БИЛИМ БУЛАГЫ

KR

Дүйнөлүк адабият: Мен окурманмын — различия между версиями

(→‎Окуунун стратегиялары)
 
(не показано 70 промежуточных версий этого же участника)
Строка 1: Строка 1:
 
{{Якорь|Начало}}
 
{{Якорь|Начало}}
 
<div class="row mir-bg"><div class="maintext large-8 medium-7 columns"><!-- Page Content -->
 
<div class="row mir-bg"><div class="maintext large-8 medium-7 columns"><!-- Page Content -->
−
<div class="cutok">[[#Окурман деген ким?|Окурман деген ким?]] [[#Алтын текче|Алтын текче]] [[#Көркөм окуу деген эмне?|Көркөм окуу деген эмне?]]</div>
+
{{left-p|[[Файл:Nesterov.jpg|200px|Сүрөтчү М. В. Нестеров]]}}  
−
{{left-p|[[Файл:Нестеров.jpg|200px|Сүрөтчү М.В.Нестеров]]}}  
 
 
''<span class="resettext firstcharacter">К</span>өркөм адабиятты окуунун эмне зарылчылыгы бар?  Бул суроого ар кимдин жообу бар экени шексиз. Илимпоздор ар бирибиздин келечегибиз китеп окуу менен тыгыз байланышта деп эсептешет. Кантип? Чыгармада түшүнүксүз, бейтааныш нерселер толтура да? Эмне себептен улуу немец акыны Иоганн Вольфганг Гете 80 жашка чыгып да, чындап окуганды өздөштүргөн жокмун деп айткан?''
 
''<span class="resettext firstcharacter">К</span>өркөм адабиятты окуунун эмне зарылчылыгы бар?  Бул суроого ар кимдин жообу бар экени шексиз. Илимпоздор ар бирибиздин келечегибиз китеп окуу менен тыгыз байланышта деп эсептешет. Кантип? Чыгармада түшүнүксүз, бейтааныш нерселер толтура да? Эмне себептен улуу немец акыны Иоганн Вольфганг Гете 80 жашка чыгып да, чындап окуганды өздөштүргөн жокмун деп айткан?''
  
 
{{center|'''''<big>Мына ушул жана башка суроолорго аталган бөлүм жооп  табууга көмөктөшөт.</big>'''''}}
 
{{center|'''''<big>Мына ушул жана башка суроолорго аталган бөлүм жооп  табууга көмөктөшөт.</big>'''''}}
 
<br />
 
<br />
−
''<span class="resettext firstcharacter">А</span>зыркы мезгилде адамдар чындап эле абдан көп окушат.Эсепсиз кабарлар, жаңылыктар, Интернеттеги сүйүктүү блогдор…Бирок китепти эч нерсе алмаштыра албайт. Так мына ушул китеп окуу адамды өнүктүрөт, башка эч бир жол-ыкма китептей жардам бере албайт. Китеп окуу  –  улгайган кезде да жандуу эс-акылды сактап калуунун универсалдуу ыкмасы болуп саналат. Сөздү ойдогу образдарга которуу  когнитивдүү  функцияларга таасирин тийгизет.Окуп жаткан учурда сөз байлыгың кеңейип, эске тутууң жакшырып, өзүң да кызыктуу баяндамачыга айланасың.
+
''<span class="resettext firstcharacter">А</span>зыркы мезгилде адамдар чындап эле абдан көп окушат.Эсепсиз кабарлар, жаңылыктар, Интернеттеги сүйүктүү блогдор…Бирок китепти эч нерсе алмаштыра албайт. Так мына ушул китеп окуу адамды өнүктүрөт, башка эч бир жол-ыкма китептей жардам бере албайт. Китеп окуу  –  улгайган кезде да жандуу эс-акылды сактап калуунун универсалдуу ыкмасы болуп саналат. Сөздү ойдогу образдарга которуу  когнитивдүү  функцияларга таасирин тийгизет. Окуп жаткан учурда сөз байлыгың кеңейип, эске тутууң жакшырып, өзүң да кызыктуу баяндамачыга айланасың.
−
{{center|[[Файл:Самые переводимые авторы-01.jpg|Самые переводимые авторы]]}}  
+
{{center|[[Файл:Samyeperevodimyeavtorykg.jpg|Эң көп которулган авторлор]]}}  
 
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА|Башинда]]</div><br clear=all />
 
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА|Башинда]]</div><br clear=all />
  
 
==Окурман деген ким?==
 
==Окурман деген ким?==
−
{{left-p|[[Файл:Зенкина.jpg|200px|Сүрөтчү  Даниэл Зекин]]}}  
+
{{left-p|[[Файл:Zenkina.jpg|200px|Сүрөтчү  Даниэл Зекин]]}}  
 
<div class="textblock">'''''Окурман  — китеп окуган, чыгарма окуу менен алектенген адам.''<br>
 
<div class="textblock">'''''Окурман  — китеп окуган, чыгарма окуу менен алектенген адам.''<br>
 
<small>(С.И. Ожеговдун сөздүгү боюнча)</small>''</div>
 
<small>(С.И. Ожеговдун сөздүгү боюнча)</small>''</div>
Строка 56: Строка 55:
  
 
    
 
    
−
=== Кантип туура окуу керек. 7 маанилүү кеңеш ===
+
== Кантип туура окуу керек ==
  
 
<div class="large-12 left mtop">  
 
<div class="large-12 left mtop">  
 
<ul class="example-orbit" data-orbit="" data-options="animation:slide; pause_on_hover:true; animation_speed:500; navigation_arrows:true; resume_on_mouseout: true; timer_speed:4500;" >
 
<ul class="example-orbit" data-orbit="" data-options="animation:slide; pause_on_hover:true; animation_speed:500; navigation_arrows:true; resume_on_mouseout: true; timer_speed:4500;" >
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[file:Chit1.jpg|790px|]]
+
[[file:Chit1KG.jpg|790px|]]
 
</li>
 
</li>
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[file:Chit2.jpg|790px|]]
+
[[file:Chit2KG.jpg|790px|]]
 
</li>
 
</li>
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[file:Chit3.jpg|790px|]]
+
[[file:Chit3KG.jpg|790px|]]
 
</li>
 
</li>
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[file:Chit4.jpg|790px|]]
+
[[file:Chit4KG.jpg|790px|]]
 
</li>
 
</li>
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[file:Chit5.jpg|790px|]]
+
[[file:Chit5KG.jpg|790px|]]
 
</li>
 
</li>
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[file:Chit6.jpg|790px|]]
+
[[file:Chit6KG.jpg|790px|]]
 
</li>
 
</li>
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[file:Chit7.jpg|790px|]]
+
[[file:Chit7KG.jpg|790px|]]
 
</li>
 
</li>
 
</ul>
 
</ul>
Строка 86: Строка 85:
 
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА|Башинда]]</div><br clear=all />
 
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА|Башинда]]</div><br clear=all />
  
−
===== '''Китеп эмнеден турат''' =====
+
== Китеп эмнеден турат ==
−
{{right|[[Файл:Chit8.jpg|class=show-for-large-up|280px]]}}
+
{{right|[[Файл:Chit8KG.jpg|class=show-for-large-up|280px]]}}
−
{{center|[[Файл:Chit8.jpg|class=hide-for-large-up]]}}
+
{{center|[[Файл:Chit8KG.jpg|class=hide-for-large-up]]}}
 
Чыныгы окурман китеп эмнеден турарлыгын, курамы кандай экендигин, ал эмне жөнүндө экендигин биле алат. Ал көптөгөн китептердин арасынан керектүүсүн, кызыктуусун тандап алууну билет. Керектүүнү жаңылбай кантип туура тандап алууга болот?  
 
Чыныгы окурман китеп эмнеден турарлыгын, курамы кандай экендигин, ал эмне жөнүндө экендигин биле алат. Ал көптөгөн китептердин арасынан керектүүсүн, кызыктуусун тандап алууну билет. Керектүүнү жаңылбай кантип туура тандап алууга болот?  
  
 
Көрсө, жөпжөнөкөй экен. Китеп өзү тууралуу өзү бардыгын айтып бере алат. Ал үчүн китептин элементтери менен таанышуу керек (же анын курамдык бөлүктөрү менен), ал бизге тиги же бул китеп эмне тууралуу айтып бере тургандыгын, кызыктуу же кызыксыз экендигин алдын ала билип алабыз.
 
Көрсө, жөпжөнөкөй экен. Китеп өзү тууралуу өзү бардыгын айтып бере алат. Ал үчүн китептин элементтери менен таанышуу керек (же анын курамдык бөлүктөрү менен), ал бизге тиги же бул китеп эмне тууралуу айтып бере тургандыгын, кызыктуу же кызыксыз экендигин алдын ала билип алабыз.
 
<br clear=all>
 
<br clear=all>
−
Видео '''«Урок информационной культуры»'''
+
'''«Маалыматтык маданият сабагы»''' видеосу
  
−
<small>Видео рассказывает о структуре книги, о  функциях  каждого ее элемента.</small>
+
<small>Видео китептин түзүмү жана анын ар бир элементинин кызматы жөнүндө айтып берет.</small>
  
 
[[Файл:Структура_книги.mp4|720px|Структура книги|start=4]]
 
[[Файл:Структура_книги.mp4|720px|Структура книги|start=4]]
  
−
===== '''Китептин арасына салынуучу  тасма. Аны кантип жасоого болот?''' =====
+
== Китептин арасына салынуучу  тасма. Аны кантип жасоого болот? ==
 
Китеп үчүн жөнөкөй жана ыңгайлуу тасма.  Оригами  япон тилиндеги «Ору» –  сөзү которгондо  «бүктөө» жана «ками» – «кагаз» деген сөздөн келип чыкканын билесизби?
 
Китеп үчүн жөнөкөй жана ыңгайлуу тасма.  Оригами  япон тилиндеги «Ору» –  сөзү которгондо  «бүктөө» жана «ками» – «кагаз» деген сөздөн келип чыкканын билесизби?
 
{{center|[[Файл:Закладки._Как_сделать_простую_закладку.mp4|720px]]}}
 
{{center|[[Файл:Закладки._Как_сделать_простую_закладку.mp4|720px]]}}
Строка 109: Строка 108:
 
<div class="large-12 left mtop">
 
<div class="large-12 left mtop">
  
−
===== '''Копьютерден китеп окуу тууралуу''' =====
+
== Копьютерден китеп окуу тууралуу ==
  
 
{{left|[[Файл:Chit9.png|100px|]]}} Компьютер жана «Интернет» тармактарынын жардамы менен үйдө олтуруп алып эле көптөгөн китептер менен таанышууга болот. Ар бир эле адамдын үйүндө бай китепканасы жок же көп сандагы китептерди сатып  алууга мүмкүнчүлүгү болбойт.  Китепканага барууга дайыма эле убакыт табыла бербейт же баргың келбей калган учурлар болот.
 
{{left|[[Файл:Chit9.png|100px|]]}} Компьютер жана «Интернет» тармактарынын жардамы менен үйдө олтуруп алып эле көптөгөн китептер менен таанышууга болот. Ар бир эле адамдын үйүндө бай китепканасы жок же көп сандагы китептерди сатып  алууга мүмкүнчүлүгү болбойт.  Китепканага барууга дайыма эле убакыт табыла бербейт же баргың келбей калган учурлар болот.
Строка 124: Строка 123:
 
  <br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА |Башинда]]</div><br clear=all />
 
  <br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА |Башинда]]</div><br clear=all />
  
−
===== '''Ойлонуп окуу''' =====
+
== Ойлонуп окуу ==
 
Китеп окуунун маңызы, аны жөн гана окуп коюуда эмес, ойлонуп, китептин идеясын түшүнүп окууда жатат.  Ойлонуп окуу –  бул өнүктүрө турган эң маанилүү көндүм. Эмне себептен:
 
Китеп окуунун маңызы, аны жөн гана окуп коюуда эмес, ойлонуп, китептин идеясын түшүнүп окууда жатат.  Ойлонуп окуу –  бул өнүктүрө турган эң маанилүү көндүм. Эмне себептен:
  
Строка 140: Строка 139:
 
Ойлонуп окуу тууралуу анча чоң эмес '''«даймонд»''' форматында адабий чыгарма жазууга болот.  
 
Ойлонуп окуу тууралуу анча чоң эмес '''«даймонд»''' форматында адабий чыгарма жазууга болот.  
  
−
{{center|[[Файл:Diamond1.png|400px|{{center|Даймонд}}]]}} <br> {{center|Даймонд}}
+
{{center|[[Файл:Diamond1KG.png|400px|{{center|Даймонд}}]]}} <br> {{center|Даймонд}}
  
 
===== '''Ойлонуп окуунун куралдары''' =====
 
===== '''Ойлонуп окуунун куралдары''' =====
Строка 157: Строка 156:
 
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА|БАШЫНДА]]</div><br clear=all />
 
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА|БАШЫНДА]]</div><br clear=all />
  
−
===== '''Окуунун стратегиялары''' =====
+
== Окуунун стратегиялары ==
  
 
'''''Суроолор дарагы'''''
 
'''''Суроолор дарагы'''''
−
{{left-p|[[Файл:Tree of questions.png|250px|Суроолор дарагы]]}}
+
{{left-p|[[Файл:Tree of questionsKG.png|250px|Суроолор дарагы]]}}
 
''Сизге текст жана  автор менен диалог түзүүгө, тереңдетип окуу үчүн суроолорду жазууга жана чыгарманы түшүнүүгө жардам берет.''
 
''Сизге текст жана  автор менен диалог түзүүгө, тереңдетип окуу үчүн суроолорду жазууга жана чыгарманы түшүнүүгө жардам берет.''
  
 
Түшүнүүгө биринчи кадам  – бул тексттеги түшүнүксүз нерселерди бөлүп көрсөтүү жана аны суроо түрүндө жазуу. Ойлонуу менен адам сурайт жана жооп берет. Түшүнүүнүн эң мыкты ыкмасы –  бул өз алдынча текстке суроолорду коюу. «Туура окуу» – демек, өзүнө жана каармандарга жөнөкөй, бирок  маанилүү суроолорду бере билүү. «Эмне үчүн ал ушундай жасады? Мен ошондой кыла алат белем?»  Эгер ушундай болсо, анда сиз чыныгы окурман катары калыптанган болосуз.
 
Түшүнүүгө биринчи кадам  – бул тексттеги түшүнүксүз нерселерди бөлүп көрсөтүү жана аны суроо түрүндө жазуу. Ойлонуу менен адам сурайт жана жооп берет. Түшүнүүнүн эң мыкты ыкмасы –  бул өз алдынча текстке суроолорду коюу. «Туура окуу» – демек, өзүнө жана каармандарга жөнөкөй, бирок  маанилүү суроолорду бере билүү. «Эмне үчүн ал ушундай жасады? Мен ошондой кыла алат белем?»  Эгер ушундай болсо, анда сиз чыныгы окурман катары калыптанган болосуз.
  
−
'''Жөнөкөй суроолорду.'''  (аларды өйдөкү  бутактарга жайгаштыруу керек) тексттен даяр түрдө табууга болот, алар окуган маалыматты таап, кайра айтып берүүнү гана талап кылат (символ) Это вопросы, которые начинаются с вопросительных слов: «КТО...? КОГДА...? ЧТО...? ГДЕ...? и др». Ответы на эти вопросы можно найти в тексте в готовом виде, они требуют найти и только воспроизвести прочитанную информацию.  '''Жоопту тексттен издегиле.'''
+
'''Жөнөкөй суроолорду.'''  Аларды өйдөкү  бутактарга жайгаштыруу керек  тексттен даяр түрдө табууга болот, алар окуган маалыматты таап, кайра айтып берүүнү гана талап кылат (символ).  '''Жоопту тексттен издегиле.'''
  
 
'''Аналитикалык суроолор'''  (сөңгөктү  узата  жайгаштыруу керек): бул суролор ар түрдүү байланыштарды тактайт: себеп жана натыйжа, окшоштук жана айырмачылык, мезгилдик байланыштар жана карама-каршылык. Бул суроолор түшүнүксүз (түшүндүрүүгө оор), таң калыштуу,  бир тараптуу түшүндүрүүгө болбой турган, окуялар, каармандар, алардын жорук-жосундары тууралуу маалымат жетишпегендей ж.б. суроолор.  Эмне себептен?...Кантип?....Эмне үчүн?... '''Жоопторду  пикир туудуруучу ойлордон жана саптардын арасынан издегиле'''.   
 
'''Аналитикалык суроолор'''  (сөңгөктү  узата  жайгаштыруу керек): бул суролор ар түрдүү байланыштарды тактайт: себеп жана натыйжа, окшоштук жана айырмачылык, мезгилдик байланыштар жана карама-каршылык. Бул суроолор түшүнүксүз (түшүндүрүүгө оор), таң калыштуу,  бир тараптуу түшүндүрүүгө болбой турган, окуялар, каармандар, алардын жорук-жосундары тууралуу маалымат жетишпегендей ж.б. суроолор.  Эмне себептен?...Кантип?....Эмне үчүн?... '''Жоопторду  пикир туудуруучу ойлордон жана саптардын арасынан издегиле'''.   
Строка 173: Строка 172:
  
 
{{left-p|[[Файл:Questions.png|150px|Текстти тереңдеп түшүнүү үчүн суроо берүү ыкмасы]]}}
 
{{left-p|[[Файл:Questions.png|150px|Текстти тереңдеп түшүнүү үчүн суроо берүү ыкмасы]]}}
−
{{right|[[Файл:Chit13.jpg|250px]]}}  
+
{{right|[[Файл:Chit13KG.jpg|250px]]}}  
 
«Ооба» же «жок» деп жеңил жооп берүүгө боло турган суроолор бар, бирок бир тараптуу жооп берүүгө болбой турган суроолор кездешет. Бир тараптуу жооп берүүгө боло турган суроолорду (жөнөкөй суроолор), жана ачык-айкын жооп берүүгө мүмкүн болбой турган суроолорду  (көйгөйлүү суроолор) айырмалап алуу зарыл.  
 
«Ооба» же «жок» деп жеңил жооп берүүгө боло турган суроолор бар, бирок бир тараптуу жооп берүүгө болбой турган суроолор кездешет. Бир тараптуу жооп берүүгө боло турган суроолорду (жөнөкөй суроолор), жана ачык-айкын жооп берүүгө мүмкүн болбой турган суроолорду  (көйгөйлүү суроолор) айырмалап алуу зарыл.  
  
Строка 183: Строка 182:
 
''Эгер сизге ойлонуп окуу зарыл болсо, анда бул 10 суроо  жардам берет.''
 
''Эгер сизге ойлонуп окуу зарыл болсо, анда бул 10 суроо  жардам берет.''
  
−
{{center|[[Файл:10 questions.png|600px|Ойлонуп окуу үчүн 10 суроо]]}}
+
{{center|[[Файл:10 questionsKG.png|600px|Ойлонуп окуу үчүн 10 суроо]]}}
  
 
'''''Экилтик күндөлүк'''''
 
'''''Экилтик күндөлүк'''''
Строка 189: Строка 188:
 
Бул стратегия автор менен диалог курууга жардам берет: тексттен таасрилүү, кызыктуу жана талаштууларын тандап алуу; суроо берүү, автордун ойлоруна пикирлерди жазуу, аны менен талашып-тартышуу же анын идеяларын өзүнүн ой жүгүртүүлөрү менен колдоо, аны өзүнүн тажрыйбалары менен салыштыруу. Бул чыгарманы, автордун ойлорун талдоого даярдык, мындан тышкары  алгачкы иштелмелери, келечекте жазыла турган эссеге байланыштуу ойлорун чиймелөө.
 
Бул стратегия автор менен диалог курууга жардам берет: тексттен таасрилүү, кызыктуу жана талаштууларын тандап алуу; суроо берүү, автордун ойлоруна пикирлерди жазуу, аны менен талашып-тартышуу же анын идеяларын өзүнүн ой жүгүртүүлөрү менен колдоо, аны өзүнүн тажрыйбалары менен салыштыруу. Бул чыгарманы, автордун ойлорун талдоого даярдык, мындан тышкары  алгачкы иштелмелери, келечекте жазыла турган эссеге байланыштуу ойлорун чиймелөө.
  
−
{{center|[[Файл:Chit15.jpg|600px|{{center|Экилтик күндөлүккө үлгү}}]]}} {{center|Экилтик күндөлүккө үлгү}}
+
{{center|[[Файл:Chit15KG.jpg|600px|{{center|Экилтик күндөлүккө үлгү}}]]}} {{center|Экилтик күндөлүккө үлгү}}
  
 
'''''Кластер жана ойлордун  картасы (интеллект-карта)'''''
 
'''''Кластер жана ойлордун  картасы (интеллект-карта)'''''
Строка 201: Строка 200:
 
   
 
   
 
<ul class="large-block-grid-2 small-block-grid-2">
 
<ul class="large-block-grid-2 small-block-grid-2">
−
<li>{{center-p|[[Файл:Veve.png|350px|Пример кластера по произведению  И.С. Тургенева «Муму»]]}}</li>
+
<li>{{center-p|[[Файл:VeveKG.png|350px|Пример кластера по произведению  И.С. Тургенева «Муму»]]}}</li>
−
<li>{{center-p|[[Файл:Njv.png|350px|Пример кластера  по произведению М. Твена «Приключения Тома Сойера»]]}}</li>
+
<li>{{center-p|[[Файл:NjvKG.png|350px|Пример кластера  по произведению М. Твена «Приключения Тома Сойера»]]}}</li>
 
</ul>
 
</ul>
  
−
===== '''Карта памяти''' =====  
+
==Эс-тутум картасы ==  
−
'''Карта памяти''' (интеллект-карта, ментальная карта)  – это технология изображения информации в графическом виде, отражающей связи (причинно-следственные, смысловые, ассоциативные) между понятиями.
+
'''Эс-тутум картасы''' – түшүнүктөрдүн ортосундагы байланыштарды (себеп-натыйжа, маанилик, ассоциативдик) чагылдырган маалыматтарды сүрөттөөчү графикалык түрдөгү технология.
  
−
===== '''Интеллект–карта''' =====  
+
== Интеллект–карта ==  
−
{{center|[[file:Как создать интеллекткарту.png|Схемы «Как создать интеллект-карту»]]}}
+
{{center|[[file:KaksozdatkartuKG.png|Интеллект-карта]]}}
  
  
−
{{center|[[file:Intellekt-karta-pravila.png|Схемы «Правила составления интеллект-карты»]]}}
+
{{center|[[file:Intellekt-karta-pravilaKG.png|Интеллект-карта. Түзүлүш эрежелери]]}}
 
<br>
 
<br>
−
'''Примеры интеллект–карт'''
+
'''Мисалдар'''
  
 
<ul class="example-orbit" data-orbit data-options="animation:slide; pause_on_hover:true;animation_speed:500;navigation_arrows:true; resume_on_mouseout: true; timer_speed:4500;">
 
<ul class="example-orbit" data-orbit data-options="animation:slide; pause_on_hover:true;animation_speed:500;navigation_arrows:true; resume_on_mouseout: true; timer_speed:4500;">
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[Image:Mirlit1IK.png|Пример интеллект-карты по рассказу И.С. Тургенева «Муму»]]
+
[[Image:Mirlit1IK.png|Интеллект–картанын мисалдарды. И.С. Тургеневдин «Муму» аңгемеси боюнча интеллект- картанын мисалы.]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
−
Пример интеллект-карты по рассказу И.С. Тургенева «Муму»
+
Интеллект–картанын мисалдарды. И.С. Тургеневдин «Муму» аңгемеси боюнча интеллект- картанын мисалы.
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[Image:Mirlit2IK.png|Интеллект–карта по повести И.С. Тургенева «Ася»]]
+
[[Image:Mirlit2IK.png|И.С. Тургеневдин «Ася» повести боюнча интеллект-картасы]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
−
Интеллект–карта по повести И.С. Тургенева «Ася»
+
И.С. Тургеневдин «Ася» повести боюнча интеллект-картасы
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
Строка 236: Строка 235:
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[Image:Mirlit4IK.png|Интеллект–карта по теме «Родительский наказ в литературе»]]
+
[[Image:Mirlit4IK.png|«Адабияттагы ата-эненин насааты» темасы боюнча интеллект-карта]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
−
Интеллект–карта по теме «Родительский наказ в литературе»
+
«Адабияттагы ата-эненин насааты» темасы боюнча интеллект-карта
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
</ul>
 
</ul>
−
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#Начало|В начало]]</div><br clear=all />
+
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА|БАШЫНДА]]</div><br clear=all />
  
−
=== Алтын текче ===
+
== Алтын текче ==
−
{{right-p|[[Файл:Chit20.jpg|220px|Худ. В. В. Рекуненко]]}}  
+
{{right-p|[[Файл:Chit20.jpg|220px|Сүрөтчү  В. В. Рекуненко]]}}  
  
 
<blockquote>
 
<blockquote>
−
''Безмолвствует черный обхват переплета,'' <br>
+
''Капталган кара мукаба үн-сөзсүз,'' <br>
−
''Страницы тесней обнялись в корешке,'' <br>
+
''Барактар  түпкө кирип, бекемирээк кучакташып,'' <br>
−
''И книга недвижна.'' <br>
+
''Китеп кыймылсыз.'' <br>
−
''Но книге охота'' <br>
+
''Адамдын жылуу колун көздөй  култ коюуга умтулат.''
−
''Прильнуть к человеческой теплой руке.''  
 
  
 
'''''Михаил Светлов'''''</blockquote>
 
'''''Михаил Светлов'''''</blockquote>
−
<div class="mw-customtoggle-zag1 resettext button17" >Читать полностью</div>
+
<div class="mw-customtoggle-zag1 resettext button17" >Толук окуу зарыл</div>
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-zag1"> <br>
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-zag1"> <br>
−
Небрежно рассказ недочитанный кинут, <br>
+
Окулуп аягына чыга элек аңгемени ыргытып, <br>
−
Хозяин ушел и повесил замок. <br>
+
Кожоюн чыгып, ачкычты илди.<br>
−
Сегодня он отдал последний полтинник <br>
+
Бүгүн ал акыркы элүү тыйынын Зоро баатыр менен  бир саамга жолугуу үчүн сарптады. <br>
−
За краткую встречу с героем Зоро. <br>
+
Ал үчүнчү орундун мыктысына, жеке <br>
−
Он сядет на лучший из третьего места, <br>
+
Ага гана арналган отургучка, <br>
−
Ему одному предназначенный стул, <br>
+
Тыюу салынган бактагы  жалбырактарды тытмалап, <br>
−
Смотреть, как Зоро похищает невесту, <br>
+
Зоро келинчекти кантип уурдай турганын көрүү үчүн отурду. <br>
−
В запретном саду раздирая листву. <br>
+
Он эки сержант жана он капрал  <br>
−
Двенадцать сержантов и десять капралов <br>
+
Аны курчап турушат, бирок беткап качып чыгат,<br>
−
Его окружают, но маска бежит, <br>
+
Мына ат үстүндө зоокалар менен сызып баратат. <br>
−
И вот уж на лошади мчится по скалам, <br>
+
Элге такалардан чыккан чаң чачылат. <br>
−
И в публику сыплется пыль от копыт. <br>
+
Мына  асканын уркуйган жеринде. <br>
−
И вот на скале, где над пропастью выгиб, <br>
+
Эр жүрөк Зоро душман менен бет келди.<br>
−
Бесстрашный Зоро повстречался с врагом.. <br>
+
Анткени менен байкуш китеп? <br>
−
Ну, разве покажет убогая книга <br>
+
Ушундай муштумдан чыккан катуу соккуну  көргөзө алмак беле? <br>
−
Такой полновесный удар кулаком? <br>
 
−
Безмолвствует черный обхват переплета, <br>
 
−
Страницы тесней обнялись в корешке, <br>
 
−
И книга недвижна. Но книге охота <br>
 
−
Прильнуть к человеческой теплой руке. <br>
 
 
  </div>
 
  </div>
  
Строка 286: Строка 279:
 
<ul class=" example-orbit" data-orbit="" data-options="animation:slide; pause_on_hover:true; animation_speed:500; navigation_arrows:true; resume_on_mouseout: true; timer_speed:4500;" >
 
<ul class=" example-orbit" data-orbit="" data-options="animation:slide; pause_on_hover:true; animation_speed:500; navigation_arrows:true; resume_on_mouseout: true; timer_speed:4500;" >
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[file:Chit16.jpg|400px| Худ. Bernard Scholl]]
+
[[file:Chit16.jpg|400px| Сүрөтчү  Bernard Scholl]]
 
<div class="orbit-caption">
 
<div class="orbit-caption">
−
<small> Худ. Bernard Scholl</small>
+
<small> Сүрөтчү  Bernard Scholl</small>
 
     </div>
 
     </div>
 
   </li>
 
   </li>
Строка 294: Строка 287:
 
     [[file:Chit17.jpg|400px| Худ. Bernard Scholl ]]
 
     [[file:Chit17.jpg|400px| Худ. Bernard Scholl ]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
−
<small>Худ. Bernard Scholl</small>
+
<small>Сүрөтчү  Bernard Scholl</small>
 
     </div>
 
     </div>
 
   </li>
 
   </li>
 
  <li>
 
  <li>
−
     [[file:Chit18.jpg|400px| Худ. Сharles Wysocki I Geoffrey Tristram]]
+
     [[file:Chit18.jpg|400px| Сүрөтчү  Сharles Wysocki I Geoffrey Tristram]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
−
<small> Худ. Сharles Wysocki I Geoffrey Tristram</small>
+
<small> Сүрөтчү  Сharles Wysocki I Geoffrey Tristram</small>
 
     </div>
 
     </div>
 
   </li>
 
   </li>
 
</ul>
 
</ul>
 
</div>
 
</div>
−
Золотая полка – это та, на которую ставятся любимые книги. Метафора «золотая полка» придумана писателем Ю. Олешей. Так он называл место, где стоят любимые книги, к которым человек часто обращается. Это те книги, которые «так написаны, что если вы опоздаете и начнёте читать их взрослыми — вы уже никогда не получите того удовольствия, которое в них заложено именно для вас — оно улетучивается из них по мере вашего взросления».
+
Алтын текче  – бул сүйүктүү китептер коюла турган текче. «Алтын текче» метафорасын жазуучу  Ю. Олеша ойлоп тапкан. Ал адам улам-улам кайрылып тура турган, сүйүктүү китептер жайгашкан орунду атаган. Бул китептер «ушундай жазылган, аларды кечигип, чоңоюп калган учурда окусаңыз, анда сиз үчүн тартуулануучу ырахатты эч качан ала албайсыз – улам чоңойгон сайын анын бардыгы учуп кете берет». Ар бир китепке олуттуу караган адамдын жылдардын өтүшү менен өзүнүн «алтын текчеси» пайда болот. Ал балким  болгону тогуз-он китеп болоттур, бирок татыктуу китептер! '''(А. Крестинский)'''
−
И у каждого человека, который относится к книге серьезно, в течение многих лет собирается своя «золотая полка». Это, быть может, всего десяток-другой книг, но каких книг! '''(А. Крестинский)'''
 
 
</div>  
 
</div>  
 
</div>
 
</div>
−
===== '''Любимые книги взрослых и детей''' =====
+
===== '''Чоңдордун жана балдардын сүйүктүү  китептери''' =====
  
−
Более ста самых известных писателей Великобритании и Америки приняли участие в опросе под условным названием «Писатели выбирают свои любимые книги». ​Среди 125 участников опроса были, в частности, Норман Мейлер (Norman Mailer), Стивен Кинг (Stephen King), Энн Патчетт (Ann Patchett), Джонатан Франзен (Jonathan Franzen) и Джойс Кэрол Оутс (Joyce Carol Oates)
+
Улуу Британиянын жана Американын белгилүү жазуучулары «Жазуучулар өздөрүнүн сүйүктүү китептерин тандашат» деген шарттуу аталыштагы сурамжылоого катышышкан. 125 катышуучунун арасында төмөнкүлөр болгон: Норман Мейлер (Norman Mailer), Стивен Кинг (Stephen King), Энн Патчетт (Ann Patchett), Жонатан Франзен (Jonathan Franzen) жана  Жойс Кэрол Оутс (Joyce Carol Oates). Жалпысынан жазуучуларга 544 чыгарма сунушталган.  
−
В общей сложности писателями было предложено 544 произведения.  
 
  
−
'''Десять величайших писателей всех времён, согласно общему количеству набранных очков:'''
+
'''Топтолгон упайларга жараша бардык мезгилдердин  10 улуу жазуучусу аныкталган:'''
  
 
# Лев Толстой – 327
 
# Лев Толстой – 327
Строка 326: Строка 317:
 
# Гюстав Флобер – 163
 
# Гюстав Флобер – 163
 
# Джейн Остин – 161
 
# Джейн Остин – 161
 +
  
 
<ul class="large-block-grid-2 small-block-grid-1">
 
<ul class="large-block-grid-2 small-block-grid-1">
−
<li>{{center|[[Файл:451.mp4|thumb||350px|{{center|451 градус по Фаренгейту (Рэй Брэдбери ) }}]]}} <br></li>
+
<li>{{center|[[Файл:KG451.mp4|thumb|350px|start=5|{{center|Фаренгейт боюнча  451 градус (Рэй Брэдбери) }}]]}} <br></li>
  
−
<li>{{center|[[Файл:Познер2.mp4|thumb|350px|{{center|Владимир Познер: Книги, которые всегда со мной }}]]}}</li>
+
<li>{{center|[[Файл:KGВладимир Познер.mp4|thumb|350px|{{center|Владимир Познер: «Дайыма мени менен чогуу жүргөн китептер»  }}]]}}</li>
 
</ul>
 
</ul>
  
−
'''Что почитать подростку?'''  
+
'''Өспүрүмгө эмнелерди окуп берүүгө болот?'''  
  
−
[[Файл:Tenager books.mp4|660px|Что почитать подростку|]]
+
[[Файл:KGDasha Walker Что можно почиать подростку.mp4|660px|Өспүрүмгө эмнелерди окуп берүүгө болот|]]
  
−
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#Начало|В начало]]</div><br clear=all />
+
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА|БАШЫНДА]]</div><br clear=all />
  
 
<div class="large-12 left mtop">
 
<div class="large-12 left mtop">
  
−
==== '''Впечатления, размышления, эссе''' ====
+
== Таасирлер, ой жүгүртүү, эссе ==
  
−
'''''Июнь Ли,''  
+
'''''Июнь Ли,'' кытай тектүү америкалык жазуучу
−
американская писательница китайского происхождения
 
  
−
''…Книга, после которой я почувствовала себя собой, как ни странно, была русской, и прочитала я её, когда ещё жила в Китае, — это «Стихи в прозе» Ивана Тургенева в переводе на китайский…В двенадцать лет я поняла, что это и есть настоящая литература: всё, что происходило со мной позже, было разбужено Тургеневым. Я запоминала стихи в прозе на китайском и могла цитировать их целиком, а совсем недавно перечитала их уже на английском — и во мне снова нежно отзывалось всё пережитое благодаря Тургеневу.''
+
''…Окугандан кийин өзүмдү сезген китеп, таң калыштуусу орус китеби болчу, аны мен  Кытайда жашаган учурумда окугам, — Иван Тургеневдин кытай тилине которулган «Прозадагы ырлары» …Он эки жашымда мына ушул чыныгы адабият экендигин түшүндүм: кийинчерээк мен туш болгон нерселердин бардыгын Тургенев ойготкон болчу. Прозадагы ырларды кытай тилинде эстеп калып,  үзүндүлөрдү айта алчумун, бир аз мурда  бул чыгарманы англис тилинде окуп чыктым, Тургенев тартуулаган сезимдерди кайра баштан өткөрүүгө туура келди. Сенин жашооңдогу эң мыкты жазуучулар – булар сенден эч убакта, чоңоюп, башка адамга айланып калган учурда да  кетпейт. Жашоодо бир гана жолу жолугуп калып, жакын досторуңан кабар алып тургансып, дайыма кайрыла бересиң.''  
−
''Самые лучшие писатели твоей жизни — те, кто не уходят от тебя, когда ты взрослеешь и превращаешься в другого человека. Есть писатели, которых ты встречаешь в жизни всего лишь однажды, есть те, кого ты, как близких друзей, навещаешь постоянно.''  
 
  
  
 
'''''А. Крестинский'''''  
 
'''''А. Крестинский'''''  
−
(Книга с «Золотой полки».(О романе Ю.Олеши «Три толстяка»)
+
(«Алтын текчедеги» китеп (О Ю.Олешанын  «Үч толмоч»  романы тууралуу))
  
 
<div class="large-12 left mtop">   
 
<div class="large-12 left mtop">   
Строка 358: Строка 348:
 
<ul class=" example-orbit" data-orbit="" data-options="animation:slide; pause_on_hover:true; animation_speed:500; navigation_arrows:true; resume_on_mouseout: true; timer_speed:4500;" >
 
<ul class=" example-orbit" data-orbit="" data-options="animation:slide; pause_on_hover:true; animation_speed:500; navigation_arrows:true; resume_on_mouseout: true; timer_speed:4500;" >
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[file:Ch5.jpg|400px|Иллюстрации М. Добужинского к книге Ю. Олеши «Три толстяка»]]
+
[[file:Ch5.jpg|400px|Сүрөтчү  М. Добужинский  Ю. Олешанын «Үч толмоч» китеби тууралуу]]
 
<div class="orbit-caption">
 
<div class="orbit-caption">
−
<small>Иллюстрации М. Добужинского к книге Ю. Олеши «Три толстяка»</small>
+
<small> Сүрөтчү  М. Добужинский  Ю. Олешанын «Үч толмоч» китеби тууралуу</small>
 
     </div>
 
     </div>
 
   </li>
 
   </li>
Строка 366: Строка 356:
 
     [[file:Ch4.jpg|400px|Иллюстрации М. Добужинского к книге Ю. Олеши «Три толстяка»]]
 
     [[file:Ch4.jpg|400px|Иллюстрации М. Добужинского к книге Ю. Олеши «Три толстяка»]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
−
<small>Иллюстрации М. Добужинского к книге Ю. Олеши «Три толстяка»</small>
+
<small> Сүрөтчү  М. Добужинский  Ю. Олешанын «Үч толмоч» китеби тууралуу</small>
 
     </div>
 
     </div>
 
   </li>
 
   </li>
 
  <li>
 
  <li>
−
     [[file:Ch4.jpg|400px|Иллюстрации М. Добужинского к книге Ю. Олеши «Три толстяка»]]
+
     [[file:Ch4.jpg|400px| Сүрөтчү  М. Добужинский  Ю. Олешанын «Үч толмоч» китеби тууралуу]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
−
<small>Иллюстрации М. Добужинского к книге Ю. Олеши «Три толстяка»</small>
+
<small> Сүрөтчү  М. Добужинский  Ю. Олешанын «Үч толмоч» китеби тууралуу</small>
 
     </div>
 
     </div>
 
   </li>
 
   </li>
 
<li>
 
<li>
−
     [[file:Ch2.jpg|400px|Иллюстрации М. Добужинского к книге Ю. Олеши «Три толстяка»]]
+
     [[file:Ch2.jpg|400px| Сүрөтчү  М. Добужинский  Ю. Олешанын «Үч толмоч» китеби тууралуу]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
−
<small>Иллюстрации М. Добужинского к книге Ю. Олеши «Три толстяка»</small>
+
<small> Сүрөтчү  М. Добужинский  Ю. Олешанын «Үч толмоч» китеби тууралуу</small>
 
     </div>
 
     </div>
 
   </li>
 
   </li>
 
</ul>
 
</ul>
 
</div>
 
</div>
−
Помню, сестра, давая мне книгу, хмурилась длинно и строго, взглядом подчеркивая, какая это ценность…    Я читал книгу в каком-то странном возбуждении. Два чувства боролись во мне: скорей узнать, что будет дальше, и продлить удовольствие подольше.   Помню, одно место в этой книге сильно напугало меня. Когда Суок приходит в зверинец освободить Просперо, она видит там страшное существо, потерявшее человеческий облик, похожее на волка. Это ученый Туб, которого давно заточили в клетку по приказу  Трех Толстяков.  
+
Эсимде, эжем мага китепти берип жатып, кабагын бүркөп, абдан олуттуу көз карашы менен бул кандай баалулук экендигин баса көрсөткөндөй болгон … Мен китепти кандайдыр бир таң калыштуу толкундануу менен окуп чыккам. Эки сезим мени бийлеп алган: тезирээк андан ары эмне боло тургандыгын билүү жана ырахаттануунун дагы узагыраак созулушун каалоо. Эсимде, китептеги бир учур мени абдан чочутуп койду. Суок Просперону бошотом деп жапайы айбандарды багуучу жайга келгенде, ал жерден карышкырга окшош, адам кейпинен айрылган коркунучтуу жандыкты көрөт.   Бул Трех Толстяковдун буйругу менен эчактан бери камакта жаткан илимпоз Туб болчу. Мен бул китеп менен чоңойдум. Аны менен өмүрүмдүн өтө көп  кызыктуу бөлүгүн өткөрдүм, ал менин бир бөлүгүм, каармандары – биротоло жакын адамдарым  болуп калды. Чыныгы искусство адамды бай жана бактылуу кылат. Мына жомокту эле алалычы – ал мага канчалаган кубанычтарды алып келди! Менин «алтын текчемде»  Олешанын жомогу турат.
−
Я стал с этой книгой старше. Я прожил с нею до предела насыщенный кусок жизни, и с тех пор она стала как бы частицей меня самого, а ее герои – близкими мне навсегда. Настоящее искусство делает человека богатым и счастливым. Вот хотя бы эта сказка – как много радости принесла она мне!.. На моей «золотой полке» стоит сказка Юрия Олеши.
 
 
</div>  
 
</div>  
 
</div>
 
</div>
  
 
'''''М. Цветаева'''''
 
'''''М. Цветаева'''''
−
(из книги «Мой Пушкин»)
+
(«Менин Пушкиним» китебинен)
−
{{left|[[Файл:Ch6.jpg|thumb|150px|Худ. Л. Тимошенко (1903–1976)]]]}}  
+
{{left|[[Файл:Ch6.jpg|thumb|150px|Сүрөтчү Л. Тимошенко (1903–1976)]]]}}  
−
…Я не в Онегина влюбилась, а в Онегина и Татьяну (и, может быть, в Татьяну немножко больше), в них обоих вместе, в любовь…  Скамейка, на которой они – не - сидели, оказалась предопределяющей. Я ни тогда, ни потом, никогда не любила, когда целовались, всегда - когда расставались…
+
…Мен  Онегинге эмес, Онегинге жана Татьянага ашык болдуп калдым (а балким  Татьянага бир аз көбүрөөк), экөөнү тең бирге, сүйүүгө… Алар олтур-ба-ган отургуч, жазмыш экен. Мен ошондо да, ошондон кийин да эч сүйгөн жокмун, өбүшүп аткан учурда, дайыма – ажырашкан учурда да.  … Эгер мен кийин өмүр бою биринчи болуп жазсам, биринчи болуп колуму сунсам… анда бир гана менин күндөрүмдүн таңында  китептеги шам алдында турган, уйпаланган, көкүрөгүнөн ылдай коё берген чачтары, менин көз алдымдагы Татьяна – өзүнүкүн жасады. Эгер мен  кийин кетип аткандарга (дайыма - кетишчү) колуму сунмак турсун, кайрылып карап да койбосом, анын себеби, ошондо бакта  Татьяна айкелдей катып турган… Эр жүрөктүүлүктүн сабагы.  Сынбастыктын сабагы. Ишенимдин сабагы. Тагдыр сабагы. Жалгыздык сабагы. Кайсы элдерде ушундай – сүйүү каарманы бар: эр жүрөк жана татыктуу, сүйүп  –  баш ийбеген, алдын ала көрө алган – сүйө билген!.
−
…Если я потом всю жизнь по сей последний день всегда первая писала, первая протягивала руку… то только потому, что на заре моих дней лежащая Татьяна в книге, при свечке, с растрепанной и переброшенной через грудь косой, это на моих глазах - сделала. И если я потом, когда уходили (всегда - уходили), не только не протягивала вслед рук, а головы не оборачивала, то только потому, что тогда, в саду, Татьяна застыла статуей.  
 
−
Урок смелости. Урок  гордости. Урок  верности.  Урок  судьбы.  Урок одиночества.
 
−
У кого из народов - такая любовная героиня: смелая и достойная, влюбленная - и непреклонная, ясновидящая - и любящая!.
 
  
−
[[Файл:Videoplaыыыyback.mp4|thumb|750px|{{center|''Трейлер к роману А.С. Пушкина «Евгений Онегин». Евгений Oнегин (британский актер Рейф Файнс) и Татьяна Ларина (российская актриса А. Шенгелая)''}}]]
+
[[Файл:Videoplaыыыyback.mp4|thumb|750px|{{center|''А.С. Пушкина «Евгений Онегин» романына трейлер. Евгений Oнегин (британ актеру Рейф Файнс) жана  Татьяна Ларина ( орус актрисасы А. Шенгелая)''}}]]
  
 
<div class="large-12 left mtop">   
 
<div class="large-12 left mtop">   
Строка 404: Строка 390:
 
<li class="active">
 
<li class="active">
 
   <li>
 
   <li>
−
     [[file:Ru3.jpg|400px| Татьяна на балу]]
+
     [[file:Ru3.jpg|400px| Татьяна зоок кечеде]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
−
<small>Татьяна на балу</small>
+
<small>Татьяна зоок кечеде</small>
 
     </div>
 
     </div>
 
   </li>
 
   </li>
Строка 416: Строка 402:
 
   </li>
 
   </li>
 
  <li>
 
  <li>
−
     [[file:Ru4.jpg|400px| Татьяна в деревне и на балу в Петербурге ]]
+
     [[file:Ru4.jpg|400px| Татьяна кыштакта жана  Петербургда зоок кечеде ]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
−
<small>Татьяна в деревне и на балу в Петербурге</small>
+
<small>Татьяна кыштакта жана  Петербургда зоок кечеде</small>
 
     </div>
 
     </div>
 
   </li>
 
   </li>
Строка 428: Строка 414:
 
   </li>
 
   </li>
 
  <li>
 
  <li>
−
     [[file:Ru6.jpg|400px| Геракл и Денияра ]]
+
     [[file:Ru6.jpg|400px| Геракл жана Денияра ]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
−
<small>Геракл и Денияра</small>
+
<small>Геракл жана Денияра</small>
 
     </div>
 
     </div>
 
   </li>
 
   </li>
 
  <li>
 
  <li>
−
     [[file:Ru7.jpg|400px| Кентаврёнок]]
+
     [[file:Ru7.jpg|400px| Балакай кентавр]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
−
<small>Кентаврёнок</small>
+
<small>Балакай кентавр</small>
 
     </div>
 
     </div>
 
   </li>
 
   </li>
 
  <li>
 
  <li>
−
     [[file:Ru8.jpg|400px|Нимфы ]]
+
     [[file:Ru8.jpg|400px|Нимфалар ]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
−
<small>Нимфы</small>
+
<small>Нимфалар</small>
 
     </div>
 
     </div>
 
   </li>
 
   </li>
 
  <li>
 
  <li>
−
     [[file:Ru9.jpg|400px| Встреча Вакха и нимфы ]]
+
     [[file:Ru9.jpg|400px| Вакх жана  нимфтердин кезигишүүсү ]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
−
<small>Встреча Вакха и нимфы </small>
+
<small>Вакх жана  нимфтердин кезигишүүсү </small>
 
     </div>
 
     </div>
 
   </li>
 
   </li>
 
  <li>
 
  <li>
−
     [[file:Ru10.jpg|400px| Маленький принц]]
+
     [[file:Ru10.jpg|400px| Кичинекей  принц]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
−
<small>Маленький принц</small>
+
<small>Кичинекей  принц</small>
 
     </div>
 
     </div>
 
   </li>
 
   </li>
 
  <li>
 
  <li>
−
     [[file:Ru11.jpg|400px| Маленький принц ]]
+
     [[file:Ru11.jpg|400px| Кичинекей  принц ]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
−
<small>Маленький принц</small>
+
<small>Кичинекей  принц</small>
 
     </div>
 
     </div>
 
   </li>
 
   </li>
 
  <li>
 
  <li>
−
     [[file:Ru12.jpg|400px| Маленький принц]]
+
     [[file:Ru12.jpg|400px| Кичинекей  принц]]
 
     <div class="orbit-caption">
 
     <div class="orbit-caption">
−
<small>Маленький принц</small>
+
<small>Кичинекей  принц</small>
 
     </div>
 
     </div>
 
   </li>
 
   </li>
Строка 472: Строка 458:
 
</div>  
 
</div>  
  
−
О творчестве этой юной художницы '''Нади  Рушевой''' спорят и говорят до сих пор. Прожив всего 17 лет, она оставила заметный след в искусстве. Она много читала, и все ее впечатления выплескивались на бумагу: «Я их заранее вижу…
+
'''Надя Рушева''' аттуу жаш сүрөтчүнүн чыгармачылыгы тууралуу  талашып-тартышып, азыркыга чейин айтып келе жатышат. Ал болгону 17 жыл жашап, искусстводо өз изин калтырып кетти. Ал көп окуп, таасирлерин кагазга түшүргөн: «Мен аларды алдын ала көрө алам…, А.С. Пушкиндин «Евгений Онегин» аттуу романынын каарманы Татьяна Ларина, Рушеванын сүйүктүү каармандары болуп калды. Анын образына сүрөтчү  көп кайрылган: Татьянаны бала менен тарткан; сүйгөнүнө кат жазып аткан кызды; балда жаркылдаган айымды.
−
Татьяна Ларина, героиня романа А.С. Пушкина «Евгений Онегин», стала одной из любимых героинь Рушевой. К ее образу художница возвращалась часто: она рисовала Татьяну ребенком; девушкой, которая пишет письмо возлюбленному; дамой, блистающей на балу.
+
Жаш сүрөтчүнүн сүйүктүү темаларынын бири Байыркы Грециянын мифтеринин жана искусствосунун каармандары болгон. Рушеванын  коллекциясын сактоочу Лидия Карнаухованын айтуусу боюнча: «Эллада анын чыгармачылыгынын  таза, жаркын булагы болчу. Байыркы Грециянын искусствосу аркылуу ал адам жана жаныбарлардын пропорцияларынын гармониясын, жагымдуу линиянын жеңилдигин өздөштүргөн».
−
 
+
Надя Рушеванын китепканасында Антуан де Сент-Экзюперинин «Кичинекей принц» аттуу китеби бар болчу. Сүрөтчү каармандарды өзү кандай көрсө, ошондой кылып тарткан. Башкы каарман арык, көздөрү чоң, тикирейе караган көз карашы бар эле.
−
Еще одной любимой темой юной художницы были герои мифов и искусство Древней Греции. Хранитель коллекции Рушевой Лидия Карнаухова рассказывала: «Эллада была живым и светлым источником ее творчества, чистым и ясным. Пожалуй, именно в искусстве Древней Греции она усвоила легкость певучей линии, гармонию пропорций человека и животных».
+
Ал эми Түлкү окурмандардын астына биринчи ирет адам кейпинде чыккан. Надя Рушева  «Кичинекей принц» боюнча бардыгы болуп  30 сүрөт тарткан.
−
 
 
−
В библиотеке Нади Рушевой была книга «Маленький принц» Антуана де Сент-Экзюпери. Художница рисовала героев сказки такими, какими видела их сама. Главный персонаж у нее получился хрупким, большеглазым, с проникновенным взглядом.  
 
  
−
А Лис впервые предстал перед читателями в человеческом облике. Всего Надя Рушева создала около 30 рисунков по «Маленькому принцу»
 
  
 
</div> </div>
 
</div> </div>
Строка 489: Строка 472:
 
<div class="large-12 left mtop">
 
<div class="large-12 left mtop">
  
−
=== Көркөм окуу деген эмне? ===  
+
== Көркөм окуу деген эмне? ==  
 
</div>
 
</div>
 
{{left|[[Файл:Vir1.png|thumb|300px|]]}}  
 
{{left|[[Файл:Vir1.png|thumb|300px|]]}}  
−
Выразительно читать,  говорить — это значит, по К.С. Станиславскому, «действовать словами» т.е.  воздействовать своей волей (голосом, интонацией, темпом речи) на слушающего,  заставить видеть текст так, как видит его или относится к нему говорящий.
+
Көркөм окуу,  демек -  К.С. Станиславскийдин айтканы боюнча, «сөз менен аракет кылуу» б.а. угуучуга  өзүнүн эрки менен таасир этүү (үн, интонация, кептин темпи),  текстти ал кандай көрсө, же кандай мамиле жасаса, башкаларды  ошондой көрүүгө мажбурлоо. Прозаны  (тамсилдерди, аңгемелерди, жомокторду, мифтерди) жана ырларды окуунун айырмачылыктары бар . Жомок, миф, аңгеме, тамсилдерди кантип окуш керек?. Ар бир жанр окуп жатканда көңүл бөлө турган  белгилүү бир нюанстарга ээ. Бул аткаруучуга ар бир чыгарма үчүн интонациялык варианттарды издөөгө жардам берет..  
−
 
 
−
Различают выразительное чтение прозы (басен, рассказов, сказок, мифов) и  стихов.
 
−
 
 
−
Как  читать  сказки, мифы, рассказы, басни?
 
−
 
 
−
Каждый жанр имеет определенные нюансы, на которые необходимо обратить внимание при чтении. Это помогает исполнителю искать интонационные варианты для каждого произведения.  
 
 
'''
 
'''
  
  
 
<div class="resettext" style="background: #3f4851; padding: .2em 5px .4em; margin-bottom:10px;">
 
<div class="resettext" style="background: #3f4851; padding: .2em 5px .4em; margin-bottom:10px;">
−
<p style="font-size: 18px; color:white; text-indent:5px; margin:3px;">Жанр и особенности выразительного чтения</p>
+
<p style="font-size: 18px; color:white; text-indent:5px; margin:3px;">Жанр жана кырааты менен окуунун өзгөчөлүктөрү</p>
−
<div class="mw-customtoggle-fair resettext button17" >Сказки</div>
+
<div class="mw-customtoggle-fair resettext button17" >Жомоктор</div>
−
<div class="mw-customtoggle-mith resettext button17" >Мифы</div>
+
<div class="mw-customtoggle-mith resettext button17" >Мифтер</div>
−
<div class="mw-customtoggle-fragm resettext button17" >Рассказы, фрагменты повести, романа</div>
+
<div class="mw-customtoggle-fragm resettext button17" >Аңгемелер, повесть, романдын фрагменттери</div>
−
<div class="mw-customtoggle-basn resettext button17" >Басни</div>
+
<div class="mw-customtoggle-basn resettext button17" >Тамсилдер</div>
 
</div>
 
</div>
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-fair">  
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-fair">  
−
'''Сказки'''
+
'''Жомоктор'''
 
  <div class="large-12 left mtop">   
 
  <div class="large-12 left mtop">   
−
[[Файл:Viraz1.jpg|thumb|700px|]]
+
[[Файл:Viraz1KG.jpg|thumb|700px|]]
 
</div>
 
</div>
 
  <div class="large-12 left mtop">   
 
  <div class="large-12 left mtop">   
−
==== '''Примеры''' ====
+
==== '''Мисалдар''' ====
  
−
'''''Сказка “Али-Баба и сорок разбойников”'''''
+
'''''«Али-Баба жана кырк каракчы» жомогу'''''
 
   
 
   
−
[[Файл:Ali_baba.mp3|520px|Сказка “Али-Баба и сорок разбойников]]
+
[[Файл:Ali_baba.mp3|520px|«Али-Баба жана кырк каракчы» жомогу]]
  
−
[[Файл:Сказки.mp4|520px|Сказка о мертвой царевне. Сказки А.С. Пушкина]]
+
[[Файл:Сказки.mp4|520px|Өлгөн ханыша жана жети баатыр жөнүндө жомок. А. С. Пушкиндин жомоктору]]
  
−
'''''Сказка о мертвой царевне. Сказки А.С. Пушкина'''''
+
'''''Өлгөн ханыша жана жети баатыр жөнүндө жомок. А. С. Пушкиндин жомоктору'''''
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-mith">  
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-mith">  
−
'''Мифы '''
+
'''Мифтер'''
 
  <div class="large-12 left mtop">   
 
  <div class="large-12 left mtop">   
−
[[Файл:Viraz2.jpg|thumb|700px|]]
+
[[Файл:Viraz2KG.jpg|thumb|700px|]]
 
</div>
 
</div>
 
  <div class="large-12 left mtop">   
 
  <div class="large-12 left mtop">   
−
==== '''Примеры''' ====
+
==== '''Мисалдар''' ====
  
 
<ul class="large-block-grid-2 small-block-grid-1">
 
<ul class="large-block-grid-2 small-block-grid-1">
−
<li>{{center|[[Файл:Геракл.mp4|thumb|350px|{{center|Подвиги Геракла. Чит. А. Водяной}}]]}} <br></li>
+
<li>{{center|[[Файл:Геракл.mp4|thumb|350px|{{center|Гераклдын эрдиктери. А. Водяной окуйт}}]]}} <br></li>
−
<li>{{center|[[Файл:Греция.mp4|thumb|350px|{{center|МИФЫ И ЛЕГЕНДЫ ДРЕВНЕЙ ГРЕЦИИ.}}]]}}</li>
+
<li>{{center|[[Файл:Греция.mp4|thumb|350px|{{center|Байыркы Грециянын мифтери жана уламыштары}}]]}}</li>
 
</ul>
 
</ul>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-fragm">  
 
<div class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-fragm">  
−
'''Рассказы, фрагменты повести, романа'''
+
'''Аңгемелер, повесть, романдын фрагменттери'''
 
  <div class="large-12 left mtop">   
 
  <div class="large-12 left mtop">   
−
[[Файл:Viraz3.jpg|thumb|700px|]]
+
[[Файл:Viraz3KG.jpg|thumb|700px|]]
 
</div>
 
</div>
−
  <div class="large-12 left mtop">
+
  <div class="large-12 left mtop">
−
==== '''Примеры''' ====
+
 
 +
==== '''Мисалдар''' ====
  
 
<ul class="large-block-grid-2 small-block-grid-1">
 
<ul class="large-block-grid-2 small-block-grid-1">
−
<li>{{center|[[Файл:8 note.mp4|thumb|350px|{{center|Конкурс "Восьмая нота" - Актерское мастерство. А.Грин. Отрывок из повести “Алые паруса”}}]]}} <br></li>
+
<li>{{center|[[Файл:8 note.mp4|thumb|350px|{{center|«Сегизинчи нота» конкурсу – актёрдук чеберчилик. А. Грин. «Алые паруса» повестинен үзүндү}}]]}} <br></li>
−
<li>{{center|[[Файл:Живая классика.mp4|thumb|350px|{{center|Международный конкурс юных чтецов "Живая классика"}}]]}}</li>
+
<li>{{center|[[Файл:Живая классика.mp4|thumb|350px|{{center|«Живая классика» аттуу жаш таланттардын кырааты менен окуу боюнча эл аралык конкурсу}}]]}}</li>
 
</ul>
 
</ul>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 
  <div class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-basn">  
 
  <div class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-basn">  
−
'''Басня'''
+
'''Тамсилдер'''
 
  <div class="large-12 left mtop">   
 
  <div class="large-12 left mtop">   
−
[[Файл:Viraz4.jpg|thumb|700px|]]
+
[[Файл:Viraz4KG.jpg|thumb|700px|]]
 
</div>
 
</div>
 
  <div class="large-12 left mtop">   
 
  <div class="large-12 left mtop">   
−
==== '''Примеры''' ====
+
==== '''Мисалдар''' ====
  
−
Актер театра и кино Алексей Николаевич Грибов читает басню И.А. Крылова '''«Зеркало и обезьяна»'''
+
Театр  жана кино актеру Алексей Николаевич Грибов И.А. Крыловдун '''«Күзгу жана маймыл»''' тамсилин окуйт
 
   
 
   
 
[[Файл:Zerkalo i Obezjana.mp3|520px]]
 
[[Файл:Zerkalo i Obezjana.mp3|520px]]
Строка 575: Строка 553:
 
</div>
 
</div>
  
−
==== '''Как читать стихи''' ====
+
== Ыр кантип окулат ==
 
{{left|[[Файл:Viraz5.jpg|thumb|300px|]]}}  
 
{{left|[[Файл:Viraz5.jpg|thumb|300px|]]}}  
−
«Подобно тому, как красота цветов раскрывается лишь в зелени листвы, так и стихи обретают свою силу только в мастерском чтении», - говорил индийский поэт Рабиндранат Тагор.  
+
«Гүлдөрдүн кооздугу жашыл жалбырактар менен ачылган сыяктуу, ырлар чебер окуганда гана  өзүнүн күчүнө кирет», –  деп айткан индия акыны Рабиндранат Тагор. Прозалык чыгарманы окуган учурда да, лирикалык ырларды окуган учурда да  тек гана сөздү айтып коюу жетишсиз. “Лирика” деген аталыштын өзү  поэтикалык чыгармалар адегенде лиранын коштоосунда аткарылгандыгын эске салат. Поэтикалык эргүүнүн символу сыйкырдуу канаттуу ат Пегас болуп саналат.  Анын ата-энелери деңиз кудайы Посейдон менен горгона Медуза болгон. Ат шамалдай тез учкан. Тоодо жашаган.  Такасы менен жерди бир тээп Гиппокрендин («Аттын булагы») булагын чыгарат, анын суусу акындарга эргүү берет. Мына ошондуктан «Пегасты токунуу» – эргиген ырларды жазуу, дагы кенен маанисинде – акын болуу.
−
Как при чтении прозаического произведения, так и при исполне­нии лирического стихотворения недостаточно просто говорить слова.  Само название “лирика” напоминает нам о том, поэтические произведения первоначально пелись под аккомпанемент лиры.  
 
−
Символом поэтического вдохновения считается волшебный крылатый конь Пегас.  Его родителями были морской бог Посейдон и горгона Медуза.
 
−
Конь летал со скоростью ветра. Жил в горах.  Ударом копыта о землю Пегас выбил источник Гиппокрена («Ключ коня»), вода которого дарует вдохновение поэтам. По этой причине выражение «оседлать Пегаса» – написать вдохновенные стихи, а в более широком смысле – стать поэтом.
 
 
{{right|[[Файл:Viraz6.png|200px|]]}}
 
{{right|[[Файл:Viraz6.png|200px|]]}}
−
В мировой культуре Пегас – это символ вдохновения и покровитель всех творческих людей. Наряду с сочинением поэтических произведений их выразительное исполнение также творческий процесс.  
+
Дүйнөлүк маданиятта  Пегас – бул эргүүнүн символу жана бардык чыгармачыл адамдардын колдоочусу. Поэтикалык чыгармаларды жаратууу менен аларды көркөм аткаруу да чыгармачылык процесс болуп саналат. Көркөм окуу көркөм триаданын жардамы  менен ишке ашат: окуу техникасы, окуу логикасы жана  эмоционалдык-образдык көркөмдүк. Кептеги көркөмдүүлүктүн башкы каражаты – чыгарманын интонациясы. Интонация текстти аңдоодон, автордун оюн, ниетин түшүнүүдөн жана каармандарга, алардын жорук-жосундарына, окуяларга карата аң сезимдүү мамиледен кийин келип чыгат.
−
Выразительность чтения достигается при помощи выразительной триады: техники чтения, логики чтения и эмоционально-образной выразительности. Главное средство речевой выразительности – интонация  произведения. Интонация возникает после осмысления текста, понимания замысла и намерений автора и осознанного отношения к героям, их поступкам и событиям.
 
  
−
{{center-p|[[Файл:Inton.png|720px|Схема «Компоненты выразительности чтения»]]}}
+
{{center-p|[[Файл:IntonKG.png|720px|Схема «Көркөм окуунун компоненттери»]]}}
  
  
−
===== '''Три взаимосвязанных компонента выразительности''' =====  
+
== Көркөм окуунун өз ара байланыштагы үч  компоненти ==  
  
−
# Техника речи. Это владение голосом (тихо-громко, быстро-медленно), дикция, четкое и правильное произнесение звуков, слов, фраз (это техника речи и орфоэпическая грамотность).
+
# Кеп техникасы. Үн менен иштөө, үндү башкара билүү (акырын-катуу, тез-жай), дикция, тыбыш, сөз, фразаларды так жана туура  айтуу  (бул кеп техникасы жана орфоэпиялык сабаттуулук).
−
# Логика речи. Логическая ясность - это постановка логических ударений и соблюдение логических пауз. В стихах для соблюдения ритма паузы ставятся в конце строк, для передачи смысла  и логических ударений могут ставиться и в середине. Логическое ударение ставится на слова, несущие ключевое значение. Логическая пауза – выделение голосом слова, нажим голосом на слово.  
+
# Кеп логикасы. Логикалык тактык –  бул  логикалык басым жана логикалык тынымдарды коюу. Ырларда ыргакты сактоо үчүн тынымды саптардын аягына коёт, маанини берүү жана логикалык басым үчүн ортосуна коюлат. Логикалык басым түйүндүү маанини алып жүрүүчү сөзгө коюлат.  
−
# Эмоционально-образная выразительность – передача настроения, чувств, мыслей автора: здесь – раздумье, а здесь – радость, восхищение, любование, грусть и т.п.
+
# Логикалык тыным – сөздү үн менен бөлүү, сөзгө үн менен басым жасоо.
 +
# Эмоционалдык-образдык көркөмдүүлүк – маанайды, сезимдерин, автордун ойлорун: бул жерде – ойго батуу, бул жерде – кубаныч, суктануу, куштарлануу, кайгыны берүү ж.б.
  
  
−
===== '''Зачем читать стихи''' =====
+
== Ыр эмне үчүн окулат ==
  
 
{{right|[[Файл:Viraz8.jpg|300px|]]}}
 
{{right|[[Файл:Viraz8.jpg|300px|]]}}
−
Что же такое Стихотворение?
+
Ыр деген эмне?
  
−
Музыка нашего сердцебиения?
+
Биздин жүрөгүбүздүн кагышынын музыкасы?
  
−
Нашего разума тайное пение?
+
Биздин акылыбыздын сырдуу обонубу?
  
−
Танец рассудка и воображения?
+
Акыл жана кыялдын бийиби?
  
−
Что ты такое, Стихотворение?
+
Ыр, сен эмнесиң?  
  
−
Ты - вдохновение ! Ты - озарение !
+
Сен –  суктануусуң! Сен  – жарк эткен нурсуң!  
  
−
Вечность, открытая нам на мгновение!
+
Көз ирмемге ачылган түбөлүктүүлүпү?
  
−
Вместе и тайна, и откровение…
+
Сырдуу дүйнө менен ачылыштын биригүүсүбү …
  
−
- Да ! - соглашается Стихотворение.
+
– Ооба! – Ыр макул болот!  
  
−
- Все это - я , это я, без сомнения!
+
–  Мына ушунун бардыгы
  
−
Я - вдохновение, я - озарение,
+
Менмин – мен экендигим шексиз! Мен – эргүүмүн!
  
−
Неповторимое повторение,
+
Мен жарк эткен нурмун!
  
−
Но, добавляет оно еле слышно,
+
Мен Кайталангыс кайталануумун.
  
−
Может, я зря выражаюсь так пышно?
+
Бирок, угулуп-угулбастан кошумчалайт.
  
−
Я – лишь бессмысленная болтовня,  
+
Балким, мен курулай эле көтөрүп айтып аткандырмын.
  
−
Если читателя нет у меня.
+
Мен – болгону маңызсыз калжыракмын.  
  
−
Ты - вдохновенный и озаренный,
+
Эгер менин окурманым жок болсо.
  
−
Ты - мой читатель, душой одаренный,  
+
Сен  эргип, нурланып,  
  
−
Ты мне нужнее, чем сердце в груди.
+
Сен менин окурманымсың, жан дүйнөңү талант аралаган.  
  
−
Жду. Приходи.
+
Сен көкүрөктөгү жүрөгүмдөн да керектүүсүң.  
 +
 
 +
Күтөм. Кел.  
  
 
<div style="text-align:right">''Б. Заходер''</div>
 
<div style="text-align:right">''Б. Заходер''</div>
  
  
−
{{left-p|[[Файл:Viraz7.jpg|300px|Черновик стихотворения А.С. Пушкина «Я вас любил»]]}}  
+
{{left-p|[[Файл:Viraz7.jpg|300px|А.С. Пушкиндин  «Сизди сүйгөм» ырынын кол жазмалары]]}}  
−
Стихи не только облагораживают нас духовно, но и развивают наш мозг. Исследователи из Ливерпульского университета (Великобритания), наблюдая за людьми, читавшими сочинения В. Шекспира, У. Вордсворта, Томаса Стернза Элиота и других светил английской поэзии, анализировали, как в это время работает их мозг. Оказалось, что при чтении поэзии нейроны реагируют буквально на каждое слово. Особо остро мозг реагирует на необычные поэтические обороты.
+
Ырлар биздин жан дүйнөбүздү бакубаттантып эл тим бобостон, мээбизди да өнүктүрөт. Ливерпуль  университетинин изилдөчүлөрү (Улуу Британия), В. Шекспир, У. Вордсворт, Том Стернз Элиоттун жана башка  англис поэзиясынын каймактарынын чыгармаларын окуган адамдарга байкоо салуу  эксперимент жүргүзүүчүлөр алардын мээси кандай иштей турганын талдоого алышкан. Көрсө, поэзияны окуган учурда нейрондор ар бир сөзгө көңүл бурат экен. Айрыкча мээ өзгөчө поэтикалык  саптарга таасирленет экен.  
  
−
Высокая поэзия, как обнаружили ученые, вызывает избыточное возбуждение в мозгу. Обработав необычное слово или оборот, мозг не возвращается в прежнее состояние, а сохраняет некий добавочный импульс, который подталкивает к продолжению чтения
+
Жогорку поэзия илимпоздор таап чыккандай мээнин ашыкча козголуусун пайда кылат. Кадыреес эмес сөздү же сүйлөмдүн үстүндө  иштөө менен мээ баштапкы абалына кайтып келбестен, кандайдыр бир кошумча импульсту сактап, ал андан ары окууга түртөт.
  
 
[[Файл:А. Белый.mp4|720px]]
 
[[Файл:А. Белый.mp4|720px]]
−
{{center|<small>'''Актер и режиссер А.Белый читает стихотворение А.С.Пушкина - "Я вас любил..."в короткометражном фильме'''</small>}}
+
{{center|<small>'''Актер жана  режиссер А.Белый А.С.Пушкиндин –  "Сизди сүйгөм..." деген ырын кыскаметраждауу тасмада окуп жатат'''</small>}}
 
<br>
 
<br>
  
−
===== '''Учимся у хороших чтецов''' =====
+
== Көркөм окууну  катыра окугандардан үйрөнөбүз ==
  
−
Чтобы произведение шагнуло со страниц на сцену, необходимо над ним поработать, прочувствовать его. Это творчество – чтение стихов на публику – может быть увлечением.  
+
Чыгарма китептин барактарынан  сахнага кадам ташташы үчүн, анын үстүнөн иштөө зарыл, аны сезүү керек. Бул чыгармачылык – ырды эл астында окуу – балким, кызыгуу болушу мүмкүн. Ырды мыкты окугандарды укканда ал эмне тууралуу сүйлөп атканын көрүп тургандай болосуң,  мурда тааныш  чыгарманы жаңыдан түшүнөсүң, аткаруучунун маанайына сүңгүп киресиң. Ыр окугандардын видео жазууларын көрүп, адиожазууларды угуп чыгарманы туура интонациялык боёк менен окууну үйрөнүүгө болот.  
−
Когда слушаешь хорошего чтеца, как будто видишь все, о чем он рассказывает, по-новому понимаешь уже знакомые произведения, проникаешься настроением исполнителя. Просматривая видео выступлений чтецов, прослушивая аудиозаписи,  можно научиться читать произведение с правильной интонационной окраской.  
 
  
 
<ul class="large-block-grid-2 small-block-grid-1">
 
<ul class="large-block-grid-2 small-block-grid-1">
 
<li>{{center|[[Файл:Алексей Лямин. Редьярд Киплинг Сотый. Гимназия №1539.mp4|300px]]}} <br> {{center|Алексей Лямин. Редьярд Киплинг. '''«Сотый»'''}}</li>
 
<li>{{center|[[Файл:Алексей Лямин. Редьярд Киплинг Сотый. Гимназия №1539.mp4|300px]]}} <br> {{center|Алексей Лямин. Редьярд Киплинг. '''«Сотый»'''}}</li>
−
<li>{{center|[[Файл:Елизавета Бугулова - Хорошее отношение к лошадям, В. Маяковский Синяя птица 2016.mp4|300px]]}} <br> {{center|Елизавета Бугулова. В. Маяковский. '''«Хорошее отношение к лошадям».''' Синяя птица, 2016}}</li>
+
<li>{{center|[[Файл:Елизавета Бугулова - Хорошее отношение к лошадям, В. Маяковский Синяя птица 2016.mp4|300px]]}} <br> {{center|Елизавета Бугулова – '''«Аттарга жакшы мамиле»''', В. Маяковский Синяя птица 2016}}</li>
 
</ul>
 
</ul>
  
 
<ul class="large-block-grid-2 small-block-grid-1">
 
<ul class="large-block-grid-2 small-block-grid-1">
 
<li>{{center|[[Файл:Videoplayback (2).mp4|350px]]}}<br> {{center|Александр Водяной. Р. Стивенсон. '''«Вересковый мёд»''' (пер. С. Маршака). Диафильм}}</li>
 
<li>{{center|[[Файл:Videoplayback (2).mp4|350px]]}}<br> {{center|Александр Водяной. Р. Стивенсон. '''«Вересковый мёд»''' (пер. С. Маршака). Диафильм}}</li>
−
<li>{{center|[[Файл:3dc09243e9.360.mp4|350px]]}} <br> {{center|Николай Цискаридзе. Редьярд Киплинг. '''«Если»''' (пер. С. Маршака)}}</li>
+
<li>{{center|[[Файл:3dc09243e9.360.mp4|350px]]}} <br> {{center|Николай Цискаридзе. Редьярд Киплинг. '''«Эгер»''' (С. Маршак которгон)}}</li>
 
</ul>
 
</ul>
  
−
===== '''Советы юным чтецам''' =====
+
===== '''Көркөм окуган жаштарга кеңеш ''' =====
−
Поэты, которые умели красиво говорить, словно древнегреческий Орфей, завлекали своими словами, заставляя себя боготворить. И сейчас люди, способные четко и красиво выражаться, добиваются больших успехов в бизнесе и пользуются большим доверием со стороны окружающих. Поэтому важно поработать над выразительностью своей речи. Если вы хотите узнать, как выразительно читать стихи, то следуйте указанным ниже советам.<br>
+
Байыркы грек Орфейиндей кооз  сүйлөгөн акындар сөздөрү менен  өзүнө тартып, кудайындай сыйынууга мажбурлашкан. Азыр да так, кооз сүйлөй алган адамдар бизнесте чоң ийгиликтерге жетишип, айланасындагылардын ишенимдерине кире алышат. Ошондуктан өзүңдүн кебиң, сүйлөө жөндөмүңдүн үстүндө иштөө керек. Эгер ырды кантип көркөм окууга боло тургандыгын билгиң келес, анда төмөндө берилген кеңештерге назарыңарды бургула.<br>
  
−
{{center|[[Файл:Stihov.png|700px|{{center|Советы чтецам}}]]}} {{center|Советы чтецам}}
+
{{center|[[Файл:Stihov.png|700px|{{center|Көркөм окуган жаштарга кеңеш}}]]}} {{center|Көркөм окуган жаштарга кеңеш}}
  
−
'''Чтобы чтецу сказали: «Какое интересное произведение! Как ты хорошо, красиво читал!», - следует соблюдать ряд рекомендаций.'''
+
''' «Кандай гана кызыктуу чыгарма! Сен абдан сонун окудуң!», – деп көркөм окуган адамга айтыш үчүн бир катар сунуштарды эске алуу зарыл.'''
  
−
* Не забудьте сообщить автора и название стихотворения.   
+
* Ырдын авторун жана аталышын айтууну унутпагыла.   
−
* Постарайтесь понять содержание и настроение стихотворения.
+
* Ырдын мазмунун жана ырдагы маанайды түшүнүүгө аракеттенгиле.
−
* Обратите внимание на знаки препинания.   
+
* Тыныш белгилерине көңүл бургула..   
−
* В каждой строке стихотворения определите  ключевое слово или словосочетание.   
+
* Ырдын ар бир сабында түйүндүү сөз же сүйлөмдү аныктагыла.   
−
* Подумайте, где и какая пауза может быть  выдержана при чтении.  
+
* Кайсы жерде жана кандай тыным сактала турганын ойлонгула.
−
* Не забудьте: слушают и то, что вы читаете, и то, как вы читаете.
+
* Унутпагыла: сиз эмнени окуп атканыңызды да, кантип окуп атканыңызды да угушат.
  
−
===== '''Четкость дикции''' =====
+
== Дикциянын тактыгы ==
  
−
{{left|[[Файл:Четкость дикции.mp4|thumb|300px|{{center| Как улучшить дикцию}}]]}}  
+
{{left|[[Файл:Четкость дикции.mp4|thumb|300px|{{center| Дикцияны кантип жакшыртууга болот}}]]}}  
  
−
Наталья Козелкова, преподаватель Orator Club, тренер по коммуникации и постановке голоса, диктор и телеведущая, демонстрирует, как исправить и улучшить дикцию. Образцовая речь педагога, практические советы с примерами и  упражнениями сделали её мастер-классы популярными.  
+
Наталья Козелкова, Оrator Clubдын окутуучусу, тренер коммуникация жана үндү тарбиялоо боюнча машыктыруучу, диктор жана телеалыпбаруучу дикцияны кантип жакшыртуу жана оңдоону көрсөтөт. Педагогдун үлгүлүү кеби, практикалык кеңештери, мисалдар, көнүгүүлөр аркылуу өткөн мастер-класстарынан улам ал белгилүү болгон.
  
 
<div class="large-12 left mtop">   
 
<div class="large-12 left mtop">   
  
−
[[Файл:Советыы.mp4|thumb|720px|{{center| Советы чтецам}}]]
+
[[Файл:Советыы.mp4|thumb|720px|{{center| Көркөм окугандарга кеңеш}}]]
 
</div>
 
</div>
  
−
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#Начало|В начало]]</div><br clear=all />
+
<br clear=all /><div class="light" style="float:right;>[[#БАШЫНДА|БАШЫНДА]]</div><br clear=all />
  
 
== Глоссарий ==
 
== Глоссарий ==
−
:{{bib|'''Лихачёв Дми́трий Серге́евич'''  (1906-1999) — филолог, культуролог, искусствовед. На протяжении всех лет своей деятельности являлся активным защитником культуры, пропагандистом нравственности и духовности.}}
+
:{{bib|'''Лихачёв Дми́трий Серге́евич'''  (1906-1999) — филолог, культуролог, искусствотаанучу. Ишмердүүлүгүнүн бардык жылдарында маданияттын жигердүү сакчысы, адеп-ахлактын, руханияттын пропагандалоочусу болгон.}}
−
:{{bib|'''Патетический''' ''[тэ]''.  Страстный, взволнованный, исполненный пафоса. Патетический  тон. Патетическая речь. Патетическая симфония.}}
+
:{{bib|'''Патетикалык''' ''[тэ]''.  Жалындуу, толкунданган, пафостуу. Патетикалык тон. Патетикалык кеп. Патетикалык симфония.}}
−
:{{bib|'''Проза''' — это разновидность художественной речи, нестихотворная повествовательная речь.}}
+
:{{bib|'''Проза''' — кара сөз, көркөм кептин бир түрү, ыр түрүндө эмес айтылуучу кеп.}}
−
:{{bib|'''Рекуненко Валентин  Васильевич'''  –  украинский художник, пишет картины на  сказочные сюжеты.}}
+
:{{bib|'''Рекуненко Валентин  Васильевич'''  –  – украиндик сүрөтчү, жомоктордун сюжетине сүрөт тартат.}}
−
:{{bib|'''Триллер''' ''(от англ. thrill — нервная дрожь, волнение)'', особый тип приключенческого фильма, цель которого –   вызвать у зрителя волнение, тревогу, страх.}}
+
:{{bib|'''Триллер''' ''(от англ. thrill — нерв дирилдөөсү, толкундануу)'', окуялуу фильмдин өзгөчө тиби, анын максаты – көрүүчүлөргө коркуу, толкундануу жаратуу..}}
−
:{{bib|'''Bernard Scholl'''  –  французский художник.}}
+
:{{bib|'''Классика''' ''(латын тилинен classicus – үлгү, биринчи класстагы)''  – улуттук жана дүйнөлүк маданият үчүн мааниси зор, белгилүү жана жалпыга таанылган адабият жана искусство чыгармалары.}}
−
:{{bib|'''Классика''' ''(от латинского classicus –   образцовый, первоклассный)''  – образцовые, выдающиеся, общепризнанные произведения литературы и искусства, имеющие непреходящую ценность для национальной и мировой культуры.}}
+
:{{bib|'''Нарратив''' ''(англ. narrative – аңгеме, повесть)''.  Маанилүү окуяларды сүрөттөө жолу менен фактыларды берүү.}}
−
:{{bib|'''Нарратив''' ''(от англ. narrative – рассказ, повесть)''.  Способ повествовательного изложения фактов путем описания наиболее значимых событий.}}
+
:{{bib|'''Фэнтези''' –  негизинде мифологиялык жана жомоктук мотивдер жаткан көркөм чыгармалардын жанры. Илимий фантастикадан айырмаланып, дүйнөнү жана каармандардын мүмкүнчүлүктөрүн рационалдык көз караштан түшүндүрүүгө аракеттенбейт.}}
−
:{{bib|'''Фэнтези''' –  жанр художественных произведений, в основе которого лежит использование сказочных и мифологических мотивов. В отличие от научной фантастики, не стремится объяснить мир и возможности героев с рациональной точки зрения.}}
 
  
 
== Библиография ==
 
== Библиография ==
−
* {{bib|Джоан Элиот. Мировая литература в инфографике.: Питер. Москва. Санкт-Петербург. Нижний Новгород. Воронеж. Киев-Екатиренбург. Самара. Минск. 2017}}
+
* {{bib|Элиот. Дж. Мировая литература в инфографике. – СПб: Питер, 2017. – 160 с.}}
 
* {{bib|Бьюзен Т. и Б.  Супермышление. – Минск: ООО «Попурри», 2003. – 304 с.}}
 
* {{bib|Бьюзен Т. и Б.  Супермышление. – Минск: ООО «Попурри», 2003. – 304 с.}}
 
*<div class="biblio">Граник Г.Г., Борисенко Н.А. Понимание текста на уроках русского языка и  литературы. Журнал «Русский язык» №23/2007. Дата посещения 13.11.2017. http://rus.1september.ru/article.php?ID=200702304</div>
 
*<div class="biblio">Граник Г.Г., Борисенко Н.А. Понимание текста на уроках русского языка и  литературы. Журнал «Русский язык» №23/2007. Дата посещения 13.11.2017. http://rus.1september.ru/article.php?ID=200702304</div>
Строка 714: Строка 689:
 
* {{bib|Я – сыщик. Читаем и вчитываемся. Сайт iTrex. Languageservices//Доступно: https://itrex.ru/news/ya-syshchik/}}
 
* {{bib|Я – сыщик. Читаем и вчитываемся. Сайт iTrex. Languageservices//Доступно: https://itrex.ru/news/ya-syshchik/}}
  
−
== Полезные ссылки ==
+
== Пайдалуу шилтемелер ==
−
<small>Четкость дикции: Сайт «Ютуб» [Электронный ресурс] // URL: https://youtu.be/heEHPmRDKGE Наталья Козелкова, преподаватель Orator Club, тренер по коммуникации и постановке голоса, диктор и телеведущая. Образцовая речь педагога, практические советы с примерами и  упражнениями сделали её мастер-классы популярными. Другие уроки  педагога можно посмотреть и скачать для использования, перейдя по ссылке.</small><br>
+
<small>Четкость дикции: Сайт «Ютуб» [Электрондук ресурс] // URL: https://youtu.be/heEHPmRDKGE Наталья Козелкова, преподаватель Orator Club, тренер по коммуникации и постановке голоса, диктор и телеведущая. Образцовая речь педагога, практические советы с примерами и  упражнениями сделали её мастер-классы популярными. Другие уроки  педагога можно посмотреть и скачать для использования, перейдя по ссылке.</small><br>
−
<small>Читаем книги на компьютере: Сайт: «To Tell The Truth» [Электронный ресурс] // URL: .// http://gimrock.blogspot.ru/2012/03/blog-post_15.html.</small><br>
+
<small>Читаем книги на компьютере: Сайт: «To Tell The Truth» [Электрондук ресурс] // URL: .// http://gimrock.blogspot.ru/2012/03/blog-post_15.html.</small><br>
−
<small>КНИЖНЫЕ ПОЛКИ #1: МОИ САМЫЕ ЛЮБИМЫЕ КНИГИ:  Сайт «Ютуб» [Электронный ресурс] // URL:  https://youtu.be/GVpQuAV4hmc</small><br>
+
<small>КНИЖНЫЕ ПОЛКИ #1: МОИ САМЫЕ ЛЮБИМЫЕ КНИГИ:  Сайт «Ютуб» [Электрондук ресурс] // URL:  https://youtu.be/GVpQuAV4hmc</small><br>
−
<small>Моя Домашняя Библиотека II Любимые книги x Anthony Uly: Сайт «Ютуб» [Электронный ресурс] // URL: - https://www.youtube.com/watch?v=IvWl1Tj_9F0</small>
+
<small>Моя Домашняя Библиотека II Любимые книги x Anthony Uly: Сайт «Ютуб» [Электрондук ресурс] // URL: - https://www.youtube.com/watch?v=IvWl1Tj_9F0</small>
 
</div>
 
</div>
  
Строка 726: Строка 701:
 
<div class="shadow radius sbstyle">
 
<div class="shadow radius sbstyle">
 
<div class="row">
 
<div class="row">
−
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric" style="background-color:lightgrey;">О вдумчивом чтении</div>
+
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric" style="background-color:lightgrey;">Ойлонуп окуу жөнүндө</div>
 
</div>
 
</div>
  
 
<div class="large-12 left mtop">  
 
<div class="large-12 left mtop">  
−
[[Файл:Chitat1.png|thumb|300 px]]
+
[[Файл:Chitat1KG.png|thumb|300 px]]
 
</div>
 
</div>
  
 
<div class="large-12 left mtop">  
 
<div class="large-12 left mtop">  
−
[[Файл:Chitat2.jpg|thumb|300 px]]
+
[[Файл:Chitat2KG.jpg|thumb|300 px]]
 
</div>
 
</div>
  
 
<div class="large-12 left mtop">  
 
<div class="large-12 left mtop">  
 
[[Файл:Chitat3.png|thumb|400 px]]
 
[[Файл:Chitat3.png|thumb|400 px]]
−
===== '''Ваши права читателя''' =====
+
===== '''Окурмандын укуктары ''' =====
 
</div>
 
</div>
  
 +
1) Окубай койгонго укуктуусуз; <br>
 +
2) Кызыксыз жерлерин таштап, секирип кетүүгө укуктуусуз;<br>
 +
3) Эгер китеп жакпаса аягына чейин окубай коюуга укуктуу!;<br>
 +
4) Бир китепти канча кааласа, ошончо кайра-кайра окуганга укуктуу!;<br>
 +
5) Колуна тийгенди окуганга укуктуу;<br>
 +
6)  «Башы чыкпай» окуганга укуктуусуз;<br>
 +
7) Жер тандабай окуганга укуктуу;<br>
 +
8) Үн чыгарып окуганга укуктуу; <br>
 +
9) Каалаган жерден баштап окуганга укуктуу  (сиз китепти аягынан баштап окусаңыз да болот).;<br>
 +
10) Окуганыңыз тууралуу үн катпай коюуга укуктуусуз;<br>
 +
11) Өзүңүздүн ойлоруңуз жана таасирлериңизди бөлүшө аласыз; Башкысы –  окугандан ырахат ала билүү. <br>
  
−
1) Право не читать. <br>
+
(Д. Пеннак «Роман сыяктуу». – М.: Самокат, 2005)
−
2) Право перескакивать и пропускать скучные места. <br>
 
−
3) Право не дочитывать книгу до конца, если она вам не нравится. Бросьте и возьмите  другую! <br>
 
−
4) Право перечитывать одну и ту же книгу столько, сколько захотите! <br>
 
−
5) Право читать что попало. <br>
 
−
6) Право читать «запоем». <br>
 
−
7) Право читать где попало. <br>
 
−
8) Право читать вслух. <br>
 
−
9) Право начинать с любого места (вы можете сразу прочитать конец книги). <br>
 
−
10) Право молчать о прочитанном. <br>
 
−
11) Право делиться своими мыслями и впечатлениями. Главное — получить удовольствие от чтения. <br>
 
  
−
''(По книге  Д. Пеннак «Как роман».  – М.: Самокат, 2005)''
+
<div class="large-12 left mtop">
  
−
<div class="large-12 left mtop">
+
===== '''Кантип  натыйжалуу окууга болот?''' =====
−
===== '''Как читать эффективнее?''' =====
 
 
[[Файл:Chitat4.png|thumb|300 px]]
 
[[Файл:Chitat4.png|thumb|300 px]]
 
</div>
 
</div>
−
'''1. Больше книг – хуже''' <br>
+
'''1. Китеп көп болсо''' <br>
−
Чем внушительнее размер «кучи», которую предстоит прочесть, тем меньше желания приступать. Лучше всего купить одну-две книги, а после, если будет желание, найти еще что-нибудь интересное.<br>
+
Киришүүдөн мурда көп китепти үйүп алуудан өткөн жаман нерсе жок. Жакшысы бир-эки китеп сатып алып, каалоо пайда болгондо дагы кызыктуусун таап окуган оңдуу.  Китеп «үймөгү» канчалык чоң болсо, чыгынып киришүү кыйын болот.<br>
−
'''2. Предварительное знакомство'''<br>
+
'''2. Алдын ала таанышуу'''<br>
−
Прежде чем купить или скачать книгу, не поленитесь посмотреть, о чем она, кто ее автор. Будьте прагматиками: жизнь слишком короткая, чтобы тратить ее на «водичку».<br>
+
Китепти сатып же жүктөп алуудан мурун,эринбестен ал эмне жөнүндө экендигин, анын автору ким экендигине кызыгыңыз. Прагматик болуңуз: жөн гана жашабагыла, өмүр абдан кыска.<br>
−
'''3. На знакомство – 50 страниц'''<br>
+
'''3. Таанышуу  – 50 барак.'''<br>
−
Знаете, ученые доказали, что в первые 15-30 секунд знакомства люди подсознательно решают, какими будут их дальнейшие взаимоотношения. Что-то похожее происходит между читателем и книгой: первые несколько десятков страниц покажут, нужно ли продолжать чтение, или оно того вовсе не стоит.<br>
+
Билесиздерби, илимпоздор  адамдар таанышкан алгачкы  15-30 секундда адамдар кийинки өз ара мамилелери кандай боло тургандыгын бейаң түрүндө чечишет. Ошол сыяктуу адам менен китептин ортосунда да болот: алгачкы он барак китепти андан ары улантуу керекпи, же кереги жокпу көрүнөт. <br>
 
<div class="large-12 left mtop">  
 
<div class="large-12 left mtop">  
 
[[Файл:Chitat5.png|thumb|300 px]]
 
[[Файл:Chitat5.png|thumb|300 px]]
 
</div>
 
</div>
−
'''4. Пользуйтесь карандашом'''<br>
+
'''4. Калемсапты колдонгула'''<br>
−
Делайте заметки, подчеркивайте цитаты, и вы действительно получите пользу от чтения книги. Сделайте книгу «вашей» – персонализируйте ее.<br>
+
Белгилеп жазып, цитаталардын астын сызгыла, мына ошондо сиз чындап китептен ырахат  аласыз. Китепти «өзүмдүк» кылыңыз  – аны менчиктеп алыңыз.<br>
−
'''5. Каждый день по 20-50 страниц'''<br>
+
'''5. Күн сайын 20 – 50 барактан'''<br>
−
Если уделять чтению хотя бы час каждый день, за месяц вы сможете прочесть три-четыре книги! А за год получается около 50 прочитанных книг!<br>
+
Эгер китеп окуганга күн сайын бир сааттан сарптасаңыз, бир айда үч-төрт китеп окуп коёсуз! Ал эми бир жылда 50 китеп окуганга жетишесеңиз болот!<br>
−
'''6. Разные жанры'''<br>
+
'''6. Ар кандай жанрда'''<br>
−
Не зацикливайтесь на чем-то одном – так вы избежите пресыщения книгами и, кроме того, неплохо расширите кругозор. Гораздо приятнее общаться с разносторонне развитым человеком.<br>
+
Бир гана нерсеге токтоп калбаңыз  – китептен тажабастан, таанууңузду кеңейтесиз. Ар тараптуу өнүкөн адам менен аңгемелешүү жагымдуу.<br>
−
'''7. Обсуждение прочитанного'''<br>
+
'''7. Окуганды талкуулоо '''<br>
−
Существует закономерность: мы лучше понимаем прочитанное, если пытаемся передать/объяснить это другому человеку. Делитесь знаниями с друзьями, рассказывайте о книге. Заведите свой блог и делитесь мнением в виде рецензий и отзывов <br>
+
Мыйзамченемдүүлүк жашайт: биз окуганыбызды башка адамга берүү/түшүндүрүү менен өзүбүз жакшылап түшүнөбүз. Билимиңиздерди досторуңар менен бөлүшкүлө, китеп тууралуу айтып бергиле. Өзүңөрдүн блогуңарды ачып, рецензия, пикирлериңер менен бөлүшкүлө. <br>
 
</div>
 
</div>
  
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px">
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px">
 
<div class="row">
 
<div class="row">
−
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric" style="background-color:lightgrey;">Памятник великому поэту</div>
+
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric" style="background-color:lightgrey;">Улуу акынга эстелик </div>
 
</div>
 
</div>
  
−
В Эфиопии несколько лет назад поставили памятник Пушкину. На красивом мраморном постаменте высечены слова: «Нашему поэту».
+
Эфиопияда бир нече жыл мурун  Пушкинге эстелик тургузушкан. Кооз мармар постаментте  «Биздин акынга» деген сөздөр чегип жазылган.
 
[[Файл:Лк.mp4|thumb|300 px]]
 
[[Файл:Лк.mp4|thumb|300 px]]
 
</div>
 
</div>
Строка 791: Строка 766:
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px">
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px">
 
<div class="row">
 
<div class="row">
−
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric" style="background-color:lightgrey;">7 причин читать книги </div>
+
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric" style="background-color:lightgrey;">Китеп окуунун 7 себеби </div>
 
</div>
 
</div>
  
−
1. '''Развитие интеллекта''' <br>
+
1. '''Интеллекти өнүктүрүү''' <br>
−
Уровень интеллекта у читающих людей в среднем на 10% выше, чем у тех, кто не проводит время за книгами. <br>
+
Китеп окугандардын интеллекти окубагандардыкына караганда  орто эсеп менен 10% га жогору. <br>
−
2. '''Развитие воображения'''<br>
+
2. '''Элестетүүнүн өнүгүшү'''<br>
−
Книги делают нашу фантазию богатой и разнообразной.<br>
+
Китептер биздин фантазиябызды бай жана ар тараптуу кылат.<br>
−
3. '''Расширение кругозора'''<br>
+
3. '''Кругозордун кеңейиши'''<br>
−
Читая, мы узнаем о разных культурах, одежде, быте; погружаемся в мир человеческой психологии.<br>
+
Китеп окуу менен биз  ар түрдүү маданияттар, кийим-кече, турмуш тиричилик тууралуу билебиз; адам  психологиясынын дүйнөсүнө сүңгүп киребиз.<br>
−
4. '''Тренировка памяти'''<br>
+
4. '''Эске тутууну машыктыруу'''<br>
−
Читая книгу, мы запоминаем имена героев, место действия, взаимоотношения между персонажами. <br>
+
Китеп окуу менен биз каармандардын аттарын, окуя өткөн жерлерди, каармандардын ортосундагы  өз ара мамилелерди билебиз. <br>
−
5. '''Умение мыслить креативно'''.<br>
+
5. '''Креативдүү ойлоно билүү.'''.<br>
−
Люди, читающие книги, чаще мыслят и поступают креативно<br>
+
Китеп окуган адамдар, көп учурда креативдүү ойлонуп жана аракеттенишет<br>
−
6. '''Борьба со стрессом'''<br>
+
6. '''Стресс менен күрөшүү'''<br>
−
Чтение погружает человека в иной мир. Мы задумываемся над судьбами героев, их поступками и решениями. Это отвлекает от повседневных проблем.<br>
+
Окуу адамды башка дүйнөгө алып барат. Биз каармандардын тагдырлары, алардын жорук-жосундары жана чечимдеринин үстүндө ой жүгүртөбүз. Бул бизди күнүмдүк көйгөйлөрдөн алаксытат. <br>
−
7. '''Умение замечать прекрасное'''<br>
+
7. '''Сулуулукту байкай билүү'''<br>
−
Читая, мы становимся более внимательными, терпеливыми, утонченными. Это помогает в повседневной жизни замечать прекрасное, находить поводы для радости.<br>
+
Окуу менен биз кунт коё билүү, чыдамдуу, кылдат боло алабыз. Бул күнүмдүк жашоодо кооздукту байкай билүү, кубанууга негиз таба билүүгө жардам берет.<br>
  
 
</div>
 
</div>
Строка 813: Строка 788:
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px">
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px">
 
<div class="row">
 
<div class="row">
−
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric">Шутки о чтении </div>
+
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric">Китеп окуу тууралуу тамашалар </div>
 
</div>
 
</div>
  
−
[[Файл:Chitat6.jpg|thumb|300 px]]<br>
+
[[Файл:Chitat6KG.jpg|thumb|300 px]]<br>
  
−
Читальный зал. К библиотекарю подходит старшеклассница: <br>
+
Окуу залы. Китепканачыга жогорку класстын окуучусу кайрылат: <br>
−
— У Вас художественная литература есть?<br>
+
–  Сизде көркөм адабият барбы? <br>
−
— Есть.<br>
+
–  Бар.<br>
−
— А классика есть?<br>
+
–  Классика барбы?<br>
−
— Есть.<br>
+
–  Бар.<br>
−
— А перечислите, пожалуйста, всё, что у Вас есть из классики, а то я забыла, что мне задали прочитать!<br>
+
–  Анда классикадан эмнелер бар экендигин санап чыгыңызчы, антпесе эмне тапшырма бергенин унутуп калыпмын!<br>
−
[[Файл:Chitatp6.png|thumb|300 px]]<br>
+
 
 +
[[Файл:Chitatp6KG.jpg|thumb|300 px]]<br>
  
 
</div>
 
</div>
Строка 830: Строка 806:
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px">
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px">
 
<div class="row">
 
<div class="row">
−
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric">Человек читающий</div>
+
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric">Окурман адам</div>
 
</div>
 
</div>
 
[[Файл:Картины.mp4|thumb|300 px]]
 
[[Файл:Картины.mp4|thumb|300 px]]
Строка 837: Строка 813:
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px">
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px">
 
<div class="row">
 
<div class="row">
−
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric">12 молодых писателей и поэтов Кыргызстана</div>
+
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric">Кыргызстандын 12 жаш жазуучусу жана акыны</div>
 
</div>
 
</div>
−
'''В список мы включили только молодых писателей. При этом слово &quot;молодой&quot; используется в формулировке ВОЗ, то есть это люди до 44 лет.'''
+
'''Тизмеге биз жаш гана жазуучуларды киргиздик. Мында «жаш» сөзү ВОЗ формулировкасында колдонулат, башкача айтканда, бул 44ке чейинки адамдар.'''
  
  
 
<ul class="example-orbit" data-orbit data-options="animation:slide; pause_on_hover:true;animation_speed:500;navigation_arrows:true; resume_on_mouseout: true; timer_speed:4500;">
 
<ul class="example-orbit" data-orbit data-options="animation:slide; pause_on_hover:true;animation_speed:500;navigation_arrows:true; resume_on_mouseout: true; timer_speed:4500;">
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[Image:Наристе Алиева.png|Наристе Алиева]]
+
[[Image:Alieva.png|Наристе Алиева]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
'''Наристе Алиева'''<br>
 
'''Наристе Алиева'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
Писать Наристе начала подростком. Постепенно она начала писать серьезные произведения. Наристе пробовала передавать свое мироощущение с помощью разных жанров: элегия, автоматическое письмо и абстрактно-экспрессивный сюрреализм. В ее произведениях описаны сложные ситуации и грани человеческой жизни. Сейчас она все больше обращается к эпическому жанру и пишет сказки в духе реализма.
+
Наристе өспүрүм  кезинен эле жазып баштаган. Бара-бара ал орчундуу чыгармаларды жаза баштады. Наристе өзүнүн дүйнөтаанымын ар түрдүү жанрлар аркылуу бергенге аракет жасады: элегия, автоматтык жазуу жана абстракттык-экспрессивдик сюрреализм. Анын чыгармаларында адам турмушундагы татаал кырдаалдар жана түрмөктөр сүрөттөлгөн. Азыр ал эпикалык жанрга көбүрөөк кайрылып, реализм духундагы жомокторду жазып жатат.
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[Image:Асель Аяпова.png|Асель Аяпова]]
+
[[Image:Aypova.png|Асель Аяпова]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
'''Асель Аяпова'''<br>
 
'''Асель Аяпова'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
Детский писатель, фантаст. Кажется, она знает секрет, как оторвать детей от гаджетов и привить любовь к чтению. Ее рассказы полюбились не только нашему, но и зарубежному юному читателю. В 2012 году, например, она покорила австрийскую публику "Литературной Вены" в номинации "Литература для детей и юношества". А в 2015-м ее рассказ "Плач Каныкей" победил в местном конкурсе "Война и мир глазами молодых". Через год сказка "Плата за проезд" вошла в число лучших произведений международного конкурса "Сказка сегодня" в Германии. В конце 2016 года сказка "Белый всадник" вышла отдельной иллюстрированной книжкой в Корее.
+
Балдар жазуучусу, фантаст. Ал балдарды кантип гаджеттерден алыстатып, окууга сүйүү жаратуунун сырын билген сыяктанат. Анын аңгемелери биздин гана эмес, чет элдик жаш окурмандарга да жагып калды. Мисалы,2012-жылы ал «адабий Вена» австриялык публикасын «Балдар жана өспүрүмдөр үчүн адабият» номинациясында багынтып алган. Ал эми 2015-жылы анын «Каныкейдин ыйы» аттуу аңгемеси «Согуш жана тынчтык жаштардын көзү менен» аттуу жергиликтүү конкурста утушка ээ болду. Бир жылдан кийин анын «Жол үчүн акы» жомогу Германиядагы «Бүгүнкү жомок» эл аралык конкурсунун мыкты чыгармаларынын катарына кирди. 2016-жылы «Ак атчан» жомогу Кореяда өзүнчө иллюстрацияланген китеп болуп басылып чыкты.
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[Image:Екатерина Брокколи.png|Екатерина Брокколи]]
+
[[Image:Brokly.png|Екатерина Брокколи]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
'''Екатерина Брокколи'''<br>
 
'''Екатерина Брокколи'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
Поэт, блогер. Стихи начала писать еще в школе. Жанр своего творчества характеризует как "словесные картинки", объясняя это тем, что всегда хотела передавать изображения словами. Была включена в список популярных авторов по версии местного литературного сайта tvorchestvo.kg и российского проекта Стихи.ru. В 2018 году планирует выпустить свой первый сборник рассказов и стихотворений "Мир в пальто".
+
Акын, блогер. Ырды мектепте эле жазып баштаган. Чыгармачылыгынын жанрын «сөз менен сүрөт» деп мүнөздөп, муну ал сүрөттөрдү дайыма сөз менен айткысы келгендигин түшүндүрөт. tvorchestvo.kg жергиликтүү адабий сайтынын жана Стихи.ru. россиялык долбоордун версиялары боюнча белгилүү авторлордун тизмесине кошулган. 3018-жылы «Пальтодогу дүйнө» аттуу аңгемелер жана ырлар жыйнагын басып чыгарууну пландаштырып жатат.
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[Image:Елена Воронина.png|Елена Воронина]]
+
[[Image:Vorona.png|Елена Воронина]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
'''Елена Воронина'''<br>
 
'''Елена Воронина'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
Бабушка научила ее печатать на печатной машинке. Это и стало поводом для Елены придумать первую сказку. Писать стихи она начала с десяти лет. А в 20 лет выпустила свой единственный сборник стихов "Нет света без тени", за идею создания которого благодарна своей маме. Сейчас она пишет рассказы, в основном мистику и антиутопии, которые пока не публикуются. Участвовала в четырех литературных конкурсах: "Городские легенды" в 2011 году и "На грани - 2012". В 2013 году организовала литературный конкурс "Наследие". В нем участвовали не только кыргызстанцы, но и писатели из других стран, так что он получился международным.
+
Аны чоң энеси басма машинада иштегенге үйрөтүп койгон. Бул Еленанын биринчи жомогун ойлоп жазууга түрткү болгон. 10 жашында ыр жазып баштаган. 20 жашында өзүнүн жалгыз «Көлөкөсүз жарык жок» аттуу ырлар жыйнагын жарыкка чыгарган. Аны жаратуу идеясы үчүн апасына ыраазы. Азыр ал негизинен мистикалык жана антиутопиялык аңгемелерди жазат. Алар азырынча басыла элек. Төрт адабий конкурска катышкан: 2011-жылы «Шаардык уламыштар», 2012-жылы «Чекте», 2013-жылы «Мурас» адабий конкурсун уюштурган. Анда кыргызстандык жазуучулардан башка чет элдик жазуучулар да катышкан, ошондуктан ал эл аралык болуп эсептелген.
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[Image:Алтын Капалова.png|Алтын Капалова]]
+
[[Image:Kapalova.png|Алтын Капалова]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
'''Алтын Капалова'''<br>
 
'''Алтын Капалова'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
Писать Алтын начала в детстве. Профессионально занялась писательством только несколько лет назад. Этой осенью одну из сказок Алтын Капаловой проиллюстрировал корейский художник, после чего книгу перевели на корейский и издали в Корее.
+
Алтын жаш кезинен эле жазып баштаган. Кесипчилик деңгээлде жазуучулук ишмердүүлүгү менен бир нече жыл мурун эле алектене баштаган. Ушул күздө Алтын Капарованын бир жомогун кореялык сүрөтчү иллюстрациялап, андан соң корей тилине которуп, Кореяда китепче болуп басылып чыкты.
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[Image:Данияр Каримов.png|Данияр Каримов]]
+
[[Image:Karimov.png|Данияр Каримов]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
'''Данияр Каримов'''<br>
 
'''Данияр Каримов'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
Писатель-фантаст, журналист. По его словам, пишет исключительно для души. Его рассказы "Статус изгоя", "Вакцина вечности" и "Бутылка" вошли в сборник современной кыргызстанской фантастики "13.00.p.m". А в 2016 году российские издатели отобрали его рассказ "Форс-мажор" в сборник фантастики "Ловчие прошлых жизней". Сейчас Каримов пишет в жанре космоопера, посткиберпанк, постапокалиптика.
+
Жазуучу-фантаст, журналист. Анын айтуусунда ал жалаң гана өзүнүн руху үчүн жазат. Анын аңгемелери «Статус изгоя", "Түбөлүктүн вакцинасы" жана "Бутылка" "13.00.p.m" аттуу заманбап кыргызстандык  фантастика жыйнагына кирген. Ал эми 2016-жылы россиялык басма ээлери "Форс-мажор" аңгемесин «Өткөн өмүрдүн аңчылары» фантастика жыйнагына тандап алышты. Азыр Каримов космоопера, посткиберпанк, постапокалиптика жанрында жазат.
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[Image:Ульяна Копытина.png|Ульяна Копытина]]
+
[[Image:Kopytina.png|Ульяна Копытина]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
'''Ульяна Копытина'''<br>
 
'''Ульяна Копытина'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
Начала писать стихотворения в 15 лет. Как признается сама автор, ничего судьбоносного для этого не случилось, просто писала, потому что не могла не писать. В 2006 году стала публиковать свои произведения в интернете. В&nbsp;2012-ом&nbsp;ее стихи попали во второй номер журнала «Литературный Кыргызстан». Стала лауреатом двух литературных конкурсов "Золотая табуретка" и "Война и мир глазами молодых". В 30 лет Ульяна перешла на прозу.
+
Ырларды 15 жашында жазып баштаган. Автордун айтуусунда, тагдырын чечүүчү деле эч нерсе болгон жок, жөн эле жазгым келди, жазбаганга болбойт эле. 2006-жылы өзүнүн чыгармаларын интернетте басып чыгара баштады. 2012-жылы анын ырлары «Адабий Кыргызстан» журналынын 2-номерине басылып чыккан. Эки адабий «Алтын отургуч» жана « Согуш жана тынчтык жаштардын көзү менен» конкурстарынын лауреаты болгон.  
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[Image:Юлия Кулешова (Лестада).png|Юлия Кулешова (Лестада)]]
+
[[Image:Kuleshova.png|Юлия Кулешова (Лестада)]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
'''Юлия Кулешова (Лестада)'''<br>
 
'''Юлия Кулешова (Лестада)'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
Начала писать в 13 лет. Один из первых рассказов был опубликован в детской газете "Ай-Данек". В сентябре 2016 года она стала лауреатом Республиканского фестиваля молодых писателей Кыргызстана. Летом прошлого года в рамках проекта tvorchestvo.kg вышел сборник современной фантастики Кыргызстана, где есть ее рассказ "Город для сталкера". Ее творчество понравится тем, кто неравнодушен к мистике, социальным драмам и сюрреализму.
+
13 жашында жазып баштаган. Биринчи аңгемелеринин бири балдардын «Ай-Данек» гезитинде басылып чыккан. 2016-жылдын сентябрында Кыргызстандын Жаш жазуучуларынын республикалык фестивалынын лауреаты болгон. Өткөн жылдын жайында tvorchestvo.kg долбоордун алкагында Кыргызстандын заманбап фантастикасы жыйнагында анын  "Город для сталкера" аңгемеси бар. Анын чыгармачылыгы мистика, социалдык драма жана сюрреализмге кайдыгер карабаган адамдарга жагат.
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[Image:Михаил Левантовский.png|Михаил Левантовский]]
+
[[Image:Levantovskii.png|Михаил Левантовский]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
'''Михаил Левантовский'''<br>
 
'''Михаил Левантовский'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
Поэт. Писать начал в детстве. Позже вел блог на "Дизеле" и отправлял свои работы на литературные конкурсы в Москву, Одессу и Костанай. Но первым большим успехом стало участие в бишкекском фестивале музыки и поэзии "Сны о чем-то большем" в 2011 году, где первый самостоятельно изданный сборник стихотворений молодого поэта был полностью раскуплен. С 2013 по 2015-й покорял топ-листы проекта для современных авторов "ЛитКульт". В ноябре 2016-го выпустил свой второй сборник "Министерство идущего снега".
+
Акын. Бала чагынан эле жазып баштаган. «Дизелде» өзүнүн болгун ачып, чыгармаларын Москвага, Одесса, Костанайга адабий конкурстарга жиберген. Бирок анын эң чоң ийгилиги болуп Бишкектеги «Чоң бир нерсе жөнүндө түштөр» аттуу музыка жана поэзия фестивалынын катышуучусу болуп, 2011-жылы жаш акындын биринчи ырлар жыйнагы толугу менен сатылып кеткен. 2013-2015-жылдары  "ЛитКульт" заманбап авторлор үчүн долбоордун топ-барактарын багындырган. 2016 -жылдын ноябрында «Жааган кардын министерствосу» аттуу экинчи ырлар жыйнагын чыгарган.
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[Image:Диана Светличная.png|Диана Светличная]]
+
[[Image:Svetlichnay.png|Диана Светличная]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
'''Диана Светличная'''<br>
 
'''Диана Светличная'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
По образованию журналист. Начала писать в третьем классе. В 2010 году победила в конкурсе "Сетевая литература" с циклом рассказов "Желуди в бокале". Дошла до финала центральноазиатского форума Open Central Asia Book Forum с рассказом "Шахноза". Светличная частенько пишет на разных престижных зарубежных площадках, например, в "Снобе".
+
Билими боюнча журналист. 3-чү класста жазып баштаган. 2010-жылы «Тармактык адабият» конкурсунда «Желуди в бокале (Бокалдагы буурчактар » аңгемелер цикли менен жеңген. «Шахноза» аңгемеси менен Open Central Asia Book Forum деген борбордук Азиялык форумдун финалына жеткен. Светличная тез-тез ар түрдүү кадырлуу чет өлкөлүк аянтчаларда жазат, мисалы, «Снобеде».
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[Image:Кристина Убайдуллаева.png|Кристина Убайдуллаева]]
+
[[Image:Kristina.png|Кристина Убайдуллаева]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
'''Кристина Убайдуллаева'''<br>
 
'''Кристина Убайдуллаева'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
Кристина написала свое первое четверостишие, когда ей было 9 лет. Это было стихотворение про снегиря. Впервые она выступила со своими стихами в 2002 году, когда ей было 13 лет, на конкурсе, организованном Генконсульством РФ в г. Оше, и заняла I место. По большей части творчество Кристины – это любовная и философская лирика. Принимала участие в Международном фестивале "Благовест", который проводился в Кыргызстане, в номинации "Поэзия" в 2006 году (1-е место) и в 2007 году (2-е место). В августе 2008 года прошла обучение в литературной летней школе Ч. Айтматова на Иссык-Куле. В 2013 году участвовала в Литературном фестивале молодых писателей КР.
+
Кристина өзүнүн биринчи  төрт сап ырын тогуз жашында жазган. Ал снегирь жөнүндө ыр болчу. Ал 2002-жылы 13 жашында Ош шаарындагы РФ Генконсульствосу менен уюштурулган конкурста өзүнүн ырлары менен биринчи жолу сахнага чыккан, 1 орун алган. Көбүнчө Кристинанын чыгармачылыгы – сүйүү жана философиялык лирика. Кыргызстанда өткөрүлгөн эл аралык «Благовест» фестивалында 2006-жылы «Поэзия» номинациясында (1-чи орун) жана 2007-жылы (2-чи орун) катышкан. 2008-жылы августта Ысык-Көлдөгү Ч. Айтматов атындагы адабий окуу жайында окуган. 2013-жылы КРнын жаш жазуучулар адабий фестивалына катышкан.
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li>
 
<li>
−
[[Image:Артем Хегай.png|Артем Хегай]]
+
[[Image:Hegai.png|Артем Хегай]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
'''Артем Хегай'''<br>
 
'''Артем Хегай'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
Артем с самого детства писал страшилки. После первой публикации в газете «Ай-Данек», прошел обучение в летней школе им. Чингиза Айтматова и начал писать в жанрах «фантастика» и «фэнтези». Свою первую книгу, сборник рассказов «Шкатулка с зеркалами», Артем писал 12 лет. Затем рассказы были напечатаны в нескольких столичных журналах, вошли в альманах «Много языков – один мир», а также в сборник «Новые писатели: проза, поэзия, литература для детей, драматургия, эссе».
+
Артем жаш кезинен коркумуштуу окуяларды жазган. «Ай-Данек» гезитинде биринчи жарыялоодон кийин Чыңгыз Айтматов атындагы окуу жайда окуп, «фантастика» жана «фэнтези» жанрларында жазып баштаган. Өзүнүн биринчи китебин, «Шкатулка с зеркалами (Күзгүлөрү менен кукутуча)» деген аңгемелер жыйнагын Артем 12 жыл жазды. Андан кийин аңгемелер кээ бир борбордук журналдарда басылган, «Много языков – один мир ( Көп тилдер – бир дүйнө») альманахка кирген, ошондой эле «Жаңы жазуучулар: проза, поэзия, балдар үчүн адабият, драматургия, эссе» жыйнагына кирген.
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
Строка 956: Строка 932:
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px">
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px">
 
<div class="row">
 
<div class="row">
−
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric">6 книг, от которых становишься добрее</div>
+
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric">Окугандан кийин мээримдүү кыла турган 6 китеп</div>
 
</div>
 
</div>
  
−
{{center|Есть книги тяжелые и темные, а есть такие, которые словно наполняют тебя изнутри солнечным светом, вызывают улыбку и делают чуть счастливее — а значит, чуть лучше и добрее.}}
+
{{center|Оор жана күңүрт китептер да болот, ошол эле учурда сенин жан дүйнөңдү күн нуруна толтуруп, жылмаюу тартуулап,бир аз да болсо бактылуу, демек бир аз да болсо мээримдүү кыла алган китептер бар.}}
  
 
<ul class="example-orbit" data-orbit data-options="animation:slide; pause_on_hover:true;animation_speed:500;navigation_arrows:true; resume_on_mouseout: true; timer_speed:4500;">
 
<ul class="example-orbit" data-orbit data-options="animation:slide; pause_on_hover:true;animation_speed:500;navigation_arrows:true; resume_on_mouseout: true; timer_speed:4500;">
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[Image:Вино изодуванчиков.jpg|Рэй Брэдбери «Вино из одуванчиков»]]
+
[[Image:Vinoizoduv.jpg|Рэй Брэдбери «Каакымдын шарабы»]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
−
'''Рэй Брэдбери «Вино из одуванчиков»'''<br>
+
'''Рэй Брэдбери «Каакымдын шарабы»'''<br>
−
<small>Войдите в светлый мир двенадцатилетнего мальчика и проживите с ним одно лето, наполненное событиями, радостными и печальными, загадочными и тревожными; лето, когда каждый день совершаются удивительные открытия, главное из которых — ты живой, ты дышишь, ты чувствуешь. Нестареющая классика, которая подарит вам солнечное настроение даже в дождливый день.
+
<small>Он эки жаштагы баланын жаркын  дүйнөсүнө аралашып, аны менен кубанычтуу жана кайгылуу, табышмактуу жана коркунучтуу окуяларга толгон бир жай мезгилин чогуу жашаңыз; сен ар бир күнү укмуштуудай ачылыштарды жасасаң бул – жай мезгили, анын эң башкысы – сен тирүүсүң, сен дем чыгарып, сен сезип атасың. Эскирбеген классика, сизге жамгырлуу күнү да, күн нурлуу маанай тартуулайт.
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[Image:Полианна.jpg|Элинор Портер «Поллианна»]]
+
[[Image:Poliana.jpg|Элинор Портер «Поллианна»]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
'''Элинор Портер «Поллианна»'''<br>
 
'''Элинор Портер «Поллианна»'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
Легко ли видеть в жизни только светлые стороны? Наверное, все же нет: ведь мы все такие взрослые, обремененные кучей проблем и прекрасно знаем, что хорошего много не бывает. Но, если сделать радость игрой, а потом и принципом жизни, возможно, мы сумеем по-другому взглянуть на действительность? История Поллианны — самый настоящий антидепрессант.
+
Жашоонун жаркын жактарын эле көрө алуу жеңилби? Балким, андай эместир: кантсе да биз  көйгөйлөрү толтура  чоңдордон эмеспизби, жакшы нерсе көп болбосун  эң сонун  билебиз. Бирок, кубанычты оюндан, андан кийин турмуштук принциптерден жасай алсак, анда чындыкка башкача көз караштан карай алабызбы? Поллианнанын тарыхы – чыныгы антидепрессант.
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[Image:Маленький принц.jpg|Антуан де Сент-Экзюпери «Маленький принц»]]
+
[[Image:Malenkiiprinz.jpg|Антуан де Сент-Экзюпери «Кичинекей принц»]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
−
'''Антуан де Сент-Экзюпери «Маленький принц»'''<br>
+
'''Антуан де Сент-Экзюпери «Кичинекей принц»'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
Если вы с ужасом понимаете, что стали слишком взрослыми — перестали смотреть на звездное небо и задавать вопросы, начали измерять жизнь цифрами, разлюбили цветы — перечитайте «Маленького принца». Это одна из тех книг, которые способны вернуть человеку самого себя.
+
Эгер сиз абдан чоңоюп калганыңызды жүрөксүү менен түшүнүп, жылдыздуу асманды карап, суроо бергенди  токтотуп, жашоону сандар менен өлчөп, гүлдөрдү жактырбай баштасаңыз, анда «Кичинекей принцти» окуңуз! Бул китеп адамдын өзүнө өзүн кайрып берген китептердин бири.
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[Image:Чужак.jpg|Макс Фрай «Чужак»]]
+
[[Image:Chujak.jpg|Макс Фрай «Чоочун»]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
−
'''Макс Фрай «Чужак»'''<br>
+
'''Макс Фрай «Чоочун»'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
Фантастика и мистика, детективный сюжет и сказочные подробности, ироническая пародия и философская притча тщательно перемешаны и щедро сдобрены юмором, который с самого начала стал своеобразной визитной карточкой автора. Обыкновенный трамвай может оказаться средством для путешествий между мирами, а город, привидевшийся во сне, — сногсшибательной реальностью.
+
Фантастика жана мистика, детективдүү сюжет жана жомок, ирониялык пародия жана философиялык притча кылдаттык менен аралаштырылып, кенендик менен юмор аябай кошулган бул чыгарма автордун визиттик карточкасы болуп калды. Кадимки эле трамвай дүйнөлөрдү аралаган саякат  киресине, ал эми  түштөгү шаар – укмуштуудай чындыкка айланат.
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[Image:Рай гдето рядом.jpg|Фэнни Флэгг «Рай где-то рядом»]]
+
[[Image:Raigdetorydom.jpg|Фэнни Флэгг «Рай где-то рядом»]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
'''Фэнни Флэгг «Рай где-то рядом»'''<br>
 
'''Фэнни Флэгг «Рай где-то рядом»'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
Концентрат обычного человеческого счастья ждет вас в романе Фэнни Флэгг. Только что неутомимая Элнер взобралась на фиговое дерево, чтобы собрать сладких спелых плодов, а в следующий миг она уже энергично общается с Господом Богом и обитателями Рая. Между тем на земле без Элнер начинается настоящий переполох. Потрясающе светлая книга о том, что рай действительно рядом — среди людей, которых мы любим.
+
Сизди адам бактысынын концентраты  Фэнни Флэггдин романында күтөт. Чаалыкпаган Элнер бышып турган жемишти жыйноо үчүн инжир дарагына чыгып, бир көз ирмемде Кудайдын өзү, Бейиштин жашоочулары менен сүйлөшөт. Ал учурда Элнер жок, жер бетинде чаң тополоң башталат. Таттуу Бейиш чындап  эле жаныбызда болгондой, биз сүйгөн адамдардын арасында болгондой сезим таруулаган жаркын чыгарма.  
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
 
</li>
 
</li>
 
<li class="active">
 
<li class="active">
−
[[Image:Мой дедушка был вишней.jpg|Анджела Нанетти «Мой дедушка был вишней»]]
+
[[Image:Moidedushka.jpg|Анджела Нанетти «Алча менин чоң атам»]]
 
<div class="orbit-caption-sn">
 
<div class="orbit-caption-sn">
−
'''Анджела Нанетти «Мой дедушка был вишней»'''<br>
+
'''Анджела Нанетти «Алча менин чоң атам»'''<br>
 
<small>
 
<small>
−
Старик Оттавиано посадил вишневое дерево, которое стало лучшим другом его внуку. И так появилась на свет история о необычном дедушке, который умел слушать растения и верил, что «человек не умирает, пока вишневые деревья продолжают жить для него». Крохотная книга, доказывающая простую мысль: жизнь есть чудо.
+
Старик Оттавиано отургузган алча дарагы небересинин ынак досуна айланат. Мына ошонтип «алча дарагы ал үчүн жашаган адам өлбөйт» деген ойго ишенип, өсүмдүктү уга билген өзгөчө чоң ата тууралуу тарых жаралат. Чоң турмуштук : өмүр керемет – маанини далилдеген кичинекей китеп.
 
</small>
 
</small>
 
</div>
 
</div>
Строка 1020: Строка 996:
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px">
 
<div class="sbstyle" style="margin-top:20px">
 
<div class="row">
 
<div class="row">
−
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric">Отгадайте писателя с бородой</div>
+
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric">Сакалчан жазуучуну тапкыла</div>
 +
</div>
 +
{{center|[[file:Pisatelsborodoikg.jpg|Сакалчан жазуучуну тапкыла]]}}
 +
</div>
 +
<div class="sbstyle">
 +
<div class="row">
 +
<div class="large-10 small-10 large-centered small-centered columns rubric" style="margin-top:20px">Тестти өтүңүз</div>
 
</div>
 
</div>
−
[[file:Отгадайте писателя с бородой-01.jpg]]
+
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 
</div>
 
{{lang|Мировая литература: Я читатель}}
 
{{lang|Мировая литература: Я читатель}}

Текущая версия на 09:10, 22 октября 2018

Сүрөтчү М. В. Нестеров

Көркөм адабиятты окуунун эмне зарылчылыгы бар? Бул суроого ар кимдин жообу бар экени шексиз. Илимпоздор ар бирибиздин келечегибиз китеп окуу менен тыгыз байланышта деп эсептешет. Кантип? Чыгармада түшүнүксүз, бейтааныш нерселер толтура да? Эмне себептен улуу немец акыны Иоганн Вольфганг Гете 80 жашка чыгып да, чындап окуганды өздөштүргөн жокмун деп айткан?

Мына ушул жана башка суроолорго аталган бөлүм жооп табууга көмөктөшөт.


Азыркы мезгилде адамдар чындап эле абдан көп окушат.Эсепсиз кабарлар, жаңылыктар, Интернеттеги сүйүктүү блогдор…Бирок китепти эч нерсе алмаштыра албайт. Так мына ушул китеп окуу адамды өнүктүрөт, башка эч бир жол-ыкма китептей жардам бере албайт. Китеп окуу – улгайган кезде да жандуу эс-акылды сактап калуунун универсалдуу ыкмасы болуп саналат. Сөздү ойдогу образдарга которуу когнитивдүү функцияларга таасирин тийгизет. Окуп жаткан учурда сөз байлыгың кеңейип, эске тутууң жакшырып, өзүң да кызыктуу баяндамачыга айланасың.

Эң көп которулган авторлор

Башинда

Окурман деген ким?

Сүрөтчү Даниэл Зекин
Окурман — китеп окуган, чыгарма окуу менен алектенген адам.
 (С.И. Ожеговдун сөздүгү боюнча)

Китепти ар бир сабаттуу адамга түшүнүктүү деп ойлойбуз … Тилекке каршы андай эмес. Эмне себептен?

Себеби чыныгы окурман өзүнүн көңүлүн төшөп, өзүнүн бүткүл жан дүйнөсүнүн мүмкүнчүлүктөрүн жумшап, ал китепти түшүнүү үчүн зарыл болгон рухий байлыгын багыттай алат. Чыныгы окуу басылып чыккан сөздөрдү аң сезим аркылуу өткөрүү эмес, ал кунт коюп көңүл төшөөнү, автордун үнүн чындап укусу келген каалоону талап кылат. Бир гана акыл жана курулай элестетүү окуу үчүн жетишсиз. Жүрөк менен сезип-туюп, жүрөктөн кабыл алуу керек.

(Е. Ильин, философ).

Белгилүү жазуучу Владимир Набоков АКШда окутуучу болуп иштеп жүргөн учурунда студенттерине чыныгы окурманды аныктоо үчүн тест сунуштачу экен — окурманга он аныктама берип, алардын ичинен «чыныгы окурманды» тандап алуусун тапшырчу. Сунушталган аныктамалардан өзүңөргө туура келгенин тандап алгыла.


Аныктамалар болжол менен төмөнкүдөй болгон:

  • Окурман – бул китеп сүйүүчүлөр коомунун мүчөсү.
  • Окурман өзүн адабий чыгарманын каарманына салыштырат.
  • Окурман социалдык-экономикалык аспектиге көңүл топтоосу зарыл.
  • Окурман окуялары жана диалогдору бар чыгарманы жакшы көрөт.
  • Окурман адегенде экрандан көрүп, анан барып китеп менен таанышат.
  • Окурман жаңы баштаган автор болушу керек.
  • Окурмандын элестетүүсү өнүккөн болуш керек.
  • Окурманга эске тутуу керек.
  • Окурмандын сөз байлыгы бай болушу зарыл.
  • Окурман искусствону сүйүшү керек.
Icon.png

Адабиятка таланттуу жазуучулар сыяктуу, таланттуу окурмандар да керек. Чыныгы образ, чыныгы окуяларды, чыныгы сөздү издеп өзүнүн бүткүл жан дүйнөсүн толгонткон учурда так мына ушул таланттуу, сезгич, чыгармачылык кыялдануулары бар окурмандарго автор таянат. С. Я. Маршак

Icon.png
Окуу – бул али эч нерсе эмес. Эмнени, кантип окуу – башкы иш мына ушул. К. Д. Ушинский


Icon.png
Жакшы китептерди шашпастан, кылдаттык менен окуп, эмне жазылгандыгын сезип окуш керек. Г. Торо


Icon.png
Жазуучу китептин жарымын гана жазат, калган жарымын окурман жазат. Д. Конрад


Icon.png
Ойлонуп окуган окурман үчүн китеп окуу чочун адамдын ой жүгүртүү образын билип, түшүнүп, анын жан дүйнөсүнө үңүлүп, аны менен достошууга аракет жасоо. Г. Гессе


Icon.png
Окуу – эч нерсе эмес. Аңдап окуу бир нерсе. Аңдап, сезип окуу — жетишкендик.. А. С. Пушкин


Кантип туура окуу керек

  • Chit1KG.jpg
  • Chit2KG.jpg
  • Chit3KG.jpg
  • Chit4KG.jpg
  • Chit5KG.jpg
  • Chit6KG.jpg
  • Chit7KG.jpg

Кантип туура окуу керектиги тууралуу кеңеш: «Окуганды иш жүзүндө колдонгула!». Антпесе баары текке кетет.


Башинда

Китеп эмнеден турат

Chit8KG.jpg
Chit8KG.jpg

Чыныгы окурман китеп эмнеден турарлыгын, курамы кандай экендигин, ал эмне жөнүндө экендигин биле алат. Ал көптөгөн китептердин арасынан керектүүсүн, кызыктуусун тандап алууну билет. Керектүүнү жаңылбай кантип туура тандап алууга болот?

Көрсө, жөпжөнөкөй экен. Китеп өзү тууралуу өзү бардыгын айтып бере алат. Ал үчүн китептин элементтери менен таанышуу керек (же анын курамдык бөлүктөрү менен), ал бизге тиги же бул китеп эмне тууралуу айтып бере тургандыгын, кызыктуу же кызыксыз экендигин алдын ала билип алабыз.
«Маалыматтык маданият сабагы» видеосу

Видео китептин түзүмү жана анын ар бир элементинин кызматы жөнүндө айтып берет.

Китептин арасына салынуучу тасма. Аны кантип жасоого болот?

Китеп үчүн жөнөкөй жана ыңгайлуу тасма. Оригами япон тилиндеги «Ору» – сөзү которгондо «бүктөө» жана «ками» – «кагаз» деген сөздөн келип чыкканын билесизби?

Жаңы маалымат технологиялары китептин өнүгүшүнө таасирин тийгизди. Электрондук китептер: окуу китептери, маалымдамалар, энциклопедиялар. Электрондук китеп — электрондук түрдө берилген тексттик маалыматты чагылдырууга арналган компакттуу планшеттик компьютердик куралдардын жалпы аталышы.

Копьютерден китеп окуу тууралуу

Chit9.png
Компьютер жана «Интернет» тармактарынын жардамы менен үйдө олтуруп алып эле көптөгөн китептер менен таанышууга болот. Ар бир эле адамдын үйүндө бай китепканасы жок же көп сандагы китептерди сатып алууга мүмкүнчүлүгү болбойт. Китепканага барууга дайыма эле убакыт табыла бербейт же баргың келбей калган учурлар болот.
Chit10.png

Ысык чай, таттууларды же башка тамактарды коюп алып окуса да болот. Бирок, китепти кол менен кармап окуу эрежеси бар, б.а. көп китептер айрыкча жаңылары жабылып калат же барактары жылып кетет. Бул жагынан компьютер бир топ ыңгайлуу, б.а. эки кол бош болот, башка баракка өтүш үчүн мезгил-мезгили менен гана басып коёсун.

Chit11.png

Интернет азыр бардыгыбызга эле жетикиликтүү болуп калды, мунун дагы бир артыкчылыгы бар. Тексттен жаңы сөздөр көп жолугат, мындай сөздөрдү сөздүктөн издеп отурбай, жөн гана – Googleду ачып, анын маанисин бат эле таап алсаң болот.

AlReader программасынын терезеси

Көп учурда китептен жазып алгың келген, кооз, канаттуу сөздөрдү жолуктурууга болот. Ушул максатта жаккан цитаталарды окшуп ала турган тексттик файл бар. Бул сүйлөмдөрдү жазып алуу үчүн дептер, калем сап издеп отурбай – тексттик файлды ачып, ал жакка көчүрүп коёсун. Компьютерде отуруп окуган окурмандар эң ыңгайлуу программа катары AlReaderди эсептешет (расмий сайт: http://alreader.kms.ru/)


Башинда

Ойлонуп окуу

Китеп окуунун маңызы, аны жөн гана окуп коюуда эмес, ойлонуп, китептин идеясын түшүнүп окууда жатат. Ойлонуп окуу – бул өнүктүрө турган эң маанилүү көндүм. Эмне себептен:

  1. Бул биз эмне үчүн китеп окуй турганбызды түшүнүүгө жардам берет.
  2. Сынчыл ойломду, карым-катыш жана түшүнүү көндүмдөрүн өнүктүрүүгө түрткү берет.
  3. Жогорку окуу жайларындагы окутууда башкы аналитикалык курал катары эсептелет.
  4. Маалымат толтура азыркы дүйнөдө жашап кетүүгө жардам берет.

Белгилүү маданияттаануучу Д.С. Лихачев жазат: «Ар бир адам өзүнүн интеллектуалдык өнүгүүсүнө (мен баса белгилейм – милдеттүү) кам көрүүсү керек. Бул анын өзү жашаган коомдун астында, өзүнүн астында милдети. Интеллектуалдык (бирок, албетте, жалгыз эмес) өнүгүүнүн негизги ыкмасы – окуу». Аны психолог Б. М. Теплов колдойт: «Көркөм чыгарманы түшүнүү – бардыгынан мурда аны сезип, эмоционалдык жактан туюп, ошонун негизинде анын үстүнөн ой жүгүртүү».

Электрондук китептин иштеп чыгуучусу Amazon Kindle Джейсон Меркоски белгилейт:

«Окуунун эки түрү бар: үстүртөн жана терең. Сиз кандай контент колдонгонуңузга карабастан, сиз аны өздөштүргүңүз келсе, тереңдеп, маңызына сүңгүп, улам андан ары тереңдеп окуш керек. Биз маалыматты аң сезим үчүн зыяндуу азыкка айландырбашыбыз керек. Китептер виртуалдык чындык эмес, бул жөнөкөй курал, бирок ал мээнин бардык мүмкүнчүлүктөрүн пайдаланууну талап кылат». Ойлонуп окуу тууралуу анча чоң эмес «даймонд» форматында адабий чыгарма жазууга болот.

Даймонд

Даймонд
Ойлонуп окуунун куралдары

Адабият боюнча предметтик стандарттарда ойлонуп окуу менен байланышкан бир катар билгичтиктер талап кылынат жана окуучулар төмөнкүлөрдү аткарышсааларга жетишүүгө болот:

  • текст боюнча суроо берет жана аларга жооп берет;
  • чыгармадагы көркөм сөз каражаттарын, поэтикалык образдарды кабыл алат жана алардын чыгармадагы ролун аныктайт;
  • өзүнүн пикирин тест аркылуу ырастайт;
  • чыгарманын темасын жана негиги маңызын аныктайт;
  • тексттеги «образдуу» сөздөрдү, сүйлөмдөрдү, моралдык-этикалык жана баа берүүчү лексиканы бөлүп көрсөтөт жана алардын маанисин түшүндүрөт;
  • ар кайсы чыгармалардын каармандарын салыштырат;
  • окуган чыгарманы сүрөттөлгөн окуялар, өзүнүн тажрыйбасындагы каармандар, башка чыгармалар менен байланыштырат;

Бул билгичтиктер иштелип чыгышы үчүн атайын окуу боюнча стратегияларды колдонуу зарыл. Окуунун стратегияларын колдонуу текст менен иштөө, окугандары тууралуу ой жүгүртүү билгичтиктерин калыптандырат; чыгарманын мазмунун түшүнүп, талдоого алуу, окуу материалы менен иштөө ыкмаларына жардам берүүчү процедураларды ишке киргизет.


БАШЫНДА

Окуунун стратегиялары

Суроолор дарагы

Суроолор дарагы

Сизге текст жана автор менен диалог түзүүгө, тереңдетип окуу үчүн суроолорду жазууга жана чыгарманы түшүнүүгө жардам берет.

Түшүнүүгө биринчи кадам – бул тексттеги түшүнүксүз нерселерди бөлүп көрсөтүү жана аны суроо түрүндө жазуу. Ойлонуу менен адам сурайт жана жооп берет. Түшүнүүнүн эң мыкты ыкмасы – бул өз алдынча текстке суроолорду коюу. «Туура окуу» – демек, өзүнө жана каармандарга жөнөкөй, бирок маанилүү суроолорду бере билүү. «Эмне үчүн ал ушундай жасады? Мен ошондой кыла алат белем?» Эгер ушундай болсо, анда сиз чыныгы окурман катары калыптанган болосуз.

Жөнөкөй суроолорду. Аларды өйдөкү бутактарга жайгаштыруу керек тексттен даяр түрдө табууга болот, алар окуган маалыматты таап, кайра айтып берүүнү гана талап кылат (символ). Жоопту тексттен издегиле.

Аналитикалык суроолор (сөңгөктү узата жайгаштыруу керек): бул суролор ар түрдүү байланыштарды тактайт: себеп жана натыйжа, окшоштук жана айырмачылык, мезгилдик байланыштар жана карама-каршылык. Бул суроолор түшүнүксүз (түшүндүрүүгө оор), таң калыштуу, бир тараптуу түшүндүрүүгө болбой турган, окуялар, каармандар, алардын жорук-жосундары тууралуу маалымат жетишпегендей ж.б. суроолор. Эмне себептен?...Кантип?....Эмне үчүн?... Жоопторду пикир туудуруучу ойлордон жана саптардын арасынан издегиле.

Терең суроолор (тамырына жайгаштыруу керек): баа берүү, жалпылоо, жеке кабыл алуу, башка чыгармалар менен байланыш, жеке тажрыйба, реалдуу жашоо боюнча берилген суроолор. Бул суроолор текстти тереңдеп түшүнүүгө арналган суроолор. Жоопту өзүң, өзүңүн турмуштук тажрыйбаң менен байланыштыргыла Кантип байланышат?...Кандай баалуулуктар?...Сиз үчүн эмне маанилүү?... Менин тажрыйбамда эмне бар? Башка чыгармаларда эмне болду?


Текстти тереңдеп түшүнүү үчүн суроо берүү ыкмасы
Chit13KG.jpg

«Ооба» же «жок» деп жеңил жооп берүүгө боло турган суроолор бар, бирок бир тараптуу жооп берүүгө болбой турган суроолор кездешет. Бир тараптуу жооп берүүгө боло турган суроолорду (жөнөкөй суроолор), жана ачык-айкын жооп берүүгө мүмкүн болбой турган суроолорду (көйгөйлүү суроолор) айырмалап алуу зарыл.

Көйгөйлүү суроолор – бул бир тараптуу жооп берүүгө болбой турган, көйгөйлүү суроолор.


Ар кандай суроолорду коюу сизге окуган чыгарманын үстүндө ойлонууга, чыгарманы түшүнүүгө үйрөтөт. Сиз берген көркөм чыгарманын тексти боюнча суроолор мугалим үчүн сиздин текстке канчалык сүңгүп киргендигиңизди, аны талдай билүүңүздү, көйгөйлөрдү көрө алгандыгыңызды, жазучунун терең ойлорун, анын баалуулуктарын таап чыга билүүңүздү аныктоочу диагностикалоо ыкмасы болуп саналат.

Эгер сизге ойлонуп окуу зарыл болсо, анда бул 10 суроо жардам берет.

Ойлонуп окуу үчүн 10 суроо

Экилтик күндөлүк

Бул стратегия автор менен диалог курууга жардам берет: тексттен таасрилүү, кызыктуу жана талаштууларын тандап алуу; суроо берүү, автордун ойлоруна пикирлерди жазуу, аны менен талашып-тартышуу же анын идеяларын өзүнүн ой жүгүртүүлөрү менен колдоо, аны өзүнүн тажрыйбалары менен салыштыруу. Бул чыгарманы, автордун ойлорун талдоого даярдык, мындан тышкары алгачкы иштелмелери, келечекте жазыла турган эссеге байланыштуу ойлорун чиймелөө.

Экилтик күндөлүккө үлгү
Экилтик күндөлүккө үлгү

Кластер жана ойлордун картасы (интеллект-карта)

Бул өзөктүү түшүнүктөрдү, чыгарманы ар тараптуу чагылдыруу үчүн графикалык уюштуруу: каармандар, сюжет, композиция, көркөм кептин өзгөчөлүгү, баалуулуктар. Булар тема боюнча оозеки презентация же жазуу иштери үчүн негиз болуп берет. Бул графикалык уюштургучтар окуп жаткан учурда тема боюнча аңгеме түзүү, чыгарманын каарманына мүнөздөмө берүү, чыгармага карата жеке мамилени билдирүүгө жардам берет.

Кластер түзүүнүн кадамдары:

  1. Борборго өзөк сөздөрдү жазгыла. Теманы айлананын ичине жазгыла.
  2. Өзөк сөздөрдөн жебе-нур сызып, тиги же бул түшүнүктүн маанилик талаасын көрсөткүлө. Түшүнүктөрдү, ассоциацияларды, идеяларды ж.б. өзөк сөздөр жазылган айланага-спутниктерге жазгыла.
  3. Жазуу процессинде түшүнүктөрдүн ортосун байланыштыргыла.
  • Пример кластера по произведению И.С. Тургенева «Муму»
  • Пример кластера по произведению М. Твена «Приключения Тома Сойера»

Эс-тутум картасы

Эс-тутум картасы – түшүнүктөрдүн ортосундагы байланыштарды (себеп-натыйжа, маанилик, ассоциативдик) чагылдырган маалыматтарды сүрөттөөчү графикалык түрдөгү технология.

Интеллект–карта

Интеллект-карта


Интеллект-карта. Түзүлүш эрежелери


Мисалдар

  • Интеллект–картанын мисалдарды. И.С. Тургеневдин «Муму» аңгемеси боюнча интеллект- картанын мисалы.

    Интеллект–картанын мисалдарды. И.С. Тургеневдин «Муму» аңгемеси боюнча интеллект- картанын мисалы.

  • И.С. Тургеневдин «Ася» повести боюнча интеллект-картасы

    И.С. Тургеневдин «Ася» повести боюнча интеллект-картасы

  • Интеллект–карта по теме «Роман»

    Интеллект–карта по теме «Роман»

  • «Адабияттагы ата-эненин насааты» темасы боюнча интеллект-карта

    «Адабияттагы ата-эненин насааты» темасы боюнча интеллект-карта


БАШЫНДА

Алтын текче

Сүрөтчү В. В. Рекуненко


Капталган кара мукаба үн-сөзсүз,
Барактар түпкө кирип, бекемирээк кучакташып,
Китеп кыймылсыз.
Адамдын жылуу колун көздөй култ коюуга умтулат.

Михаил Светлов
Толук окуу зарыл

Окулуп аягына чыга элек аңгемени ыргытып,
Кожоюн чыгып, ачкычты илди.
Бүгүн ал акыркы элүү тыйынын Зоро баатыр менен бир саамга жолугуу үчүн сарптады.
Ал үчүнчү орундун мыктысына, жеке
Ага гана арналган отургучка,
Тыюу салынган бактагы жалбырактарды тытмалап,
Зоро келинчекти кантип уурдай турганын көрүү үчүн отурду.
Он эки сержант жана он капрал
Аны курчап турушат, бирок беткап качып чыгат,
Мына ат үстүндө зоокалар менен сызып баратат.
Элге такалардан чыккан чаң чачылат.
Мына асканын уркуйган жеринде.
Эр жүрөк Зоро душман менен бет келди.
Анткени менен байкуш китеп?
Ушундай муштумдан чыккан катуу соккуну көргөзө алмак беле?


  • Сүрөтчү Bernard Scholl

    Сүрөтчү Bernard Scholl

  • Худ. Bernard Scholl

    Сүрөтчү Bernard Scholl

  • Сүрөтчү Сharles Wysocki I Geoffrey Tristram

    Сүрөтчү Сharles Wysocki I Geoffrey Tristram

Алтын текче – бул сүйүктүү китептер коюла турган текче. «Алтын текче» метафорасын жазуучу Ю. Олеша ойлоп тапкан. Ал адам улам-улам кайрылып тура турган, сүйүктүү китептер жайгашкан орунду атаган. Бул китептер «ушундай жазылган, аларды кечигип, чоңоюп калган учурда окусаңыз, анда сиз үчүн тартуулануучу ырахатты эч качан ала албайсыз – улам чоңойгон сайын анын бардыгы учуп кете берет». Ар бир китепке олуттуу караган адамдын жылдардын өтүшү менен өзүнүн «алтын текчеси» пайда болот. Ал балким болгону тогуз-он китеп болоттур, бирок татыктуу китептер! (А. Крестинский)

Чоңдордун жана балдардын сүйүктүү китептери

Улуу Британиянын жана Американын белгилүү жазуучулары «Жазуучулар өздөрүнүн сүйүктүү китептерин тандашат» деген шарттуу аталыштагы сурамжылоого катышышкан. 125 катышуучунун арасында төмөнкүлөр болгон: Норман Мейлер (Norman Mailer), Стивен Кинг (Stephen King), Энн Патчетт (Ann Patchett), Жонатан Франзен (Jonathan Franzen) жана Жойс Кэрол Оутс (Joyce Carol Oates). Жалпысынан жазуучуларга 544 чыгарма сунушталган.

Топтолгон упайларга жараша бардык мезгилдердин 10 улуу жазуучусу аныкталган:

  1. Лев Толстой – 327
  2. Уильям Шекспир – 293
  3. Джеймс Джойс – 194
  4. Владимир Набоков – 190
  5. Федор Достоевский – 177
  6. Уильям Фолкнер – 173
  7. Чарльз Диккенс – 168
  8. Антон Чехов – 165
  9. Гюстав Флобер – 163
  10. Джейн Остин – 161


Өспүрүмгө эмнелерди окуп берүүгө болот?


БАШЫНДА

Таасирлер, ой жүгүртүү, эссе

Июнь Ли, кытай тектүү америкалык жазуучу

…Окугандан кийин өзүмдү сезген китеп, таң калыштуусу орус китеби болчу, аны мен Кытайда жашаган учурумда окугам, — Иван Тургеневдин кытай тилине которулган «Прозадагы ырлары» …Он эки жашымда мына ушул чыныгы адабият экендигин түшүндүм: кийинчерээк мен туш болгон нерселердин бардыгын Тургенев ойготкон болчу. Прозадагы ырларды кытай тилинде эстеп калып, үзүндүлөрдү айта алчумун, бир аз мурда бул чыгарманы англис тилинде окуп чыктым, Тургенев тартуулаган сезимдерди кайра баштан өткөрүүгө туура келди. Сенин жашооңдогу эң мыкты жазуучулар – булар сенден эч убакта, чоңоюп, башка адамга айланып калган учурда да кетпейт. Жашоодо бир гана жолу жолугуп калып, жакын досторуңан кабар алып тургансып, дайыма кайрыла бересиң.


А. Крестинский («Алтын текчедеги» китеп (О Ю.Олешанын «Үч толмоч» романы тууралуу))

  • Сүрөтчү М. Добужинский Ю. Олешанын «Үч толмоч» китеби тууралуу

    Сүрөтчү М. Добужинский Ю. Олешанын «Үч толмоч» китеби тууралуу

  • Иллюстрации М. Добужинского к книге Ю. Олеши «Три толстяка»

    Сүрөтчү М. Добужинский Ю. Олешанын «Үч толмоч» китеби тууралуу

  • Сүрөтчү М. Добужинский Ю. Олешанын «Үч толмоч» китеби тууралуу

    Сүрөтчү М. Добужинский Ю. Олешанын «Үч толмоч» китеби тууралуу

  • Сүрөтчү М. Добужинский Ю. Олешанын «Үч толмоч» китеби тууралуу

    Сүрөтчү М. Добужинский Ю. Олешанын «Үч толмоч» китеби тууралуу

Эсимде, эжем мага китепти берип жатып, кабагын бүркөп, абдан олуттуу көз карашы менен бул кандай баалулук экендигин баса көрсөткөндөй болгон … Мен китепти кандайдыр бир таң калыштуу толкундануу менен окуп чыккам. Эки сезим мени бийлеп алган: тезирээк андан ары эмне боло тургандыгын билүү жана ырахаттануунун дагы узагыраак созулушун каалоо. Эсимде, китептеги бир учур мени абдан чочутуп койду. Суок Просперону бошотом деп жапайы айбандарды багуучу жайга келгенде, ал жерден карышкырга окшош, адам кейпинен айрылган коркунучтуу жандыкты көрөт. Бул Трех Толстяковдун буйругу менен эчактан бери камакта жаткан илимпоз Туб болчу. Мен бул китеп менен чоңойдум. Аны менен өмүрүмдүн өтө көп кызыктуу бөлүгүн өткөрдүм, ал менин бир бөлүгүм, каармандары – биротоло жакын адамдарым болуп калды. Чыныгы искусство адамды бай жана бактылуу кылат. Мына жомокту эле алалычы – ал мага канчалаган кубанычтарды алып келди! Менин «алтын текчемде» Олешанын жомогу турат.

М. Цветаева («Менин Пушкиним» китебинен)

Сүрөтчү Л. Тимошенко (1903–1976)
]

…Мен Онегинге эмес, Онегинге жана Татьянага ашык болдуп калдым (а балким Татьянага бир аз көбүрөөк), экөөнү тең бирге, сүйүүгө… Алар олтур-ба-ган отургуч, жазмыш экен. Мен ошондо да, ошондон кийин да эч сүйгөн жокмун, өбүшүп аткан учурда, дайыма – ажырашкан учурда да. … Эгер мен кийин өмүр бою биринчи болуп жазсам, биринчи болуп колуму сунсам… анда бир гана менин күндөрүмдүн таңында китептеги шам алдында турган, уйпаланган, көкүрөгүнөн ылдай коё берген чачтары, менин көз алдымдагы Татьяна – өзүнүкүн жасады. Эгер мен кийин кетип аткандарга (дайыма - кетишчү) колуму сунмак турсун, кайрылып карап да койбосом, анын себеби, ошондо бакта Татьяна айкелдей катып турган… Эр жүрөктүүлүктүн сабагы. Сынбастыктын сабагы. Ишенимдин сабагы. Тагдыр сабагы. Жалгыздык сабагы. Кайсы элдерде ушундай – сүйүү каарманы бар: эр жүрөк жана татыктуу, сүйүп – баш ийбеген, алдын ала көрө алган – сүйө билген!.

А.С. Пушкина «Евгений Онегин» романына трейлер. Евгений Oнегин (британ актеру Рейф Файнс) жана Татьяна Ларина ( орус актрисасы А. Шенгелая)
  • Татьяна зоок кечеде

    Татьяна зоок кечеде

  • Татьяна

    Татьяна

  • Татьяна кыштакта жана Петербургда зоок кечеде

    Татьяна кыштакта жана Петербургда зоок кечеде

  • ПЕГАС

    ПЕГАС

  • Геракл жана Денияра

    Геракл жана Денияра

  • Балакай кентавр

    Балакай кентавр

  • Нимфалар

    Нимфалар

  • Вакх жана нимфтердин кезигишүүсү

    Вакх жана нимфтердин кезигишүүсү

  • Кичинекей принц

    Кичинекей принц

  • Кичинекей принц

    Кичинекей принц

  • Кичинекей принц

    Кичинекей принц

Надя Рушева аттуу жаш сүрөтчүнүн чыгармачылыгы тууралуу талашып-тартышып, азыркыга чейин айтып келе жатышат. Ал болгону 17 жыл жашап, искусстводо өз изин калтырып кетти. Ал көп окуп, таасирлерин кагазга түшүргөн: «Мен аларды алдын ала көрө алам…, А.С. Пушкиндин «Евгений Онегин» аттуу романынын каарманы Татьяна Ларина, Рушеванын сүйүктүү каармандары болуп калды. Анын образына сүрөтчү көп кайрылган: Татьянаны бала менен тарткан; сүйгөнүнө кат жазып аткан кызды; балда жаркылдаган айымды. Жаш сүрөтчүнүн сүйүктүү темаларынын бири Байыркы Грециянын мифтеринин жана искусствосунун каармандары болгон. Рушеванын коллекциясын сактоочу Лидия Карнаухованын айтуусу боюнча: «Эллада анын чыгармачылыгынын таза, жаркын булагы болчу. Байыркы Грециянын искусствосу аркылуу ал адам жана жаныбарлардын пропорцияларынын гармониясын, жагымдуу линиянын жеңилдигин өздөштүргөн». Надя Рушеванын китепканасында Антуан де Сент-Экзюперинин «Кичинекей принц» аттуу китеби бар болчу. Сүрөтчү каармандарды өзү кандай көрсө, ошондой кылып тарткан. Башкы каарман арык, көздөрү чоң, тикирейе караган көз карашы бар эле. Ал эми Түлкү окурмандардын астына биринчи ирет адам кейпинде чыккан. Надя Рушева «Кичинекей принц» боюнча бардыгы болуп 30 сүрөт тарткан.



Көркөм окуу деген эмне?

Vir1.png

Көркөм окуу, демек - К.С. Станиславскийдин айтканы боюнча, «сөз менен аракет кылуу» б.а. угуучуга өзүнүн эрки менен таасир этүү (үн, интонация, кептин темпи), текстти ал кандай көрсө, же кандай мамиле жасаса, башкаларды ошондой көрүүгө мажбурлоо. Прозаны (тамсилдерди, аңгемелерди, жомокторду, мифтерди) жана ырларды окуунун айырмачылыктары бар . Жомок, миф, аңгеме, тамсилдерди кантип окуш керек?. Ар бир жанр окуп жатканда көңүл бөлө турган белгилүү бир нюанстарга ээ. Бул аткаруучуга ар бир чыгарма үчүн интонациялык варианттарды издөөгө жардам берет..


Жанр жана кырааты менен окуунун өзгөчөлүктөрү

Жомоктор
Мифтер
Аңгемелер, повесть, романдын фрагменттери
Тамсилдер

Жомоктор

Viraz1KG.jpg

Мисалдар

«Али-Баба жана кырк каракчы» жомогу

Өлгөн ханыша жана жети баатыр жөнүндө жомок. А. С. Пушкиндин жомоктору

Мифтер

Viraz2KG.jpg

Мисалдар

Аңгемелер, повесть, романдын фрагменттери

Viraz3KG.jpg

Мисалдар

Тамсилдер

Viraz4KG.jpg

Мисалдар

Театр жана кино актеру Алексей Николаевич Грибов И.А. Крыловдун «Күзгу жана маймыл» тамсилин окуйт

Григорий Сиятвинда читает басню Ивана Андреевича Крылова «Две собаки»

Ыр кантип окулат

Viraz5.jpg

«Гүлдөрдүн кооздугу жашыл жалбырактар менен ачылган сыяктуу, ырлар чебер окуганда гана өзүнүн күчүнө кирет», – деп айткан индия акыны Рабиндранат Тагор. Прозалык чыгарманы окуган учурда да, лирикалык ырларды окуган учурда да тек гана сөздү айтып коюу жетишсиз. “Лирика” деген аталыштын өзү поэтикалык чыгармалар адегенде лиранын коштоосунда аткарылгандыгын эске салат. Поэтикалык эргүүнүн символу сыйкырдуу канаттуу ат Пегас болуп саналат. Анын ата-энелери деңиз кудайы Посейдон менен горгона Медуза болгон. Ат шамалдай тез учкан. Тоодо жашаган. Такасы менен жерди бир тээп Гиппокрендин («Аттын булагы») булагын чыгарат, анын суусу акындарга эргүү берет. Мына ошондуктан «Пегасты токунуу» – эргиген ырларды жазуу, дагы кенен маанисинде – акын болуу.

Viraz6.png

Дүйнөлүк маданиятта Пегас – бул эргүүнүн символу жана бардык чыгармачыл адамдардын колдоочусу. Поэтикалык чыгармаларды жаратууу менен аларды көркөм аткаруу да чыгармачылык процесс болуп саналат. Көркөм окуу көркөм триаданын жардамы менен ишке ашат: окуу техникасы, окуу логикасы жана эмоционалдык-образдык көркөмдүк. Кептеги көркөмдүүлүктүн башкы каражаты – чыгарманын интонациясы. Интонация текстти аңдоодон, автордун оюн, ниетин түшүнүүдөн жана каармандарга, алардын жорук-жосундарына, окуяларга карата аң сезимдүү мамиледен кийин келип чыгат.

Схема «Көркөм окуунун компоненттери»


Көркөм окуунун өз ара байланыштагы үч компоненти

  1. Кеп техникасы. Үн менен иштөө, үндү башкара билүү (акырын-катуу, тез-жай), дикция, тыбыш, сөз, фразаларды так жана туура айтуу (бул кеп техникасы жана орфоэпиялык сабаттуулук).
  2. Кеп логикасы. Логикалык тактык – бул логикалык басым жана логикалык тынымдарды коюу. Ырларда ыргакты сактоо үчүн тынымды саптардын аягына коёт, маанини берүү жана логикалык басым үчүн ортосуна коюлат. Логикалык басым түйүндүү маанини алып жүрүүчү сөзгө коюлат.
  3. Логикалык тыным – сөздү үн менен бөлүү, сөзгө үн менен басым жасоо.
  4. Эмоционалдык-образдык көркөмдүүлүк – маанайды, сезимдерин, автордун ойлорун: бул жерде – ойго батуу, бул жерде – кубаныч, суктануу, куштарлануу, кайгыны берүү ж.б.


Ыр эмне үчүн окулат

Viraz8.jpg

Ыр деген эмне?

Биздин жүрөгүбүздүн кагышынын музыкасы?

Биздин акылыбыздын сырдуу обонубу?

Акыл жана кыялдын бийиби?

Ыр, сен эмнесиң?

Сен – суктануусуң! Сен – жарк эткен нурсуң!

Көз ирмемге ачылган түбөлүктүүлүпү?

Сырдуу дүйнө менен ачылыштын биригүүсүбү …

– Ооба! – Ыр макул болот!

– Мына ушунун бардыгы

Менмин – мен экендигим шексиз! Мен – эргүүмүн!

Мен жарк эткен нурмун!

Мен Кайталангыс кайталануумун.

Бирок, угулуп-угулбастан кошумчалайт.

Балким, мен курулай эле көтөрүп айтып аткандырмын.

Мен – болгону маңызсыз калжыракмын.

Эгер менин окурманым жок болсо.

Сен эргип, нурланып,

Сен менин окурманымсың, жан дүйнөңү талант аралаган.

Сен көкүрөктөгү жүрөгүмдөн да керектүүсүң.

Күтөм. Кел.

Б. Заходер


А.С. Пушкиндин «Сизди сүйгөм» ырынын кол жазмалары

Ырлар биздин жан дүйнөбүздү бакубаттантып эл тим бобостон, мээбизди да өнүктүрөт. Ливерпуль университетинин изилдөчүлөрү (Улуу Британия), В. Шекспир, У. Вордсворт, Том Стернз Элиоттун жана башка англис поэзиясынын каймактарынын чыгармаларын окуган адамдарга байкоо салуу эксперимент жүргүзүүчүлөр алардын мээси кандай иштей турганын талдоого алышкан. Көрсө, поэзияны окуган учурда нейрондор ар бир сөзгө көңүл бурат экен. Айрыкча мээ өзгөчө поэтикалык саптарга таасирленет экен.

Жогорку поэзия илимпоздор таап чыккандай мээнин ашыкча козголуусун пайда кылат. Кадыреес эмес сөздү же сүйлөмдүн үстүндө иштөө менен мээ баштапкы абалына кайтып келбестен, кандайдыр бир кошумча импульсту сактап, ал андан ары окууга түртөт.

Актер жана режиссер А.Белый А.С.Пушкиндин – "Сизди сүйгөм..." деген ырын кыскаметраждауу тасмада окуп жатат


Көркөм окууну катыра окугандардан үйрөнөбүз

Чыгарма китептин барактарынан сахнага кадам ташташы үчүн, анын үстүнөн иштөө зарыл, аны сезүү керек. Бул чыгармачылык – ырды эл астында окуу – балким, кызыгуу болушу мүмкүн. Ырды мыкты окугандарды укканда ал эмне тууралуу сүйлөп атканын көрүп тургандай болосуң, мурда тааныш чыгарманы жаңыдан түшүнөсүң, аткаруучунун маанайына сүңгүп киресиң. Ыр окугандардын видео жазууларын көрүп, адиожазууларды угуп чыгарманы туура интонациялык боёк менен окууну үйрөнүүгө болот.

Көркөм окуган жаштарга кеңеш

Байыркы грек Орфейиндей кооз сүйлөгөн акындар сөздөрү менен өзүнө тартып, кудайындай сыйынууга мажбурлашкан. Азыр да так, кооз сүйлөй алган адамдар бизнесте чоң ийгиликтерге жетишип, айланасындагылардын ишенимдерине кире алышат. Ошондуктан өзүңдүн кебиң, сүйлөө жөндөмүңдүн үстүндө иштөө керек. Эгер ырды кантип көркөм окууга боло тургандыгын билгиң келес, анда төмөндө берилген кеңештерге назарыңарды бургула.

Көркөм окуган жаштарга кеңеш
Көркөм окуган жаштарга кеңеш

«Кандай гана кызыктуу чыгарма! Сен абдан сонун окудуң!», – деп көркөм окуган адамга айтыш үчүн бир катар сунуштарды эске алуу зарыл.

  • Ырдын авторун жана аталышын айтууну унутпагыла.
  • Ырдын мазмунун жана ырдагы маанайды түшүнүүгө аракеттенгиле.
  • Тыныш белгилерине көңүл бургула..
  • Ырдын ар бир сабында түйүндүү сөз же сүйлөмдү аныктагыла.
  • Кайсы жерде жана кандай тыным сактала турганын ойлонгула.
  • Унутпагыла: сиз эмнени окуп атканыңызды да, кантип окуп атканыңызды да угушат.

Дикциянын тактыгы

Наталья Козелкова, Оrator Clubдын окутуучусу, тренер коммуникация жана үндү тарбиялоо боюнча машыктыруучу, диктор жана телеалыпбаруучу дикцияны кантип жакшыртуу жана оңдоону көрсөтөт. Педагогдун үлгүлүү кеби, практикалык кеңештери, мисалдар, көнүгүүлөр аркылуу өткөн мастер-класстарынан улам ал белгилүү болгон.

Көркөм окугандарга кеңеш

БАШЫНДА

Глоссарий

Лихачёв Дми́трий Серге́евич (1906-1999) — филолог, культуролог, искусствотаанучу. Ишмердүүлүгүнүн бардык жылдарында маданияттын жигердүү сакчысы, адеп-ахлактын, руханияттын пропагандалоочусу болгон.
Патетикалык [тэ]. Жалындуу, толкунданган, пафостуу. Патетикалык тон. Патетикалык кеп. Патетикалык симфония.
Проза — кара сөз, көркөм кептин бир түрү, ыр түрүндө эмес айтылуучу кеп.
Рекуненко Валентин Васильевич – – украиндик сүрөтчү, жомоктордун сюжетине сүрөт тартат.
Триллер (от англ. thrill — нерв дирилдөөсү, толкундануу), окуялуу фильмдин өзгөчө тиби, анын максаты – көрүүчүлөргө коркуу, толкундануу жаратуу..
Классика (латын тилинен classicus – үлгү, биринчи класстагы) – улуттук жана дүйнөлүк маданият үчүн мааниси зор, белгилүү жана жалпыга таанылган адабият жана искусство чыгармалары.
Нарратив (англ. narrative – аңгеме, повесть). Маанилүү окуяларды сүрөттөө жолу менен фактыларды берүү.
Фэнтези – негизинде мифологиялык жана жомоктук мотивдер жаткан көркөм чыгармалардын жанры. Илимий фантастикадан айырмаланып, дүйнөнү жана каармандардын мүмкүнчүлүктөрүн рационалдык көз караштан түшүндүрүүгө аракеттенбейт.

Библиография

  • Элиот. Дж. Мировая литература в инфографике. – СПб: Питер, 2017. – 160 с.
  • Бьюзен Т. и Б. Супермышление. – Минск: ООО «Попурри», 2003. – 304 с.
  • Граник Г.Г., Борисенко Н.А. Понимание текста на уроках русского языка и литературы. Журнал «Русский язык» №23/2007. Дата посещения 13.11.2017. http://rus.1september.ru/article.php?ID=200702304
  • Кучма А. О чтении книг за компьютером. Сайт To Tell The Truth. //http://gimrock.blogspot.ru/2012/03/blog-post_15.html. Дата публикации 15 марта 2012 г. Дата посещения 13.11.2017.
  • Любопытные факты о книгах. Сайт SOFTMIXER. Сетевой журнал. Доступно: //http://www.softmixer.com/2014/04/blog-post_14.html Дата посещения 29.10.2017.
  • Методика выразительного чтения. – М.: Просвещение, 1977. – 176 с.
  • Пеннак Д. Как роман: Эссе / Пер. с фр. Н.Шаховской. — М.: Самокат, 2005. — 190 с.
  • Художник Михаил Нестеров. Картины. Сайт: http://www.liveinternet.ru/users/5219213/post286420286//
  • Я – сыщик. Читаем и вчитываемся. Сайт iTrex. Languageservices//Доступно: https://itrex.ru/news/ya-syshchik/

Пайдалуу шилтемелер

Четкость дикции: Сайт «Ютуб» [Электрондук ресурс] // URL: https://youtu.be/heEHPmRDKGE Наталья Козелкова, преподаватель Orator Club, тренер по коммуникации и постановке голоса, диктор и телеведущая. Образцовая речь педагога, практические советы с примерами и упражнениями сделали её мастер-классы популярными. Другие уроки педагога можно посмотреть и скачать для использования, перейдя по ссылке.
Читаем книги на компьютере: Сайт: «To Tell The Truth» [Электрондук ресурс] // URL: .// http://gimrock.blogspot.ru/2012/03/blog-post_15.html.
КНИЖНЫЕ ПОЛКИ #1: МОИ САМЫЕ ЛЮБИМЫЕ КНИГИ: Сайт «Ютуб» [Электрондук ресурс] // URL: https://youtu.be/GVpQuAV4hmc
Моя Домашняя Библиотека II Любимые книги x Anthony Uly: Сайт «Ютуб» [Электрондук ресурс] // URL: - https://www.youtube.com/watch?v=IvWl1Tj_9F0

Ойлонуп окуу жөнүндө
Chitat1KG.png
Chitat2KG.jpg
Chitat3.png
Окурмандын укуктары

1) Окубай койгонго укуктуусуз;
2) Кызыксыз жерлерин таштап, секирип кетүүгө укуктуусуз;
3) Эгер китеп жакпаса аягына чейин окубай коюуга укуктуу!;
4) Бир китепти канча кааласа, ошончо кайра-кайра окуганга укуктуу!;
5) Колуна тийгенди окуганга укуктуу;
6) «Башы чыкпай» окуганга укуктуусуз;
7) Жер тандабай окуганга укуктуу;
8) Үн чыгарып окуганга укуктуу;
9) Каалаган жерден баштап окуганга укуктуу (сиз китепти аягынан баштап окусаңыз да болот).;
10) Окуганыңыз тууралуу үн катпай коюуга укуктуусуз;
11) Өзүңүздүн ойлоруңуз жана таасирлериңизди бөлүшө аласыз; Башкысы – окугандан ырахат ала билүү.

(Д. Пеннак «Роман сыяктуу». – М.: Самокат, 2005)

Кантип натыйжалуу окууга болот?
Chitat4.png

1. Китеп көп болсо
Киришүүдөн мурда көп китепти үйүп алуудан өткөн жаман нерсе жок. Жакшысы бир-эки китеп сатып алып, каалоо пайда болгондо дагы кызыктуусун таап окуган оңдуу. Китеп «үймөгү» канчалык чоң болсо, чыгынып киришүү кыйын болот.
2. Алдын ала таанышуу
Китепти сатып же жүктөп алуудан мурун,эринбестен ал эмне жөнүндө экендигин, анын автору ким экендигине кызыгыңыз. Прагматик болуңуз: жөн гана жашабагыла, өмүр абдан кыска.
3. Таанышуу – 50 барак.
Билесиздерби, илимпоздор адамдар таанышкан алгачкы 15-30 секундда адамдар кийинки өз ара мамилелери кандай боло тургандыгын бейаң түрүндө чечишет. Ошол сыяктуу адам менен китептин ортосунда да болот: алгачкы он барак китепти андан ары улантуу керекпи, же кереги жокпу көрүнөт.

Chitat5.png

4. Калемсапты колдонгула
Белгилеп жазып, цитаталардын астын сызгыла, мына ошондо сиз чындап китептен ырахат аласыз. Китепти «өзүмдүк» кылыңыз – аны менчиктеп алыңыз.
5. Күн сайын 20 – 50 барактан
Эгер китеп окуганга күн сайын бир сааттан сарптасаңыз, бир айда үч-төрт китеп окуп коёсуз! Ал эми бир жылда 50 китеп окуганга жетишесеңиз болот!
6. Ар кандай жанрда
Бир гана нерсеге токтоп калбаңыз – китептен тажабастан, таанууңузду кеңейтесиз. Ар тараптуу өнүкөн адам менен аңгемелешүү жагымдуу.
7. Окуганды талкуулоо
Мыйзамченемдүүлүк жашайт: биз окуганыбызды башка адамга берүү/түшүндүрүү менен өзүбүз жакшылап түшүнөбүз. Билимиңиздерди досторуңар менен бөлүшкүлө, китеп тууралуу айтып бергиле. Өзүңөрдүн блогуңарды ачып, рецензия, пикирлериңер менен бөлүшкүлө.

Улуу акынга эстелик

Эфиопияда бир нече жыл мурун Пушкинге эстелик тургузушкан. Кооз мармар постаментте «Биздин акынга» деген сөздөр чегип жазылган.

Китеп окуунун 7 себеби

1. Интеллекти өнүктүрүү
Китеп окугандардын интеллекти окубагандардыкына караганда орто эсеп менен 10% га жогору.
2. Элестетүүнүн өнүгүшү
Китептер биздин фантазиябызды бай жана ар тараптуу кылат.
3. Кругозордун кеңейиши
Китеп окуу менен биз ар түрдүү маданияттар, кийим-кече, турмуш тиричилик тууралуу билебиз; адам психологиясынын дүйнөсүнө сүңгүп киребиз.
4. Эске тутууну машыктыруу
Китеп окуу менен биз каармандардын аттарын, окуя өткөн жерлерди, каармандардын ортосундагы өз ара мамилелерди билебиз.
5. Креативдүү ойлоно билүү..
Китеп окуган адамдар, көп учурда креативдүү ойлонуп жана аракеттенишет
6. Стресс менен күрөшүү
Окуу адамды башка дүйнөгө алып барат. Биз каармандардын тагдырлары, алардын жорук-жосундары жана чечимдеринин үстүндө ой жүгүртөбүз. Бул бизди күнүмдүк көйгөйлөрдөн алаксытат.
7. Сулуулукту байкай билүү
Окуу менен биз кунт коё билүү, чыдамдуу, кылдат боло алабыз. Бул күнүмдүк жашоодо кооздукту байкай билүү, кубанууга негиз таба билүүгө жардам берет.

Китеп окуу тууралуу тамашалар
Chitat6KG.jpg

Окуу залы. Китепканачыга жогорку класстын окуучусу кайрылат:
– Сизде көркөм адабият барбы?
– Бар.
– Классика барбы?
– Бар.
– Анда классикадан эмнелер бар экендигин санап чыгыңызчы, антпесе эмне тапшырма бергенин унутуп калыпмын!

Chitatp6KG.jpg

Окурман адам
Кыргызстандын 12 жаш жазуучусу жана акыны

Тизмеге биз жаш гана жазуучуларды киргиздик. Мында «жаш» сөзү ВОЗ формулировкасында колдонулат, башкача айтканда, бул 44ке чейинки адамдар.


  • Наристе Алиева

    Наристе Алиева
    Наристе өспүрүм кезинен эле жазып баштаган. Бара-бара ал орчундуу чыгармаларды жаза баштады. Наристе өзүнүн дүйнөтаанымын ар түрдүү жанрлар аркылуу бергенге аракет жасады: элегия, автоматтык жазуу жана абстракттык-экспрессивдик сюрреализм. Анын чыгармаларында адам турмушундагы татаал кырдаалдар жана түрмөктөр сүрөттөлгөн. Азыр ал эпикалык жанрга көбүрөөк кайрылып, реализм духундагы жомокторду жазып жатат.

  • Асель Аяпова

    Асель Аяпова
    Балдар жазуучусу, фантаст. Ал балдарды кантип гаджеттерден алыстатып, окууга сүйүү жаратуунун сырын билген сыяктанат. Анын аңгемелери биздин гана эмес, чет элдик жаш окурмандарга да жагып калды. Мисалы,2012-жылы ал «адабий Вена» австриялык публикасын «Балдар жана өспүрүмдөр үчүн адабият» номинациясында багынтып алган. Ал эми 2015-жылы анын «Каныкейдин ыйы» аттуу аңгемеси «Согуш жана тынчтык жаштардын көзү менен» аттуу жергиликтүү конкурста утушка ээ болду. Бир жылдан кийин анын «Жол үчүн акы» жомогу Германиядагы «Бүгүнкү жомок» эл аралык конкурсунун мыкты чыгармаларынын катарына кирди. 2016-жылы «Ак атчан» жомогу Кореяда өзүнчө иллюстрацияланген китеп болуп басылып чыкты.

  • Екатерина Брокколи

    Екатерина Брокколи
    Акын, блогер. Ырды мектепте эле жазып баштаган. Чыгармачылыгынын жанрын «сөз менен сүрөт» деп мүнөздөп, муну ал сүрөттөрдү дайыма сөз менен айткысы келгендигин түшүндүрөт. tvorchestvo.kg жергиликтүү адабий сайтынын жана Стихи.ru. россиялык долбоордун версиялары боюнча белгилүү авторлордун тизмесине кошулган. 3018-жылы «Пальтодогу дүйнө» аттуу аңгемелер жана ырлар жыйнагын басып чыгарууну пландаштырып жатат.

  • Елена Воронина

    Елена Воронина
    Аны чоң энеси басма машинада иштегенге үйрөтүп койгон. Бул Еленанын биринчи жомогун ойлоп жазууга түрткү болгон. 10 жашында ыр жазып баштаган. 20 жашында өзүнүн жалгыз «Көлөкөсүз жарык жок» аттуу ырлар жыйнагын жарыкка чыгарган. Аны жаратуу идеясы үчүн апасына ыраазы. Азыр ал негизинен мистикалык жана антиутопиялык аңгемелерди жазат. Алар азырынча басыла элек. Төрт адабий конкурска катышкан: 2011-жылы «Шаардык уламыштар», 2012-жылы «Чекте», 2013-жылы «Мурас» адабий конкурсун уюштурган. Анда кыргызстандык жазуучулардан башка чет элдик жазуучулар да катышкан, ошондуктан ал эл аралык болуп эсептелген.

  • Алтын Капалова

    Алтын Капалова
    Алтын жаш кезинен эле жазып баштаган. Кесипчилик деңгээлде жазуучулук ишмердүүлүгү менен бир нече жыл мурун эле алектене баштаган. Ушул күздө Алтын Капарованын бир жомогун кореялык сүрөтчү иллюстрациялап, андан соң корей тилине которуп, Кореяда китепче болуп басылып чыкты.

  • Данияр Каримов

    Данияр Каримов
    Жазуучу-фантаст, журналист. Анын айтуусунда ал жалаң гана өзүнүн руху үчүн жазат. Анын аңгемелери «Статус изгоя", "Түбөлүктүн вакцинасы" жана "Бутылка" "13.00.p.m" аттуу заманбап кыргызстандык фантастика жыйнагына кирген. Ал эми 2016-жылы россиялык басма ээлери "Форс-мажор" аңгемесин «Өткөн өмүрдүн аңчылары» фантастика жыйнагына тандап алышты. Азыр Каримов космоопера, посткиберпанк, постапокалиптика жанрында жазат.

  • Ульяна Копытина

    Ульяна Копытина
    Ырларды 15 жашында жазып баштаган. Автордун айтуусунда, тагдырын чечүүчү деле эч нерсе болгон жок, жөн эле жазгым келди, жазбаганга болбойт эле. 2006-жылы өзүнүн чыгармаларын интернетте басып чыгара баштады. 2012-жылы анын ырлары «Адабий Кыргызстан» журналынын 2-номерине басылып чыккан. Эки адабий «Алтын отургуч» жана « Согуш жана тынчтык жаштардын көзү менен» конкурстарынын лауреаты болгон.

  • Юлия Кулешова (Лестада)

    Юлия Кулешова (Лестада)
    13 жашында жазып баштаган. Биринчи аңгемелеринин бири балдардын «Ай-Данек» гезитинде басылып чыккан. 2016-жылдын сентябрында Кыргызстандын Жаш жазуучуларынын республикалык фестивалынын лауреаты болгон. Өткөн жылдын жайында tvorchestvo.kg долбоордун алкагында Кыргызстандын заманбап фантастикасы жыйнагында анын "Город для сталкера" аңгемеси бар. Анын чыгармачылыгы мистика, социалдык драма жана сюрреализмге кайдыгер карабаган адамдарга жагат.

  • Михаил Левантовский

    Михаил Левантовский
    Акын. Бала чагынан эле жазып баштаган. «Дизелде» өзүнүн болгун ачып, чыгармаларын Москвага, Одесса, Костанайга адабий конкурстарга жиберген. Бирок анын эң чоң ийгилиги болуп Бишкектеги «Чоң бир нерсе жөнүндө түштөр» аттуу музыка жана поэзия фестивалынын катышуучусу болуп, 2011-жылы жаш акындын биринчи ырлар жыйнагы толугу менен сатылып кеткен. 2013-2015-жылдары "ЛитКульт" заманбап авторлор үчүн долбоордун топ-барактарын багындырган. 2016 -жылдын ноябрында «Жааган кардын министерствосу» аттуу экинчи ырлар жыйнагын чыгарган.

  • Диана Светличная

    Диана Светличная
    Билими боюнча журналист. 3-чү класста жазып баштаган. 2010-жылы «Тармактык адабият» конкурсунда «Желуди в бокале (Бокалдагы буурчактар » аңгемелер цикли менен жеңген. «Шахноза» аңгемеси менен Open Central Asia Book Forum деген борбордук Азиялык форумдун финалына жеткен. Светличная тез-тез ар түрдүү кадырлуу чет өлкөлүк аянтчаларда жазат, мисалы, «Снобеде».

  • Кристина Убайдуллаева

    Кристина Убайдуллаева
    Кристина өзүнүн биринчи төрт сап ырын тогуз жашында жазган. Ал снегирь жөнүндө ыр болчу. Ал 2002-жылы 13 жашында Ош шаарындагы РФ Генконсульствосу менен уюштурулган конкурста өзүнүн ырлары менен биринчи жолу сахнага чыккан, 1 орун алган. Көбүнчө Кристинанын чыгармачылыгы – сүйүү жана философиялык лирика. Кыргызстанда өткөрүлгөн эл аралык «Благовест» фестивалында 2006-жылы «Поэзия» номинациясында (1-чи орун) жана 2007-жылы (2-чи орун) катышкан. 2008-жылы августта Ысык-Көлдөгү Ч. Айтматов атындагы адабий окуу жайында окуган. 2013-жылы КРнын жаш жазуучулар адабий фестивалына катышкан.

  • Артем Хегай

    Артем Хегай
    Артем жаш кезинен коркумуштуу окуяларды жазган. «Ай-Данек» гезитинде биринчи жарыялоодон кийин Чыңгыз Айтматов атындагы окуу жайда окуп, «фантастика» жана «фэнтези» жанрларында жазып баштаган. Өзүнүн биринчи китебин, «Шкатулка с зеркалами (Күзгүлөрү менен кукутуча)» деген аңгемелер жыйнагын Артем 12 жыл жазды. Андан кийин аңгемелер кээ бир борбордук журналдарда басылган, «Много языков – один мир ( Көп тилдер – бир дүйнө») альманахка кирген, ошондой эле «Жаңы жазуучулар: проза, поэзия, балдар үчүн адабият, драматургия, эссе» жыйнагына кирген.

Окугандан кийин мээримдүү кыла турган 6 китеп
Оор жана күңүрт китептер да болот, ошол эле учурда сенин жан дүйнөңдү күн нуруна толтуруп, жылмаюу тартуулап,бир аз да болсо бактылуу, демек бир аз да болсо мээримдүү кыла алган китептер бар.
  • Рэй Брэдбери «Каакымдын шарабы»

    Рэй Брэдбери «Каакымдын шарабы»
    Он эки жаштагы баланын жаркын дүйнөсүнө аралашып, аны менен кубанычтуу жана кайгылуу, табышмактуу жана коркунучтуу окуяларга толгон бир жай мезгилин чогуу жашаңыз; сен ар бир күнү укмуштуудай ачылыштарды жасасаң бул – жай мезгили, анын эң башкысы – сен тирүүсүң, сен дем чыгарып, сен сезип атасың. Эскирбеген классика, сизге жамгырлуу күнү да, күн нурлуу маанай тартуулайт.

  • Элинор Портер «Поллианна»

    Элинор Портер «Поллианна»
    Жашоонун жаркын жактарын эле көрө алуу жеңилби? Балким, андай эместир: кантсе да биз көйгөйлөрү толтура чоңдордон эмеспизби, жакшы нерсе көп болбосун эң сонун билебиз. Бирок, кубанычты оюндан, андан кийин турмуштук принциптерден жасай алсак, анда чындыкка башкача көз караштан карай алабызбы? Поллианнанын тарыхы – чыныгы антидепрессант.

  • Антуан де Сент-Экзюпери «Кичинекей принц»

    Антуан де Сент-Экзюпери «Кичинекей принц»
    Эгер сиз абдан чоңоюп калганыңызды жүрөксүү менен түшүнүп, жылдыздуу асманды карап, суроо бергенди токтотуп, жашоону сандар менен өлчөп, гүлдөрдү жактырбай баштасаңыз, анда «Кичинекей принцти» окуңуз! Бул китеп адамдын өзүнө өзүн кайрып берген китептердин бири.

  • Макс Фрай «Чоочун»

    Макс Фрай «Чоочун»
    Фантастика жана мистика, детективдүү сюжет жана жомок, ирониялык пародия жана философиялык притча кылдаттык менен аралаштырылып, кенендик менен юмор аябай кошулган бул чыгарма автордун визиттик карточкасы болуп калды. Кадимки эле трамвай дүйнөлөрдү аралаган саякат киресине, ал эми түштөгү шаар – укмуштуудай чындыкка айланат.

  • Фэнни Флэгг «Рай где-то рядом»

    Фэнни Флэгг «Рай где-то рядом»
    Сизди адам бактысынын концентраты Фэнни Флэггдин романында күтөт. Чаалыкпаган Элнер бышып турган жемишти жыйноо үчүн инжир дарагына чыгып, бир көз ирмемде Кудайдын өзү, Бейиштин жашоочулары менен сүйлөшөт. Ал учурда Элнер жок, жер бетинде чаң тополоң башталат. Таттуу Бейиш чындап эле жаныбызда болгондой, биз сүйгөн адамдардын арасында болгондой сезим таруулаган жаркын чыгарма.

  • Анджела Нанетти «Алча менин чоң атам»

    Анджела Нанетти «Алча менин чоң атам»
    Старик Оттавиано отургузган алча дарагы небересинин ынак досуна айланат. Мына ошонтип «алча дарагы ал үчүн жашаган адам өлбөйт» деген ойго ишенип, өсүмдүктү уга билген өзгөчө чоң ата тууралуу тарых жаралат. Чоң турмуштук : өмүр керемет – маанини далилдеген кичинекей китеп.

Сакалчан жазуучуну тапкыла
Сакалчан жазуучуну тапкыла
Тестти өтүңүз
Тестти өтүңүз
Источник — «https://bb.edu.gov.kg/index.php?title=KR:Дүйнөлүк_адабият:_Мен_окурманмын&oldid=27445»