаж үчүн программа. Аталган сервис онлайн түрүндө укмуштуудай коллаждарды жасоого мүмкүндүк берет, акысыз пайдаланса болот. Сиз коллажды компьютерде, телефондун жардамы менен да жасасаңыз болот. Ыңгайлуу интерфейс жана жөнгө салуунун ийкемдүү системасы өзүңүздүн коллаждын кайталангыс шаблонун жасоого мүмкүнчүлүк берет, эксклюзивдүү чыпкалар жана эффектилери менен бирге. Жасап көргүлө жана өзүңүздүн кайталангыс коллажыңызды жаратыңыз.

Инфографика, же Графикалык уюштуруу

«Инфографика» түшүнүгү текстти визуалдык, көркөм тартылган сүрөт аркылуу берүүнү билдирет. «Инфографика» термини маалыматты окурманга кыска, нуска берүү куралы катары чечмеленет. Бул көркөм сүрөттөр, графикалар, диаграммалар жана башка грфикалык обьектилер аркылуу кагазда же электрондук вариантта маалыматты берүүнүн альтернативалуу бир ыкмасы.
Графикалык жол менен берилген кандай маалымат болбосун инфографика деп аталат. Жазуучунун өмүр баянын же адабий каармандардын бүтүндөй бир галереясын сүрөттүн негизги маңызын аныктоо менен графикалык түрдө берүүгө болот.

Кененирээк.

  • Инфографиканын үлгүлөрү

  • Инфографиканын үлгүлөрү

Буктрейлер, же Видеоклиптер

Буктрейлер (англ. booktrailer) – бул кайсы бир китеп тууралуу эркин көркөм формада баяндап берүүчү анча чоң эмес видеоролик. Биринчи буктрейлерлер АКШда 1980-жылдары, ал эми Россияда – 2010-жылдары пайда болгон. Терминдин өзү 2003-жылы пайда болуп, бүгүнкү күнү китептин мазмуну менен байланышып, кыскаметраждуу кинотасманын мыйзамдары менен жаралган жарнамалык видеоклиптердин кайсынысы болсо да атала берет.

Буктрейлерде ачык көрүүгө жана угууга боло турган образдар, картиналардын тез-тез алмашуусу, кыскалык орун алат. Максаты: китепти кызыктуу, жагымдуу кылып, окурман бардыгын таштап, китептин артынан чуркай тургандай болот.

Буктрейлер жаратууну баштагандарга бир нече кеңеш

1. Жарнама үчүн китепти тандап алуу. Буктрейлер жаратуу үчүн китепти тандап алуунун мотивдери ар кандай болушу мүмкүн. Бул сүйүктүү китептердин, китеп-юбилярлардын жарнамасы, белгилүү бир окуяларга же күндөргө арнап буктрейлер жаратуу – бул адабият сабагындагы тапшырманы аткаруу.

2. Буктрейлерге сценарий жазуу (сюжетти ойлоо жана текст жазуу). Сюжет – сиздин видеоролигиңиздин негизи, б.а. ал жарала турган нерсе. Кызыктыра турган чаташууну кошуп, сюжетти улантса. Окурманга уламдан улам кызык болуп аягына чейин жетүүгө далбас урат. Аягы эмне менен бүткөнүн китепти толук окугадан кийин билүүгө болот. Видеоролик 3 мүнөттөн узак болбошу зарыл, бул эң ыңгайлуу убакыт, көрөрмандын – мыкты окурмандын көңүлүн кармап калуу үчүн эң ырас.

3. Иштин кийинки этабы – сүрөттү тандап алып, китептен иллюстрацияны сканерден өткөрүп, өзүңдүн видеону тартып же Интернеттен тематика боюнча видео табуу.

4. Эгер сценарийде көрсөтүлсө окулган текстти жазып, үн жазуу же редакциялоо үчүн Sound Forge программасын колдонсо болот.

5. Видео менен иштөө үчүн программа тандоо зарыл. Жаңы баштагандарга Windows Movie Maker программасын колдонсо болот. Бул программа бардык ПКда орун алган, ал Microsoft Windows пакетине кирет. Программа Movie Maker санариптик видеокамера менен видеофайлы иштеп чыгып, сүрөттөрдөн слайд-шоу жасаса болот, видеого мурда даярдалган титр, үндөрдү кошуп, керектүү фрагменттерди кесип, аларды жармаштырып, фрагменттен фрагментке эффекттүү өтүүгө болот. Клиптерди, видеопрезентацияларды жана өз алдынча кызыгып тарткан видеолорду жаратуу үчүн кенен колдонулат. Power Point программасын да колдонсо болот.

6. Жыйынтыктоочу этап – видеомонтаж. Видеонун бир нече фрагменттерин кесип/жармаштыруу, үн жүгүртмөлөрүн кошуу видеонун көлөмүн өзгөртүү, эффект берүү ж.б..




БАШЫНДА

Глоссарий

Драмалык чыгармалар – театралдык көрүнүштөргө арналган, диалог жана монолог формасында жазылган чыӊалуу менен өнүккөн кыймыл-аракеттер менен коштолгон адабий чыгармалар.
Дэвид Óгилви (1911-1999) – жарнама ишинин классиги жана дүйнөдөгү эӊ ийгиликтүү бизнесмендердин бири. Ал жараткан тексттер жарнама чөйрөсүнүн бир бөлүгү болуп калуу менен бирге, келечектин стандарттарын түзүшкөн.
Лирика (грек тилинен lyrikos – лира үндөрүнө айтылган) – көркөм адабияттын үч негизги түрүнүн бири (эпос жана драма менен катар), анда реалдуулук автордун ички кайгы-капаланууларын, ойлонууларын жана сезимдерин берүү жолу менен чагылдырылат, адатта ыр формасында.
Рафаэль Санти (1483-1520) – италиялык сүрөтчү жана архитектор, баардык дүйнөлүк тарыхтагы эӊ улуу сүрөтчүлөрдүн бири.
Уолстенхолм Дж. (1950-ж. туулган) – британиялык сүрөтчү жана иллюстратор. Анын ишинде китептер – кичинекей окуялардын башкы актерлору.

Пайдалуу шилтемелер

Как создать электронный читательский дневник/Сост. Н.П. Старикова.- Южно-Сахалинск, 2017. Сайт «Sakhodb.ru» [Электронный ресурс] // URL: http://sakhodb.ru/site_get_file/6005/eletkronnyiy%20chit%20dnevnik.pdf. Дата посещения (20.11.2017)
Наталья Александровна Зубова, репетитор по русскому языку и литературе в Самаре и по Skype, дает свои рекомендации. Как написать вступление и заключение. Как правильно приводить аргументы в сочинении? Виды аргументов: литературные и нелитературные. Ошибки при аргументации собственного мнения. Пример написания аргументов. Клише для аргументации.
Вступление и заключение: Сайт "youtube" [Электронный ресурс] // URL: https://youtu.be/ZQjyINFi8mk
Собственное мнение. Аргументы: Сайт "youtube" [Электронный ресурс] // URL: https://youtu.be/eBODWJ1omJA

Библиография

  • 1. Бочарский К. Без них текст станет лучше. Рейтинг паразитов. Сайт «Изба-читальня». Доступно: https://www.chitalnya.ru/workshop/573/. Дата посещения 20.11.2017.
  • 2. Зинсер У. 3. Как писать хорошо: Классическое руководство по созданию нехудожественных текстов. — М.: АЛЬПИНА ПАБЛИШЕР, 2013. - 292 с.
  • 3. Карепина А. В. Пишем убедительно. Сам себе копирайтер. — М. : Манн, Иванов и Фербер, 2013. – 208 с.
  • 4. Книга моих историй. Советы и идеи. – М.: ООО “Манн, Иванов и Фербер”, 2014. – 96 с.
  • 5. Книги пишем сами /Автор-сост. И.А. Низовская. - Бишкек:ОсОО “Папирус Принт”, 2017. – 54 с.
  • 6. Напиши свою книгу приключений./П. Даусвел – М.: Манн, Иванов и Фербер, 2016. – 95с.
  • 7. Приходько В. А. Постижение лирики. – М.: Детская литература, 1988. – 238 с.
  • 8. Родари Д. Грамматика фантазии. Введение в искусство придумывания историй. – М.: Самокат, 2016. – 240с.
  • 9. Элиот. Дж. Мировая литература в инфографике. – СПб: Питер, 2017. – 160 с.
Белгилүү жазуучулардын цитаталары

Сизге чыгармачылык эргүү табууга көмөктөшүү үчүн белгилүү адабият (ал гана эмес) ишмерлеринин жазуу ишинин ар кандай көйгөйлөрү менен күрөшүүдөгү кеңештери камтылган сөздөрүн таап чыктык.

Максим Горький

Yap50.png
Көп көрүп, окуп, бир нерсени элестетсе болот, бирок жасоо үчүн, билүү керек, ал эми билгичтикке техниканы үйрөнүү менен гана жетсе болот.


Джон Стейнбек

Yap51.png
Эркин жана тез жазгыла, бардыгын кагазга төгүп салгандай болсун. Чекит коймоюнча эч качан кайра оңдобогула, кайра көчүрбөгүлө. Процесс үстүндөгү көчүрүп жазуу – алдыга жылбоонун бир шылтоосу. Ал материалдын үстүндө бейаңдуулук менен иштеп жаткан учурда келе турган ойдун эркин агымына, ыргакка жолтоо болот.


Лев Толстой

Yap52.png
Биздин душмандарыбыз, дострубузга караганда көбүрөөк пайдалуу, досторубуз биздин кемчиликтерди кечире беришет, ал эми душмандарыбыз аны белгилеп, ага биздин көңүлдү бурат. Душмандардын пикирин чеике какпа.


Иван Бунин

Yap53.png
Кыякчы же пианист күнүнө бир нече сааттан өзүнүн куралында ойногондой эле, күн сайын ыр жазуу керек. Антпесе сиздин талантыңыз кунарсызданып, көптөн бери суу келбеген кудуктай кургап калат.

Антон Чехов

Yap54.png
Чыныгы жазуучу - байыркы пайгамбар сыяктуу: ал кадыресе адамдарга караганда, даанараак көрөт.

Дэвид Огилви

Yap55.png
Ойлоно билген адамдар жаза да билет. Ал эми интеллектисинин төмөндүгүнөн жапа чекккен адамдар, ошондой эле эскерүүлөрдү, катты жана кепти жазышат. Жакшы жаза билүү – бул табияттан берилген шык эмес. Аны үйрөнүүгө болот. Кандай сүйлөсөңүз, ошондой жазыңыз: жасалмасыз… Өзүңүздүн оюңузду жөн гана, ашыкча интеллектисиз эле жазыңыз… Эгер сиз кандайдыр бир өтө маанилүү нерсенин үстүнөн иштесеңиз, анда тааныштардан же кесиптештерден сиздин чыгармаңыз тууралуу пикирин сураңыз.
Пушкин тууралуу тамашалар

Yap56KG.jpg

Yap57KG.jpg

Өзүңдү текшер

Текстте украин жазуучусу В.Г. Короленконун «Менин Диккенс менен алгачкы таанышуум» аттуу эссесинен алынган. Сүйлөмдөрдүн орду алмашкан. Окуп чыгып, тексттеги сүйлөмдөрдүн логикалык чынжырын тапкыла.

Yap58.jpg
Убакыттын өтүшү менен мен алыстан китептин жээгинен жолуккандардын буттарын байкап, коркунучтардан эбин таап кутулуп кетүүнү үйрөндүм. Китепкана биздин үйдөн бир топ алыс болчу, айланада болгон китептердин бардыгы менин карамагымда эле. Эмдигиче кайсы бир келбеттүү, ак баскан муруттары тегизделген, жайык жүздүү поляк улутундагы адамга урунуп алып, ал мени жакамдан алып, келекелеген түр менен бир саамга карап туруп, анан коё берип жибергени эсимде. Мына ушунтип биринчи жолу, жолдо баратып эле деп айтса да болот, Диккенс менен таанышкамын. Бул манера окуу процессинин өзүнө өзгөчө түр берип турат, кумарлантып деп айтса да болот. Адегенде мен көчө кыймылына ыңгайлаша албай жүрдүм, ат арабанын астында кала жаздап, жолоочуларга урунуп алчудай болчумун. Жай басып, кээде окуяларга кызыгуу менен карап, бурч-бучка токтой берчүмүн. Мен басып баратып эле окуй турган болдум.

В.Г. Короленко

Жооп

… Китепкана биздин үйдөн бир топ алыс болчу, айланадагы болгон китептердин бардыгы менин карамагымда эле. Мен басып баратып эле окуй турган болдум. Бул манера окуу процессинин өзүнө өзгөчө түр берип турат, кумарлантып деп айтса да болот. Адегенде мен көчө кыймылына ыңгайлаша албай жүрдүм, ат арабанын астында кала жаздап, жолоочуларга урунуп алчудай болчумун. Эмдигиче кайсы бир келбеттүү, ак баскан муруттары тегизделген, жайык жүздүү поляк улутундагы адамга урунуп алып, ал мени жакамдан алып, келекелеген түр менен бир саамга карап туруп, анан коё берип жибергени эсимде… Убакыттын өтүшү менен мен алыстан китептин жээгинен жолуккандардын буттарын байкап, коркунучтардан эбин таап кутулуп кетүүнү үйрөндүм… Жай басып, кээде окуяларга кызыгуу менен карап, бурч-бучка токтой берчүмүн.

Мына ушунтип биринчи жолу, жолд баратып эле деп айтса да болот, Диккенс менен таанышкамын...

В. Г. Короленко. «Менин Диккенс менен алгачкы таанышуум»


Муза деген ким? Музалар кайда жашашкан жана эмне менен алектенишкен? Алардын кебетеси кандай болгон? Алардын жазуучулар жана адабият менен кандай байланышы бар?

Жооп

Музалар – грек тилинде ойлонуучу дегенди туюндурат. Музалар Геликон жана Парнас тоолорунда жашашкан. Кудай аял Мнемозина эң жоогрку кудай Зевстен тогуз кыз төрөгөн: мына ушулар музалар. Ар бир музага өзгөчө милдеттер жүктөлгөн.

Рафаэль Санти. Парнас


Музлар ар кандай искусство түрлөрүн жана илимди колдоочулар. Алардын ичинен бешөө адабият жана жазуучулар менен түздөн түз байланышкан. Каллиопа (ал биринчи төрөлгөн) – эпикалык поэзиянын музасы. Эвтерпа – лирикалык поэзиянын колдоочусу, Мельпомена – трагедиялык поэзиянын музасы, Талия – комедиянын, Эрато – махабат поэзиясыныкы.

Музалар дайыма жаш таптатынакай аялдардын образы аркылуу берилет, ар биринин өзүнүн атрибутикасы бар. Алар өткөндү жана келечекти алдын ала билип, бир мейкиндиктен башкасына өтүп кете турган жөндөмгө ээ. Эң кеңири таралган картина – автор отуруп, ойлонуп-толгонуп өзүнүн эң мыкты чыгармасын жазып жатат. Капысынан муза учуп келет, идеяга шыктандырып – бардыгы ишке ашат… Бирок алар ойлоно алышат. Ой пайда болору менен – чыгармачыл жандуу, күнүмдүк катардагы эмес – анда муза үчүн орун бар. Муза ар бирибиздин колдоочубуз. Алар бизди шыктандырат. Музасыз, өзгөчө абалсыз жаңы бир нерсе жаратуу мүмкүн эмес, жаңы жашоо жана жакын адамдын өлүмү, сүйүү жана нике, күнүмдүк чыгармачылык жана өмүрлүк жолду тандоо сыяктуу учурларды сезе албайсың. Анан албетте, музасыз болбойт, өзүнүн өмүрүн арналган максат-багытыңы, коштоочу жылдызыңы аныктап алуу зарыл.

Тексттеги мителер

1. Аларсыз текст жакшырат. Мителердин рейтинги

2. «Эң, абдан» деген сөз.». Мите сөздөрдүн рейтингиндеги лидерлерди эч өкүнбөй туруп өчүрөбүз. Фразаларды жана сиздин репутацияңарды жакшыртабыз.

3. Таандык ат атооч. Меники, өзүмдүкү, тигиники ж.б. Эч аябастан сызып таштагыла.

4. Канцеляризмдер.. Текстте «аталган», «ишке ашыруу» деген сөздөр орун алса – сиз начар текст жазып атканыңыздын айкын белгиси. Канцелярщинанын өкүмдары – «болуп саналат, эсептелет» деген сөз. Аны эң алмаштыруунун мыкты жолу – тире.

5. Калп кесиптик терминология. «Атмосфералык жаан-чачын» дегендин ордуна «жамгыр» деп жазабыз, «акча каражаты» дегендин ордуна – «акча». Гдрометборбордун кызматкерлери жана экономисттер ушунтип жазууга мажбурлашат. Бирок макул болбоңуз.

6. Көп сөздүүлүк. Бул сөздүн кереги барбы же жокпу, түшүнүүнүн эң жөнөкөй ыкмасы: сүйлөмдөгү кайсы сөз болсун манжаңыз менен жаап көрсөңүз, эгер ансыз мааниси жоголбосо, анда сызып таштайбыз. Эгер сүйлөмсүз абзац маанисин жоготпосо – сызып таштайбыз.

Yap61KG.jpg

7. Пассивдүү этиштин мамилеси. Болжолу. Ашканада бирөө каза болуп, бирок башка бирөө жатып калат. «Дене ашканадан жылдырылып, конок бөлмөсүндөгү диванга жаткырылган», – ушунтип жазса деле болот, бирок мага көбүрөөк мындайча жазган жагат: «Майра жана Фредди денени ашканадан жылдырып, конок бөлмөсүндөгү диванга жаткырышты». Эмне үчүн дене ээ (баш мүчө) болуш керек? Ал жансыз да!

8. Этиштин жанындагы тактоочтор. «Үй күл болуп күйүп кетти» жана «үй күйүп кетти». Айырмасын көрдүңүздөрбү?

9. Сапаттык сын атоочтор. Кандай маани болсун туюндура берет, демек эч кандай маанини туюндурбайт. «Бийик мунара», «бай адам», «сапаттуу контент», «белгилүү кеңешчи». Канчалык «бийик» жана «бай»? Баа бербейбиз, өлчөйбүз. «Он жети кабат үйдөй бийик мунара» же «борбор шаардын чок ортосундаг чоң үйдөн башка деңиз жээгиндеги вилла да ага тиешелүү».

10. Кайталанган сөздөр. «Сөздүн аймагы» – америкалык профессор Рой Питер Кларк киргизген принцип. Бул принципке ылайык, бир эле сөздү тексттин анча чоң эмес үзүндүсүндө кайра-кайра кайталай берүүнүн кереги жок.

Yap62.jpg

Бирдей сөздөр (бир уңгулуу) анын версиясы боюнча эң аз дегенде 200 сөздүн ордун басат. Жок дегенде 50сүн текшерип көргүлө.

11. Бириктирүүчү этиштер. ««катышууну чечүү», «билдирүү жасоо», «чечим чыгаруу» каршы «катышуу», «билдирүү», «чечүү».

Yap63KG.jpg

Жазуучу үчүн эң башкы жана биринчи көнүгүүсү – эссе жазуу.

Жазуучулук – бул дайыма бир нерсени, чыныгы болуп жаткандарды өзү үчүн түшүнүүгө аракеттенүү.

Жазуучулук – бул каалоо болсо, үйрөнсө боло турган өнөр.

Мыкты жазуучу болуу үчүн 10 кадам

1. Жазгыла

2. Көбүрөөк жазгыла

3. Дагы көбүрөөк жазгыла

4. Мурункуга караганда дагы көбүрөөк жазгыла

5. Каалабаган учурда жазгыла

6. Каалаган учурда жазгыла

7. Айта турган бир нерсе болсо – жазгыла

8. Айта турган эч нерсе болбосо – жазгыла

9. Күн сайын жазгыла

10. ЖАЗУУНУ УЛАНТКЫЛА

Yap65KG.jpg

Yap66KG.jpg

Yap67KG.jpg

Yap69KG.jpg

Коллаждарга мисалдар
  • Yap35.jpg
  • Yap36.jpg
  • Yap37.jpg
  • Yap38.jpg
  • Yap39.jpg
  • Yap40.jpg
  • Yap41.jpg
  • Yap42.jpg
  • Literatura20veka.jpg
  • Literatura20veka2.jpg
  • Literatura20veka3.jpg
Тестти өтүңүз
Тестти өтүңүз
Источник — «https://bb.edu.gov.kg/index.php?title=KR:Дүйнөлүк_адабият:_Мен_жазуучумун&oldid=27444»